Het AFM-rapport over de kwaliteit van accountantsorganisaties levert gemengde reacties op. Grootste gemene deler, afgezien van teleurstelling: de sector en afzonderlijke kantoren hebben meer tijd nodig om de gewenste veranderingen door te voeren, maar er wordt hard aan verbeteringen gewerkt.
Reactie NBA: veranderingen verankeren
‘In de afgelopen jaren zijn er belangrijke veranderingen gerealiseerd in de sector. Het rapport bevat, naast een aantal verbeteringen, ook onmiskenbaar kritiek. Natuurlijk zagen we liever andere uitkomsten. Er zijn verschillen tussen de kantoren zichtbaar in tempo en resultaat, het gaat er nu om dat die veranderingen over de hele linie worden verankerd en hun vruchten gaan afwerpen. Daarnaast is een wezenlijke verandering van cultuur wat mij betreft de grote uitdaging waar we de komende jaren voor staan. Het AFM-rapport is een katalysator voor verdere veranderingen.’
‘De accountancysector heeft tweeënhalf jaar na de publicatie van haar rapport ‘In het Publiek Belang’ en de invoering van 53 verbetermaatregelen een veelheid aan veranderingen doorgevoerd. Zo zijn er Raden van Commissarissen met externe leden aangesteld bij de OOB-kantoren, is het beloningsbeleid aangepast, zijn de onafhankelijke Monitoring Commissie Accountancy en het wetenschappelijk instituut FAR opgericht en hebben alle accountants een beroepseed afgelegd.’
‘De komende jaren ligt de focus van de sector op het afronden van de 53 maatregelen, zowel voor het OOB- als voor het niet-OOB segment. Dit is echter niet het eindstation. De recent gepubliceerde Veranderagenda geeft hieraan een nieuwe impuls. De agenda is opgesteld door de Stuurgroep Publiek Belang, waarin grote accountantsorganisaties (OOB-vergunninghouders), de SRA en de NBA hun krachten bundelen. De agenda, gedreven door het besef dat de kwaliteit omhoog moet, ziet onder andere op zaken als oorzakenanalyses, cultuurverandering en onderzoek naar het partner- en verdienmodel. De sector kiest hiermee voor verdieping van zijn verbeterprogramma en het aanbrengen van focus hierin.’
Reactie Accon AVM: extern accountant aangesteld
‘De uitkomsten van het AFM voorjaarsonderzoek 2015 zijn voor de Raad van Commissarissen en directie aanleiding geweest de gewenste fundamentele kwaliteitsverandering versneld door te voeren. Gedurende 2015 en begin 2016 hebben de medewerkers van Accon AVM Controlepraktijk intensief gediscussieerd over de essentie van het vak, de kernwaarden van de organisatie en onze doelstellingen. Dit alles is samengevat in een visiedocument, het Orange Book, dat tevens de contouren schetst van de veranderaanpak die nodig is om onze ambities te realiseren. (…) De integrale bijdrage aan dit project van elke betrokkenen draagt bij aan het stevige fundament van het (kwaliteits)verandertraject. Er is ons inziens bij Accon AVM Controlepraktijk sprake van veranderingsgezindheid. Een attitude, die een bijdrage levert aan zowel de implementatie en borging van het verandertraject als ook aan de verbetering van de kwaliteit van onze dienstverlening -waaronder de wettelijke controles. (…) De vraag is nu of deze veranderingsgezindheid primair in woord wordt beleden (het Orange Book) of door implementatie en borging daadwerkelijk in daad is omgezet en uitdrukking komt in de kwaliteit van onze dienstverlening.’
‘Wij zien in ons proces van verandering geen onoplosbare dilemma’s en zijn er van overtuigd de kwaliteitsslag tijdig en goed te maken. (…) De ingezette beïnvloeding van gedrag en cultuur gericht op kwaliteit, kan mogelijk bij een aantal medewerkers niet tot het gewenste resultaat leiden. Het spreekt voor zich dat wij het volledige instrumentarium op het gebied van opleiding, training, coaching, ondersteuning van een extern gedragsdeskundige inzetten om iedereen mee te nemen in dit veranderingstraject. Daarnaast nemen wij ter versterking van ons personeelsbestand pro actief maatregelen op het gebied van werving en behoud van kwaliteit. Wij denken hierbij aan zowel horizontale instroom als aan opbouw en doorgroei van beneden af. De eerste maatregelen op dit gebied zijn inmiddels in gang gezet. Daarnaast zijn wij blij dat wij per l juni een nieuwe extern accountant van buiten hebben verwelkomd ter versterking van onze organisatie.’
