De trefwoorden zijn niet nieuw: Big Data, electronic invoicing, apps ter fiattering van transacties, Bitcoin en Blockchain, machine learning en dataanalyse, SBR, analytics, robotic accounting, RGS; er is al veel over gezegd. Maar er is ook een new kid on the block: Etherium. Welke technologische ontwikkelingen komen er nu op de accountancybranche af?
De Gartner Hype Cycle stond model voor dit artikel, maar dan veel meer toegespitst op het werk van accountants. Bij de Gartner Hype Cycle gaat het om trends in technologie. De onderzoekers van Gartner – voor wie daar niet mee bekend is: een van de meest gerenommeerde IT-onderzoekbureaus ter wereld – ordenen hun hype cycle langs de volgende tijdlijn: Innovation Trigger, Peak of Inflated Expectations, Trough of disillusionment, Slope of Enlightenment en Plateau of Productivity, kordaat te vertalen in:
- triggerfase;
- fase van hoge, soms opgeblazen verwachtingen;
- teleurstellingsfase;
- adoptiefase; en tenslotte
- fase van algemeen geaccepteerde toepassing.
Triggerfase
Blockchain; voordat het zover is, duurt het misschien nog wel een jaar of vijf. Maar de belofte ligt er. Een keten waarin transacties worden vastgelegd en waar een volgende schakel niet kan bestaan zonder een vorige. Wilco Kraaij van Unit4 noemt het ‘een volledig gecontroleerd systeem waarin transacties worden vastgelegd.’ In een keten worden transacties altijd door twee partijen erkend en wordt fraude bijna onmogelijk. Wanneer het zover is, staan de makers van accounting software voor de uitdaging om hun systemen hierop aan te laten sluiten. Nauw hieraan verbonden zijn cryptovaluta. Of dit Bitcoin wordt, weten we nog niet. Feit is wel dat banken deze ontwikkelingen nauw volgen, zo bevestigt Han Mesters van ABN-AMRO, en dat bepaalde escrow-achtige functies – het in opdracht van en ten behoeve van derden in bewaring houden van geld met het oog op levering en betalen van goederen – die banken hebben, hierdoor mogelijk overbodig worden. Sander Klous, oprichter van het Big Data-team bij KPMG, noemt in dit licht ook Etherium, een nieuwkomer. Etherium heeft het potentieel om zich te ontwikkelen tot een waterdicht transactiesysteem waarin afspraken, contracten, kunnen worden opgeborgen zonder tussenkomst van derden (notarissen, overheden, enz.). Vergelijkbaar dus met Blockchain, maar dan ook voor het vastleggen van niet-financiële transacties. UETP staat voor Uniform Economic Transaction Protocol en is ook zo’n nieuwe loot. Fou-Khan Tsang gebruikt hier de term ‘digital trust’. Een digitale manier om transacties, afspraken, leveringen, betalingen, e.d. onverbiddelijk en onkreukbaar vast te leggen. Een open standaard, volgens sommigen een voorwaarde om van het Internet of Everything een succes te maken.
Verwachtingsfase
Crowd data. De term bestaat inmiddels ruim 10 jaar. Het komt er in feite op neer dat niet meer de specialist wordt geraadpleegd, maar de ervaring vanuit de massa, vanuit de gebruikers. Voorbeelden uit de echte wereld zijn er inmiddels genoeg: Uber als schrik voor de taxibranche, AirBnB voor als je ergens een huisje, appartement of kamer wilt huren voor een paar dagen. Wat accountants er mee moeten of kunnen is nog even afwachten. We kennen inmiddels wel Whitfieldd.com. Ondernemers kunnen hier hun accountant of administratiekantoor raten. Echter, daar komt in de praktijk nog weinig van terecht. Hun lijst van kantoren is verre van compleet en het aantal beoordelingen van individuele kantoren – als die er al zijn – telt zelden meer dan één. Robotic Accounting, oftewel Algorithmic Accounting of in het Nederlands algoritmeboekhouden, is een echte nieuwkomer op de grens van de triggerfase en verwachtingsfase. Het idee is simpel: vaste regels maken het herkennen van documenten en op