NBA-werkgroep verwacht toename niet goedkeurende controleverklaringen bij gemeenten

Sinds 1 januari 2015 zijn de decentralisaties van Jeugdwet, WMO 2015 en Participatiewet naar de gemeenten een feit. De wijzigingen in de wet- en regelgeving hebben grote consequenties voor de zorginstellingen en decentrale overheden. De NBA-werkgroep decentrale overheden (WGDO) heeft daarom deze week een brief gestuurd over de knelpunten van de decentralisaties in de Jeugdzorg en Wmo. De werkgroep richt zich in deze brief tot de besturen van gemeenten en Gemeenschappelijke Regelingen (GR’s). In de brief staan duidelijke handreikingen om actief mee aan de slag te gaan. WGDO roept vooral op lokaal verantwoordelijkheid te nemen.

De WDGO schrijft in haar brief dat in de afgelopen periode gemeenten zoals gebruikelijk de opdracht aan de accountants verstrekt om de jaarrekening 2015 te controleren. Die jaarrekening bevat vanwege de decentralisaties in het sociale domein grote, nieuwe bedragen waarvan de getrouwheid en rechtmatigheid moeten worden vastgesteld. Gezien de hierbij gesignaleerde knelpunten zal volgens de WDGO mogelijk meer dan voorgaande jaren sprake zijn van niet goedkeurende controleverklaringen.

Coziek
In de zomer heeft de NBA-commissie voor de zorgsector ‘Coziek’ aan alle GGZ, ouderen- gehandicapten- en jeugdzorginstellingen een brief gestuurd waarin zij ingaan op diverse knelpunten uit hoofde van de decentralisaties. Veel van deze knelpunten raken ook gemeenten en GR’s. De WDGO schrijft in haar brief dat zij bij de hiervoor genoemde organisaties ook signalen ontvangen dat de administratieve inbedding van de decentralisaties nog op veel plekken in de keten (bij zowel decentrale overheden, de SVB als zorgaanbieders) niet op orde is. De bedrijfsvoering is, volgens de WDGO, wat dit betreft nog onvoldoende robuust.

Knelpunten
De WDGO-accountants constateren weliswaar dat op diverse onderdelen duidelijke stappen zijn gemaakt en ook in de uitwisseling van gegevens tussen gemeenten en ketenpartners is er voortgang en worden (concept) controleprotocollen uitgewerkt en uitgewisseld. Er resteren echter diverse knelpunten. Volgens de accountants wordt het ook steeds meer zichtbaar dat de eisen ten aanzien van getrouwheid en rechtmatigheid nog onvoldoende zijn geanalyseerd. Zij vinden dat in het vierde kwartaal van dit jaar de focus van gemeenten en GR’s op verantwoording en controle dan ook van groot belang is. Belangrijke aandachtspunten daarbij zijn onder meer: zicht op de regels, zicht op de totale financiële geldstromen, zicht op de rechtmatigheid van de uitgaven, zicht op de wijze van verantwoording en controle, zicht op informatieverstrekking effectiever maken en zicht op de kwaliteit van de gemeentelijke bedrijfsvoering.

‘In control’
Ook roept de WDGO gemeenten en GR’s op prioriteit te geven aan een actieplan voor het 4e kwartaal van dit jaar om in ‘in control’ te raken op alle getrouwheids- en rechtmatigheidsaspecten voortvloeiend uit de decentralisaties. Om daadwerkelijk ‘in control’ te raken adviseert de WDGO om een aantal acties en/of aandachtspunten uit te voeren. Die acties betreffen onder andere het uitwerken van het totaal overzicht aan geldende regels (normenkader), het vertalen van dit normenkader naar een toetsingskader, het uitwerken van een totaaloverzicht van de financiële stromen per deel wet/ regelgeving (Jeugd, WMO en Participatie) en waar mogelijk naar soorten zorg of uitkering (zowel inkomsten en uitgaven), de koppeling van financiële stromen met externe partijen en inzicht in statusverantwoording en controle en een koppeling van financiële stromen met interne afdelingen en inzicht in status verantwoording en controle.

Verantwoordings- en controlescan
De WDGO raadt gemeenten aan op basis van bovenstaande informatie een “verantwoordings- en controlescan” uit te voeren. In deze scan wordt geanalyseerd voor welke onderdelen de interne/externe partijen in staat zijn om te voldoen aan de verantwoordings- en controle vereisten en voor welke onderdelen niet. ‘De verwachting bestaat dat er financiële stromen zijn waarbij de knelpunten in controle- en verantwoording voor 2015 onoplosbaar blijken. De gevolgen voor de getrouwheid en rechtmatigheid van de jaarrekening zijn afhankelijk van de specifieke regels en de beschikbare informatie van de gemeente. Belangrijk is dat deze fouten/onzekerheden worden gekwantificeerd en geïsoleerd. Mogelijk heeft dit impact op de strekking van de controleverklaring. In de controleverklaring en het accountantsverslag worden de bevindingen nauwkeurig gekwantificeerd en beschreven. Dit stelt de raad, het college en de organisatie in staat om specifiek op deze bevindingen herstelmaatregelen naar de toekomst in te richten. Wij willen hierbij benadrukken dat het proces van en een effectieve communicatie zelf cruciaal zijn. Het is van belang dat het college de raad tijdig meeneemt in de knelpunten rondom de controle- en verantwoording en de hieruit voortvloeiende gevolgen voor het tijdspad van de controle en de inhoud van de controleverklaring’, zo valt te lezen in de brief.

Tijdspad
De WDGO sluit niet uit dat de te verstrekken controleverklaring, meer dan voorgaande jaren, niet goedkeurend zal zijn. Ook valt volgens de werkgroep niet uit te sluiten, mede vanwege de grote afhankelijkheid van de verantwoording door de ketenpartners, dat het tijdspad voor de jaarrekening en de controle daarvan nadelig wordt beïnvloed.