Reactie BDO: eerste resultaten zichtbaar
‘Wij zijn voortvarend van start gegaan met de implementatie van de 53 maatregelen, zoals genoemd in het rapport In het publiek belang. Wij zien de eerste resultaten van onze inspanningen om deze maatregelen te realiseren ook terug in uw bevindingen. De ambitie om te veranderen reikt soms verder dan de organisatie kan realiseren. Wij (h)erkennen dan ook dat wij in 2016 nog niet in staat waren om, binnen een relatief kort tijdsbestek, alle maatregelen met voldoende diepgang te implementeren. Wij waarderen uw bevindingen, de specifieke aanbevelingen en best practices en hebben deze dan ook meegenomen in ons veranderproces. Het is duidelijk dat we moeten versnellen en committeren ons daar ook aan.’
‘Met het kwaliteitsprogramma BDO Horizon streeft BDO naar een klimaat waarin medewerkers altijd en overal topkwaliteit kunnen leveren. Hierbij gaat het om kwaliteit in ruime zin; dienstverlening, organisatie, mensen, processen en gedrag. (…) Veranderen kost tijd en wij vragen daarom meer ruimte om de ingezette veranderingen binnen de organisatie te kunnen borgen. Vol motivatie en vertrouwen werken wij verder aan een op kwaliteit gerichte cultuur en organisatie.’
Reactie Baker Tilly Berk: liever meer waardering
‘Wij zijn teleurgesteld over het feit dat u van mening bent dat de sector de verbetermaatregelen in een onvoldoende tempo doorvoert. Uit uw rapport blijkt namelijk ook dat er reeds grote stappen zijn gezet, en dat de sector nog steeds volop bezig is met de nog niet (geheel) gerealiseerde verbetermaatregelen. Wij hebben er begrip voor dat u van mening bent dat een sneller tempo gewenst is, maar merken op dat het in de praktijk niet zo eenvoudig is om te realiseren. Als professionals staat voor ons kwaliteit voorop, niet alleen in onze controlewerkzaamheden maar vanzelfsprekend ook in de implementatie van de verbetermaatregelen. Zorgvuldigheid is naar onze mening belangrijker dan de snelheid, zonder overigens te bedoelen dat tempo niet belangrijk is. Desalniettemin begrijpen wij dat het maatschappelijk verkeer van ons verwacht dat wij duidelijke en snelle progressie zullen boeken. Ons beeld is dat de sector met volle energie en passie blijft werken aan verbetermaatregelen, waarbij enige waardering hiervoor naar verwachting zal bijdragen aan de motivatie om dit te realiseren.’
‘Alhoewel wij uw conclusies niet in alle gevallen delen, met name die ten aanzien van het functioneren van de Raad van Commissarissen, herkennen wij wel de ‘rode draad’ en zullen deze bij de verdere implementatie van het verandertraject meenemen c.q. ter harte nemen. Wij vinden het niet opportuun om in deze brief op de individuele bevindingen in te gaan omdat dit niets af doet aan de generieke conclusie(s).’
Reactie Deloitte: forse stap naar voren
‘Het feit dat de AFM in haar totaalbeeld positief oordeelt over de voortgang van de implementatie en borging van het verandertraject bij Deloitte sterkt ons in het vertrouwen in de juistheid van de door ons ingeslagen weg en kwaliteitsagenda de afgelopen jaren. Dit totaalbeeld strookt ook met de uitkomsten van onze eigen periodieke evaluatie van ons stelsel van kwaliteitsbeheersing, de continue impact analyses op initiatieven in onze kwaliteitsagenda, onze oorzaakanalyses en de sinds 2014 elk kwartaal uitgevoerde Tone-at-the-Top surveys welke wij gezamenlijk als input gebruiken voor continue verbetering. Het realiseren van een effectief programma om duurzame verandering te weeg te brengen vergt tijd en veel inspanning.’