maat van de klant in de administratie verwerken een stuk eenvoudiger. De administratie hoeft niet meer gevoerd te worden, de administratie is er gewoon. Op het moment van de transactie is de administratie gewoon bijgewerkt. Exacts Martin van Vliet is er enthousiast over. Op basis van vaste regels – algoritmes – kan de bulk van alle administratieve werkzaamheden worden geautomatiseerd. Micha Smit van Yuki denkt daar ook zo over. En dankzij zelflerende systemen wordt het aantal transacties dat automatisch kan worden herkend steeds groter en wordt de menselijke bemoeienis – lees: inkloppen – steeds minder. Bovendien worden checks, bijvoorbeeld ten behoeve van de Belastingdienst, steeds eenvoudiger. De belofte is dat de software de boeking daadwerkelijk herkent. Wanneer ondernemingen in de weken voor kerstmis bijna allemaal wijnpakketten bestellen, dan hoort dit vrijwel zeker tot de kerstpakketten en valt het binnen de Werkkostenregeling. Wanneer een wijnhuis of een restaurant dergelijke pakketten bestelt, dan luidt het boekingsvoorstel: voorraden. Nauw verwant ermee is machine learning, zelflerende systemen die voorstellen doen over hoe om te gaan met bepaalde boekingen. Maar kijk ook naar IBM Watson. Zoals Frank Stavenuiter uitlegde op de Accountancy Vanmorgendag van 9 december jl. is IBM Watson zo’n zelflerend systeem. In de toekomst zeer geschikt voor het interpreteren van regelgeving. Zo’n systeem staat straks misschien/ waarschijnlijk aan de basis van veel adviestrajecten. In de USA heeft IBM Watson Jeopardy al gewonnen en weet het systeem evenveel als een ‘registered nurse’, een gediplomeerde verpleegkundige. Met name bij het interpreteren van grote hoeveelheden data, zoals bijvoorbeeld fiscale wetgeving, zou Watson een stevige rol kunnen pakken. Deze ontwikkelingen leiden tot een volgende vraag: wat is de toekomst van bureau vaktechniek? Nemen machine learning en IBM Watson deze rol – of een deel ervan – over?
We zien dat wat eerder onder Big Data werd geplaatst, vorm krijgen in allerlei deeltoepassingen. Daarover later meer. Process mining wordt van belang in de assurancepraktijk. Laten de data maar vertellen hoe een proces is verlopen, bijvoorbeeld de gang van zaken rond inkoopfacturen. En gebeurt dat volgens de afgesproken regels? Het is toetsing van de administratieve organisatie en het inbouwen van smart controls.
Teleurstellingsfase
De fase waar elk project, idee misschien wel door moet. Een rondgang langs specialisten leert dat er – ten minste in Nederland – nog weinig accountantskantoren zijn die echt gebruikmaken van Big Data. Toepassingen als BiZ van de SRA zijn waardevol, maar kunnen niet gekwalificeerd worden als Big Data. Daarvoor is de dataverzameling gewoonweg te klein en wordt er geen gebruik gemaakt van min of meer ongestructureerde data. BiZ bestaat vooral uit jaarrekeningen van ondernemingen uit een aantal branches. Sander Klous van KPMG vindt het terecht dat Big Data bij Gartner van de hype cycle is verdwenen. Klous maakt daarbij de opmerking dat Big Data ook veel te veel als een containerbegrip werd gehanteerd. Veel relevanter vindt hij de uitsplitsing van dit containerbegrip in de verschillende componenten die nu op de hype cycle staan. Sommige ontwikkelingen die geassocieerd worden met Big Data, zoals het Internet of Things, zitten nog in de beginfase. Andere zijn volgens Gartner alweer over de piek heen, zoals crypto currencies. Weer andere staan op dit moment volop in de belangstelling, denk aan democratisering van geavanceerde analyses en zaken zoals machine learning en IBM Watson. Deze constatering wordt door veel van onze gesprekspartners gedeeld. Analytics komt ervoor in de plaats. Mede gefaciliteerd door e facturering en API’s; we komen er later ook nog op terug.
