De grootschalige toetsfraude bij KPMG is zeer schadelijk voor de hele accountantssector, stelt het FD in een redactioneel commentaar. ‘Het voedt de vrees dat de cultuurverandering die alle accountantskantoren zeggen door te maken, nog niet helemaal, of misschien wel helemaal niet doorzet.’
AFM-bestuurder Hanzo van Beusekom wijst erop dat de fraudezaak niet op zichzelf staat. ‘Dit is helaas geen unieke gebeurtenis. Internationaal zijn meerdere gevallen bekend van examenfraude binnen de accountancy. Dit raakt aan de integriteit en vakbekwaamheid van accountants. Examenfraude heeft alles te maken met gedrag en cultuur.’ En de krant stipt aan dat de twijfels over accountancy weer toenemen, mede door het kritische AFM-rapport over frauderisico’s. De defensieve reacties vanuit de sector pasten in ‘oude patronen’. ‘De examenfraude binnen KPMG lijkt ook weer zo’n oud patroon. Voor deze firma alleen al is het pijnlijk. Het leek net weer boven Jan te zijn, na een reeks van schandalen […]. Het grootste probleem voor KPMG is dat dit soort examenfraude al veel langer bekend is.’ In de VS zijn de afgelopen jaren al hoge boetes uitgedeeld voor examenfraude.
Cultuurverandering
Volgens FD-redacteur Martijn Pols past de fraude binnen een trend. Door schandalen bij klanten kwam ook het beroep zelf onder vuur te liggen: ‘Waren het wel incidenten, of zat er iets structureel mis in de accountancy? Die vraag is inmiddels al meermaals bevestigend beantwoord, ook in Nederland’, concludeert hij, verwijzend naar de Commissie toekomst accountancysector die drie jaar terug sprak van een cultuurprobleem. ‘En dus beloofden accountants beterschap en aan die noodzakelijke cultuurverandering te werken. Dit blijkt nu nauwelijks vruchten af te werpen.’
Onvergeeflijk. Zeker. Maar toch even inzoomen op de cultuur. Er is een groot intern onderzoek uitgevoerd naar aanleiding van meldingen over een zaak die interne opleidingen betreft. Het incident is zelf door KPMG bij externe toezichthouders gemeld. Het onderzoek is afgerond, schuldigen zijn bestraft, verantwoordelijken zijn afgetreden. Uitkomsten zijn door KPMG zelf naar buiten gebracht. Dan heb je wat mij betreft als organisatie laten zien hoe het moet en daar kunnen andere organisaties (overheid en markt) een voorbeeld aan nemen. Dat is (ook) cultuur. Deze zaak heeft daarom twee cultuurkanten: een hele slechte en een hele goede.
Accountants? ook die in opleiding zijn: ’t Zijn net mensen. Niets Menselijks is hen vreemd. Of het Wenselijk is? Nee, en nog eens nee. Maar dan ook even verder kijken. In het reguliere onderwijs worden de examennormen achteraf wat of meer wat bijgesteld zodat in ieder geval bijna iedereen slaagt. Dat klopt ook niet. Niet slagen is pijnlijk voor de kandidaat, die zijn lesgeld trouw betaalde of de school bezocht, maar daarbij vergat zich de kennis eigen te maken. Een examen dient objectief te meten of de kandidaat de stof beheerst en niet om het opleidingsinstituut te laten pronken met prachtige uitslagen.
Zelfs al heeft de branche dringend behoefte aan capaciteit.