‘Zowel de AFM als de Public Company Accounting Oversight Board (PCAOB) beoordelen alle onderzochte controles van Organisaties van Openbaar Belang (OOB) als toereikend. Ook de onderzochte controles van grote niet-OOBs zijn toereikend. Voor ons is deze uitkomst een erkenning van de belangrijke inspanningen die door onze professionals zijn geleverd om in ons beleid en uitvoering een sterke focus te leggen op onze maatschappelijke verantwoordelijkheid en het publieke belang. (…) Controles waar nog een verbeterslag nodig is, betreffen vooral controles van relatief kleinere ondernemingen en controles in de (semi)publieke sector. Na uitvoering van het herstelwerk op deze dossiers is geconcludeerd dat de eerder afgegeven controleverklaring zonder meer kan worden gehandhaafd. Uit de evaluatie van inspectieresultaten zien wij dat de aard van de bevindingen van de geïnspecteerde dossiers door de AFM en onze eigen Practice Reviews genuanceerder zijn in vergelijking met de 2011/2012 AFM inspectie. Gezien de aard en het detailniveau van de bevindingen is duidelijk dat een forse stap naar voren is gezet.’
Reactie EY: inspanningen onderschat
‘Net als de andere kantoren zijn wij bezig onze organisatie te verbeteren en dit proces is nog niet voltooid. Ook onze interne kwaliteitsonderzoeken, analyses en reflecties wijzen uit dat wij nog niet de consistente kwaliteit van de uitvoering en vastlegging van onze wettelijke controles hebben bereikt die wij voor ogen hebben. (…) De benodigde omvorming van een ‘organisatie van professionals’ naar een ‘professionele organisatie’ kost meer tijd en energie dan ingeschat. De vele maatregelen en inspanningen in ons langjarig verandertraject zijn nog niet toereikend gebleken om het beoogde kwaliteitsniveau te bereiken. Ons verandertraject is niet snel en vergaand genoeg geweest. Wij hebben onvoldoende geanticipeerd en gehandeld ten aanzien van de benodigde versterking van onze nationale organisatie in het licht van de ontwikkeling van het toezicht in Nederland. Wij hebben de inspanningen voor het noodzakelijke veranderingsproces onderschat. (…) Op 24 april jI. hebben wij bekendgemaakt dat wij de uitvoering van onze kwaliteitsagenda versnellen en intensiveren alsmede veranderingen doorvoeren in de aansturing en structuur van onze organisatie. Met het programma ‘Step Change naar Kwaliteit’ versnellen en verdiepen wij de uitvoering van onze organisatiebrede kwaliteitsagenda.
‘Controleteams moeten optimaal zijn samengesteld. Dit betekent dat controleteams het benodigde aantal uren moeten kunnen besteden en over voldoende competenties en ervaring moeten beschikken. Wij investeren in onze planningsorganisatie om controleteams effectiever samen te stellen. (…) Controlewerkzaamheden moeten gedisciplineerder worden uitgevoerd en vastgelegd, in overeenstemming met onze kwaliteitseisen en gebruikmakend van de richtlijnen en instrumenten die daarvoor bedoeld zijn. Wij investeren in het versterken van daarop gerichte ‘coaching on the job’ en in het opschalen en centraliseren van reviewwerkzaamheden, zodat controleteams tijdig kritischer en constructiever feedback ontvangen op het uitgevoerde werk. Hiermee versterken wij onze lerende organisatie.
Reactie KPMG: positieve veranderingen
‘KPMG komt vanuit een positie van relatieve achterstand en heeft in 2014 zelf een noodzakelijke fundamentele verandering ingezet. Ook de teleurstellende resultaten van de kwaliteitsinspecties van wettelijke controles 2012 vereisten dat. Met het programma True Blue liep KPMG vooruit op het NBA-rapport “In het publiek belang” dat met 53 verbetermaatregelen ingrijpende veranderingen initieerde op het gebied van onder meer de governance, de partner-structuur en -cultuur, de kwaliteit en de kwaliteitsgerichte cultuur.
‘Het verankeren van fundamentele verandering in cultuur en gedrag en het in de dagelijkse praktijk invulling geven aan de vele verbetermaatregelen heeft tijd nodig. De positieve veranderingen daarin zijn zichtbaar maar de versterking daarvan vraagt nog een grote, voortdurende inspanning. Het is te vroeg om te verwachten dat het uiteindelijke effect van het geheel aan maatregelen dat in 2014 is ingezet volledig zichtbaar zou zijn in de kwaliteit van de wettelijke controles over 2014 en 2015. Uitkomsten onderzoek wettelijke controles. (…) De constateringen en bevindingen van de AFM bij het onderzoek naar de wettelijke controles over 2014 en 2015 zijn in het algemeen feitelijk juist. In een aantal dossiers zou een andere weging daarvan in het oordeel ook mogelijk zijn geweest. Wij vinden het belangrijk dat onze analyses en de direct uitgevoerde herstelwerkzaamheden hebben uitgewezen dat de desbetreffende jaarrekeningen, alsmede onze controleverklaringen daarbij, geen aanpassing behoeven. Onze oorzakenanalyses geven aan dat er (van aard en gewicht) verschillende redenen en omgevingsfactoren zijn die ertoe hebben geleid dat bepaalde controledossiers niet aan alle eisen voldoen. We hebben die factoren in beeld en deze worden geadresseerd.