Fundamentele kritiek op SBR/XBRL
Fundamenteler wordt onderhand de kritiek op SBR/XBRL. De techniek is er en die wordt algemeen gebruikt. Immers, steeds meer partijen vragen om een SBR-rapportage: banken, de KvK, de Belastingdienst. Straks is er geen keuze meer. Dan hoort het toch thuis in de fase van volwassenheid? Ja, wanneer je puur technisch naar de wijze van coderen en taggen kijkt. Nee, wanneer je naar de andere kant kijkt. Immers, de belofte van SBR – 10 jaar geleden – was standaardisering! En die is er volgens velen niet gekomen. Daarvoor stellen alle verschillende uitvragende partijen te veel verschillende eisen aan de rapportages die zij van ondernemers en accountants vragen. Zo zijn er nu de taxonomiesets voor banken, Belastingdienst, KvK, CBS, Dutch GAAP, RJ, IFRS, enz. Matchen doen die taxonomieën op veel gebieden niet met elkaar. Conclusie: SBR bevindt zich nu in de Trough of Disillusionment, oftewel teleurstellingsfase. RGS wacht eenzelfde lot, verschillende partijen wachten op elkaar. Ook daarmee wil het volgens velen nog niet echt lukken.
Adoptiefase
Maar als we BiZ geen Big Data mogen noemen, wat dan wel? Analytics? Dan hoort het thuis in de adoptiefase. Breed verzamelen van redelijk gedetailleerde financiële kengetallen van ondernemingen in verschillende branches en deze gegevens geaggregeerd en geanonimiseerd weer terugleveren ter individuele vergelijking: echte data. Analytics wordt geleidelijk aan gemeengoed bij veel accountantskantoren. Hoewel je daar vraagtekens bij kunt stellen: is termijnbewaking van debiteuren en crediteuren nu echt data-analyse? Het mag wat verder gaan. Vrijwel alle leveranciers van accountingsoftware bouwen hier in hun basispakket steeds meer mogelijkheden voor. Of zij leveren branchespecifieke toepassingen – dashboards – waarmee analyses en signaleringen op basis van financiële kengetallen mogelijk zijn. Echt verder gaan toepassingen van bijvoorbeeld Visionplanner, Qlikview, Zippy en dergelijke. Lees over dit onderdeel ook het interview met Wilco Schellevis in deze aflevering van Accountancy Vanmorgen.
Volwassenheid
En dan komen we nu in de laatste fase van de hype cycle: volwassenheid. Voor het gemak definiëren we dit als: dat gebruikt u nu, en als u dat niet doet, gebruikt u het morgen. En wanneer u het morgen nog niet gebruikt, behoort u waarschijnlijk tot de groep achterblijvers. We noemen hier online accounting en online payrolling. Het nieuwe samenstellen hoort hier zeker bij. Moderne tools zorgen ervoor dat het spreadsheet toch echt niet meer zo hard nodig is. Mobile is here to stay. U bankiert toch ook vanaf uw tablet of smartphone? Uw informatie is voor uw klant en uw medewerkers op meerdere platforms beschikbaar. Electronic Invoicing en UBL, of in goed Nederlands: e-facturering, neemt heel veel boekingswerkzaamheden over en is een noodzakelijke stap in het al eerder genoemde Robotic Accounting of Algorithmic Accounting zoals we dat al tegenkwamen in de trigger- en verwachtingsfase. Het zijn ook de ontwikkelingen die het bijna algemeen aanvaarde Scan & Herken binnenkort overbodig maken. Maar er is één echte winnaar. Dat zijn de API’s, de afkorting staat voor Application Programming interface. Het zijn de schakels die ervoor zorgen dat uw boekhoudprogramma kan praten met uw rapportage- en auditsoftware, fiscale software, data-analysesoftware, salarisadministratiepakketten, voorraadbeheer, de cliëntenportal waarin u samenwerkt met uw klant, of de software waarmee u communiceert met de Belastingdienst, de KVK, de banken, enz. API’s zijn de softwaretools die er voor zorgen dat (vrijwel) alle softwareprogramma’s informatie met elkaar kunnen uitwisselen. Workflow- en interactietools, zoals portals, Alley-Oop en Dapas, worden gefaciliteerd door API’s. API’s zorgen ook nog voor een andere ontwikkeling.
Frans Heitling
Met dank aan o.a. Sander Klous (KPMG), Wilco Kraaij (Unit4), Martin van Vliet (Exact), Gerard Bottemanne (GBNED), Martin de Bie (216), Han Mesters (ABN-AMRO), Dwight Wainman (CEO CaseWare) en Fou-Khan Tsang (Alfa Accountants & Adviseurs).
Dit is ingekorte versie van een artikel dat eerder is verschenen in de papieren Accountancy Vanmorgen. Wilt u het gehele artikel lezen kies dan hier voor een abonnement op Accountancy Vanmorgen.
Geef een reactie