Als accountant of controller impact maken op financieel ongezonde medewerkers binnen het MKB

Hoe kunnen accountants en controllers een sociaal relationele impact maken op financieel ongezonde medewerkers? De afstudeerders van het Future Proof Financial traject binnen de HAN University of Applied Sciences, hebben namens het associate lectoraat Sustainable Finance & Tax onderzoek verricht naar de rol van accountants en controllers om de financieel ongezonde situatie van werknemers te verbeteren.

De Nederlandse maatschappij staat de komende decennia voor sociaal-maatschappelijke uitdagingen. Het toenemen van sociale ongelijkheid, polarisatie in de samenleving, krapte op de arbeidsmarkt en stakingen in verschillende sectoren. Uit een onderzoek van Deloitte (2021) blijkt dat 60% van de Nederlandse huishoudens financieel kwetsbaar of ongezond is. Een financieel ongezonde medewerker met een voltijds dienstverband, modaal inkomen en financiële problemen kost een werkgever volgens berekeningen van het NIBUD zo’n 13.000 euro per jaar. Daarmee heeft dit direct invloed op de financiële gezondheid van bedrijven en raakt dit het werkterrein van accountants en controllers.

Het onderzoek

Het primaire doel van dit onderzoek was om inzichtelijk te krijgen of zowel accountants als controllers een rol willen en kunnen spelen met betrekking tot financieel ongezonde medewerkers in het MKB, met het achterliggende doel om impact te maken in een maatschappij met sociaal-maatschappelijke uitdagingen. Om een antwoord te vinden op de bovenstaande onderzoeksvraag is een kwalitatief onderzoek verricht, bestaande uit een theoretisch kader, veldonderzoek met financieel experts uit het MKB en de toepassing van een onderzoeksmethode.

Belangrijkste bevindingen

Uit het onderzoek komt naar voren dat financiële (on)gezondheid in vier verschillende gradaties te herkennen is. Deze gradaties zijn respectievelijk: financieel gezond, financieel toereikend, financieel kwetsbaar en financieel ongezond. De belangrijkste impact voor een medewerker is: fysieke en mentale klachten, sociale non-participatie en een tekortkoming aan de primaire levensbehoeften. Voor een MKB-bedrijf zijn de gevolgen van een financieel ongezonde medewerker vaak onderbelicht, namelijk dat er zo’n 13.000 euro per jaar aan extra kosten worden gemaakt, het ziekteverzuim gemiddeld zeven dagen per jaar toeneemt en de arbeidsproductiviteit 20 procent afneemt.

Financieel experts uit het MKB geven aan dat de meest voorkomende signalen van een financieel ongezonde medewerker te herkennen zijn aan: loonbeslag, ziekteverzuim, fraude & diefstal en aanvragen voor een loonvoorschot. Zowel accountants als controllers ervaren belemmeringen om een rol te kunnen spelen. Deze belemmeringen zijn bijvoorbeeld dat het thema privacygevoelig is, er een gesloten bedrijfscultuur heerst, de benodigde expertise ontbreekt en/of dat signalen pas laat worden opgevangen. De accountants en controllers geven aan een rol bij het voorkomen van financiële ongezondheid te willen spelen, door signalen vroegtijdig aan te kaarten, bij te dragen aan het creëren van een open cultuur en het doorverwijzen van een financieel ongezonde medewerker naar de juiste hulpinstanties. Zo kan de accountant of controller ook gevraagd of ongevraagd adviseren over financiële gevolgen of hulpmiddelen om een financieel ongezonde medewerker te ondersteunen.

Aanbevelingen

Het onderzoek heeft geleid tot een aantal concrete aanbevelingen voor zowel accountants als controllers. Daarnaast zijn er digitale flyers ontwikkeld waarin de belangrijkste bevindingen en aanbevelingen van dit onderzoek bij de accountants en controllers onder de aandacht kan worden gebracht. De flyers zijn onder dit artikel terug te vinden.

Accountant

De belemmeringen die accountants ervaren gaan vaak over privacygevoelige informatie, de cultuur van een organisatie, de benodigde expertise en dat signalen van een financieel ongezonde medewerker laat worden opgevangen. Een accountant kan impact maken door:

• Adviseren aan de klant hoe een open cultuur gecreëerd kan worden;
• Adviseren aan de klant om de gesprekken met de desbetreffende medewerker te laten verlopen via een extern aangewezen vertrouwenspersoon;
• De klant inzicht geven in het herkennen van signalen van ongezonde medewerkers;
• De klant aan te zetten om met financieel ongezonde medewerkers aan de slag te gaan door de urgentie en gevolgen voor de organisatie en de impact op een werknemer te benoemen.

Controller

De controllers kunnen een actieve rol spelen om het thema op de agenda te zetten en andere afdelingen en leidinggevenden aan te zetten om met dit thema aan de slag te gaan door onder andere de urgentie te benoemen en de gevolgen voor de organisatie aan te kaarten. Een controller kan impact maken door:

• Dit thema hoog op de agenda te zetten binnen de organisatie en er bespreekpunt van te maken tijdens bijeenkomsten of vergaderingen
• Met medewerkers in gesprek te gaan en openheid te geven over mogelijke hulp die de organisatie aanbiedt
• In te spelen op de actualiteit, zoals de inflatie of de verhoogde energierekening om extra aandacht voor dit onderwerp te krijgen
• De urgentie, gevolgen voor de werknemer en organisatie te benoemen en hiermee andere afdelingen aan te zetten om met dit onderwerp aan de slag te gaan.

Duurzaam MKB

Dit onderzoek levert een bijdrage aan de beroepsgroep van accountants en controllers die in het MKB actief zijn en een sociaal relationele en duurzaam impact willen leveren binnen MKB-organisaties. Het onderzoeksteam heeft in beeld gebracht wat de signalen van een financieel ongezonde medewerker zijn en hoe zowel een accountant als controller binnen hun vakgebied een zinvolle impact kunnen maken door een signalerende en doorverwijzende rol op te pakken.

Stan Duijkers, Sohaib Eddarkaoui, Tony Chiem & Jim Winters.