Reactie Mazars: nog niet op gewenst niveau
‘Een helder beleid, gebaseerd op een duidelijke visie en missie, omgeven door een gezonde governance om een cultuur te bewerkstelligen waarin kwaliteit gedreven gedrag van al onze partners en medewerkers wordt gestimuleerd, vormt ook naar onze mening het fundament voor het bereiken van technisch goede audits waarin het publiek belang ten aanzien van de af te geven controleverklaring voorop staat en geborgd wordt. Het verdienen, herstellen en behouden van vertrouwen in de accountancy sector en de daarin werkzame professionals is een prioriteit voor iedereen werkzaam in onze organisatie. (…) U heeft de, door u als ambitieus bestempelde, verwachtingen voor de onderdelen van deze pijlers getoetst aan de bevindingen in uw onderzoek. Middels het koppelen van deze ambitieuze verwachtingen aan, zoals u dat beschrijft, een “kwalificatie in woorden” komt u tot een beoordeling, weging en totaalbeeld als weergegeven in uw conceptrapportage. Een, zoals u tijdens een bespreking meegaf, nieuw, ingewikkeld en moeilijk proces.’
‘Bij het beoordelen van de uitkomsten van de rapportage hebben wij geconstateerd dat, ondanks alle energie die in het verandertraject is geïnvesteerd door de organisatie, de bereikte resultaten zeker nog niet op het gewenste niveau liggen. Enerzijds valt hierbij op te merken dat met name gedrags- en cultuurwijzigingen een langere tijdsperiode vergen om tot wasdom te komen en de verstreken tijd tussen het vormgeven van beleid en systemen, de start van de feitelijke implementatie daarvan en vervolgens uw review relatief kort was. Het veranderproces is een doorlopend proces waarin we inmiddels weer verdere stappen hebben gemaakt en kunnen laten zien. Anderzijds nemen we uw constateringen, dat de herkenning door de geïnterviewde personen van de ‘stip op de horizon’ voor Mazars en ‘in control cyclus over kwaliteit’ op bereiken van de milestones op weg naar die stip verbetering behoeft, serieus.’
Reactie PwC: beperkt beeld, nieuw evenwicht zoeken
‘Wij hebben uw observaties meegenomen in ons transformatieproces zoals we dat in 2017 hebben doorgezet. Anderzijds kwalificeert de AFM drie van de 2014 en één van de 2015 onderzochte wettelijke controledossiers als onvoldoende. Bij deze vier dossiers is door ons na nader onderzoek geconcludeerd dat de strekking van de afgegeven controleverklaringen juist is. Door het beperkt aantal onderzochte controledossiers en het feit dat de onderzoeken zich uitstrekken over een periode van drie jaar blijft het lastig om een duidelijk beeld van de voortgang met betrekking tot ons veranderproces te geven. De zuiverheid van het beeld wordt ook beïnvloed door het gegeven dat bij de joint inspections van de AFM met de Amerikaanse PCAOB verschillende toezichthouders eenzelfde dossier als onvoldoende respectievelijk voldoende beoordelen op basis van dezelfde feiten. Blijkbaar worden de normen internationaal verschillend uitgelegd.’
‘We besteden meer tijd aan de controles en onze controledossiers. We stellen hogere eisen aan onze klanten met betrekking tot de kwaliteit van hun interne beheersing en de mate waarin ze ons in staat stellen een diepgaande controle uit te voeren. Sommigen van hen moeten daaraan wennen. Het is zoeken naar een nieuw evenwicht. In de afgelopen jaren hebben wij en onze klanten tevens alle effecten van de verplichte roulatie van accountantsorganisaties geabsorbeerd. Daarnaast hebben we de 53 verbetermaatregelen uit het sectorrapport In het publiek belang uit 2014 geïmplementeerd. Alle veranderingen doen een groot beroep op onze mensen. (…) Onder soms niet eenvoudige omstandigheden hebben zij het beste uit zichzelf gehaald. (…)Tegelijkertijd realiseren we ons terdege dat er nog veel werk is te verzetten. Het aantrekken en behouden van talent is daarbij een absolute randvoorwaarde. Dit vereist een sector met perspectief en maatschappelijke relevantie. Verandering kost tijd.’
Geef een reactie