Controleverklaringen van accountants bevatten meer informatie voor gebruikers van de jaarrekening dan voorheen. Ook geven sommige accountants in hun verklaringen meer uitleg dan vereist. Bij het opstellen van de verklaring blijken accountants het meest wakker te liggen over het onderwerp goodwill. Dit valt te lezen in het NBA-onderzoek ‘Inzicht in de uitgebreide controleverklaring’.
Vanaf 2014 is gebruik van de uitgebreide controleverklaring verplicht voor alle organisaties van openbaar belang in Nederland. Om te zien hoe hier in de praktijk invulling aan wordt gegeven heeft de NBA de verklaringen bij de jaarrekeningen van 77 ondernemingen onderzocht. Het betreft alle Nederlandse beursgenoteerde vennootschappen waarvan aandelen zijn genoteerd aan Euronext Amsterdam op 1 januari 2015 in de indexen AEX, AMX en AScX. Daarnaast is het onderzoek gericht op de zeven systeembanken die momenteel onder toezicht staan van de Europese Centrale Bank (ABN AMRO, Rabobank, ING Bank, Bank Nederlandse Gemeenten, Nederlandse Waterschapsbank, SNS Bank en RBS) en op de grootste tien verzekeringsgroepen op basis van de omzet over 2012 (Achmea, Uvit3, CZ Groep, NN, Menzis, a.s.r., Delta Lloyd Groep, Aegon, SNS Reaal en Allianz4).
Uitgebreide controleverklaringen
De uitgebreide controleverklaring is onderdeel van het verbeterplan voor de accountantssector, dat eind september 2014 is gepresenteerd. Bij alle opgenomen ondernemingen is sprake van een uitgebreide controleverklaring. Paste de gemiddelde controleverklaring voorheen nog op een A4, nu beslaat deze in alle gevallen meerdere pagina’s. Alle onderzochte verklaringen bevatten de op grond van Standaard 702N vereiste toelichting op respectievelijk materialiteit, reikwijdte van de groepscontrole en kernpunten van de controle. In twee verklaringen was de accountant genoodzaakt tot het opnemen van een aparte paragraaf over onzekerheid van materieel belang inzake de continuïteit (controleverklaringen Ballast Nedam en Esperite). In beide gevallen maakt de accountant duidelijk wat de achterliggende oorzaak is. In twee andere verklaringen wordt de continuïteit genoemd in een kernpunt van de controle (controleverklaringen van Imtech en Groothandelsgebouwen). In beide gevallen ziet de accountant na het uitvoeren van de nodige controlewerkzaamheden geen reden tot het opnemen van een aparte onzekerheidsparagraaf.
Standaardtekst
Accountants maken veelvuldig gebruik van de in controlestandaard 702N opgenomen voorbeeldtekst. In 27% van de onderzochte uitgebreide verklaringen is de standaardtekst in een appendix opgenomen en in 17% van de gevallen is gekozen voor een verwijzing naar de website van de NBA.
Materialiteit
Op grond van Standaard 702N dient de accountant in de controleverklaring de gehanteerde materialiteit en de wijze waarop deze is bepaald uiteen te zetten. In alle onderzochte gevallen worden bedragen genoemd voor de gehanteerde materialiteit, maar deze lopen met 155 duizend euro tot 350 miljoen euro erg uiteen. Meestal is “winst voor belasting” hierop het uitgangspunt (57%) of een variatie daarop. Daarna worden “eigen vermogen” (9%) en “omzet” (6%) het vaakst gebruikt. De bij de benchmark “winst voor belasting” toegepaste percentages variëren van 1,3% tot 10%, waarbij 5% het vaakst voorkomt. Accountants leggen in beperkte mate uit waarom een bepaalde materialiteit is gebruikt. Ook een toelichting op de kwalitatieve aspecten van de materialiteit komt niet vaak voor. Waar van toepassing geven de accountants wel aan hoe de controle van groepsonderdelen is uitgevoerd.
Kernpunten
Kernpunten van de controle zijn volgens Standaard 702N aangelegenheden die in de professionele oordeelsvorming van de accountant het meest significant waren in de controle (vrij vertaald: zaken waarvan de accountant wakker heeft gelegen). Het aantal kernpunten per controleverklaring loopt uiteen van 2 tot 7 met een gemiddelde van 4. Niet altijd wordt het belang hiervan toegelicht. Meestal wordt verwezen naar een toelichting of vermelding in de jaarstukken. Het onderwerp goodwill wordt opvallend vaak genoemd. Onduidelijk is waarom dit zo dikwijls tot de meeste significante aangelegenheden van de controle behoorde. Wel wordt regelmatig aangegeven dat de waardering hiervan gepaard gaat met veel schattingen en onzekerheden. Verder valt op dat eenzelfde onderwerp niet door iedereen als kernpunt van de controle worden beschouwd. Accountants noemen ook kernpunten die specifiek zijn voor een bepaalde sector of onderneming, maar de beschrijving hiervan is niet in alle gevallen concreet. Meestal plaatst de accountant bij één of enkele kernpunten zijn opmerkingen. In sommige controleverklaringen bevat de beschrijving van elk kernpunt een opmerking van de accountant. Hoewel dit laatste niet is verplicht op grond van Toepassing van Standaard 702N, verkrijgen de gebruikers van de jaarrekening op deze manier wel beter inzicht in de werkzaamheden en de bevindingen van de accountant.
Kantoorroulatie
De betrokken accountants zijn op één na werkzaam bij een Big 4 accountantsorganisatie. In de meeste gevallen zijn zij door de algemene vergadering van aandeelhouders benoemd. Uit de verstrekte informatie blijkt niet altijd hoeveel jaar een accountantsorganisatie aaneengesloten betrokken is bij een controle. Er wordt wel rekening gehouden met de wettelijk verplichte kantoorroulatie, die op 1 januari 2016 in werking treedt. In 14 controleverklaringen is expliciet aangegeven dat de accountant al vóór 2008 voor het eerst is benoemd. In al deze gevallen is KPMG de betrokken accountantsorganisatie. Daarnaast wordt in 8 controleverklaringen de datum genoemd waarop de tekenend accountant voor het laatst is geroteerd. In 7 gevallen is EY de betrokken accountantsorganisatie en in een geval PwC.
Nederland loopt met de uitgebreide controleverklaring vooruit op nieuwe IAASB Standaarden die voor het eerst over boekjaar 2016 van toepassing worden. Volgens de NBA draagt meer inzicht in de controleverklaring bij aan het vertrouwen van gebruikers in het werk van de accountant.
Lees hier het volledige NBA-onderzoek ‘Inzicht in de uitgebreide controleverklaring’.
Geef een reactie