Het kabinet heeft zich de afgelopen maanden niet altijd aan de regels gehouden bij het verstrekken van noodsteun, concludeert de Algemene Rekenkamer. Het parlement kreeg bovendien soms pas volledige informatie na de stemming.
Garanties en leningen
De Staat heeft de afgelopen maanden voor € 62,7 miljard aan garanties en leningen verstrekt om de economische gevolgen van de coronacrisis op te vangen. Ministers hebben zich daarbij niet altijd aan de regels gehouden die sinds enkele jaren gelden bij het verstrekken van deze risicoregelingen, brengt de Rekenkamer woensdag naar buiten. Die regels zijn na de kredietcrisis, in 2008 en de jaren erna, aangescherpt om te hoge financiële risico’s voor de rijksoverheid te voorkomen (‘nee, tenzij’). De regels voor deze vorm van steun worden niet altijd consequent en consistent gevolgd, blijkt uit het onderzoeksrapport van de Algemene Rekenkamer.
Tussen maart en eind augustus 2020 heeft de Staat zich met 14 risicoregelingen garant gesteld voor met name steun aan bedrijven en de zorgsector. Daarmee is het financiële risico voor de rijksoverheid in 5 maanden met € 60,9 miljard toegenomen. Naast de garantstellingen hebben ministers tijdens de coronacrisis voor € 1,8 miljard leningen verstrekt (8 gedurende het onderzoek).
Toetsingskaders niet of niet volledig gebruikt
Bij 6 van de 22 regelingen hebben ministers het verplichte toetsingskader niet gebruikt om te bepalen of een lening of garantie passend is. In andere gevallen is het toetsingskader niet altijd volledig ingevuld. In 4 gevallen hebben ministers het parlement het ingevulde kader pas gestuurd nadat de Tweede Kamer over de noodzakelijke begrotingswijziging had gestemd. In een enkel geval heeft het kabinet het parlement niet gemeld dat een risicoregeling al geldt voordat de Tweede en Eerste Kamer erover konden stemmen.
‘Goede en tijdige informatie aan het parlement geen louter administratieve verplichting’
In een reactie zegt de minister van Financiën een evaluatie van de regels toe en nauwgezetter gebruik van het toetsingskader. De Algemene Rekenkamer onderkent dat bij de regelingen haast was geboden, maar brengt daartegen in dat goede en tijdige informatie aan het parlement voor het kabinet geen louter administratieve verplichting is, maar essentieel voor de uitoefening van de controlerende taak en het budgetrecht van het parlement. De Rekenkamer noemt het vreemd dat de minister een geringe rol toekent aan de kostendekkendheid van de risicoregelingen, omdat het om de ondersteuning van de economie ging. Ondersteuning van de economie is altijd het doel van risicoregelingen van de Staat.
Aanbevelingen
De Algemene Rekenkamer beveelt een evaluatie van de regels aan, zodat kabinet en parlement kunnen bepalen of specifieke regels voor risicoregelingen in crisissituaties nodig zijn. Hoeveel schade het Rijk lijdt door de recent verstrekte staatsgaranties en leningen is nog niet te zeggen. Het kabinet schat dit voorlopig op € 2,6 miljard. De Rekenkamer beveelt het kabinet aan jaarlijks het parlement te informeren over schadeprognoses en de daadwerkelijk geleden schade.
Coronacrisis: de risico’s van garanties en leningen voor de overheidsfinanciën
Geef een reactie