Pensioenvraagstukken worden vaak gezien als onderwerpen die je als accountant zo snel mogelijk wilt doorschuiven. Er is echter al een aantal keer door de rechter geoordeeld dat een accountant wel degelijk een zorgplicht heeft als het gaat om pensioenvragen van zijn klanten.
Onlangs heeft het College van Beroep voor het bedrijfsleven (CBb) nog de berisping door de Accountantskamer van een accountant-administratieconsulent (AA) bevestigd. De AA in kwestie had een samenstellingsverklaring bij een jaarrekening afgegeven zonder dat hij daarbij had vastgesteld of de informatie die hij had over de stopzetting van pensioenopbouw in eigen beheer, volledig was.
In een uitspraak van diezelfde Accountantskamer uit 2014 blijkt dat op een accountant die een samenstellingsopdracht heeft, de plicht rust de opdrachtgever/ werkgever te wijzen op de mogelijkheid dat diens onderneming wellicht onder de werkingssfeer van een verplicht bedrijfstakpensioenfonds valt.
Uit deze uitspraken komt naar voren dat de accountant op grond van zijn beroepsregels een zekere signaleringsverplichting heeft tegenover zijn opdrachtgevers als het gaat om pensioenonderwerpen. En hij dus niet kan weglopen. Aan de hand van een aantal voorbeelden laat ik zien waar je dan zoal aan kunt denken.
Pensioen in eigen beheer
In verband met het afschaffen van de mogelijkheid voor een DGA om pensioen in eigen beheer op te bouwen, worden aan de DGA drie mogelijkheden geboden voor de afwikkeling van de opgebouwde aanspraken. Zo mag hij eenmalig zijn pensioenaanspraken, fiscaalvriendelijk, afkopen. De tweede mogelijkheid die hem wordt geboden, is om de pensioenaanspraak om te zetten in een oudedagsverplichting (ODV). Tenslotte is er de mogelijkheid om de pensioenregeling premievrij voort te zetten. Uw DGA-relatie wil van u weten wat voor hem de beste keus is in verband met het afschaffen van het pensioen in eigen beheer.
Aan elk van deze drie keuzemogelijkheden zijn verschillende financiële/ fiscale gevolgen verbonden. De uiteindelijke keuze voor een de drie mogelijkheden hangt af van de situatie van de bv waarin het pensioen wordt uitgevoerd en de privésituatie van de DGA. De accountant verzorgt naast de jaarrekening vaak ook de aangiftes inkomstenbelasting en vennootschapsbelasting. Daardoor verkeert hij in de positie dat hij een vrij volledig overzicht heeft van alle aspecten die een rol spelen bij het maken van de keuze. Vanuit deze positie is de accountant de meest logische gesprekspartner voor de DGA. Daarnaast kan de accountant ook een rol, die van vraagbaak, spelen in de situatie waarin de DGA zich laat bijstaan door een financieel planner of pensioenadviseur.
Bedrijfstakpensioenfondsen
De MKB-ondernemer die wordt geconfronteerd met een pensioenfonds dat (vermeend) achterstallige premies vordert, vraagt zijn accountant om een oplossing. Maar wat is de reden waarom het pensioenfonds deze premies vordert? Is er sprake van een aansluitingskwestie of bijvoorbeeld van betalingsachterstand/ betalingsonmacht?
Aansluitingskwestie
Als het gaat om een aansluitingskwestie, dan heeft het pensioenfonds geconstateerd dat de ondernemer (terecht of onterecht) niet is aangesloten bij het betreffende pensioenfonds. In die situatie is het zaak voor de ondernemer om aan te tonen dat hij wel of niet onder de werkingssfeer van het pensioenfonds valt. Overigens is het zo dat het aan de ondernemer is om zich bij de aanvang van zijn ondernemingsactiviteiten of bij de wijziging daarvan te vergewissen of er voor zijn onderneming een verplicht pensioenfonds bestaat.
Bij een aansluitingskwestie moet worden beoordeeld of de activiteiten van de onderneming passen bij de verplichtstellingsbeschikking van het betreffende pensioenfonds. Daarnaast moet worden beoordeeld of de onderneming aan het ‘in hoofdzaak criterium’ voldoet. Bij de beantwoording van deze vragen speelt de accountant een rol. In eerste instantie de rol van het aanleveren van de relevante omzetcijfers of het aantal werknemers dat aan de onderneming is verbonden. In tweede aanleg, al dan niet in samenspraak met de pensioenadviseur/ pensioenjurist, namens de ondernemer als gesprekspartner van het pensioenfonds.
Betalingsonmacht
Is er sprake van betalingsonmacht met betrekking tot de pensioenpremies dan dient de ondernemer daar binnen een wettelijk voorgeschreven termijn melding van te doen aan het pensioenfonds. Die melding moet gebeuren via hetzelfde formulier als waarop aan de Belastingdienst melding wordt gedaan van betalingsonmacht ten aanzien van loonheffing en premies. Bij de melding van betalingsonmacht moet de ondernemer ook de redenen van betalingsonmacht vermelden en die redenen cijfermatig onderbouwen.
Uiteraard geldt zowel bij aansluitingskwesties als bij kwesties van betalingsonmacht het adagium ‘voorkomen is beter dan genezen’. En daar komt meteen weer de signaleringsverplichting van de accountant om de hoek. Veel leed is immers te voorkomen als de onderneming van aanvang af bij het juiste pensioenfonds wordt ingedeeld, als meteen de juiste cao en sectorindeling worden toegepast. Maar ook bij een wijziging van activiteiten zit de accountant vaak op de eerste rang.
Werknemerspensioen
Een van uw klanten heeft een werknemer ontslagen. Na zijn ontslag meldt de advocaat van de werknemer zich bij uw klant en vordert namens de ex-werknemer teruggave van de ingehouden eigen bijdrage in de pensioenregeling. Zijn reden hiervoor is dat deze eigen bijdrage nooit is vastgelegd in een schriftelijke arbeidsovereenkomst en dat daardoor de inhouding nooit had mogen plaatsvinden.
Gelukkig oordeelt de rechter in dit geval in het voordeel van de werkgever. In het door de pensioenuitvoerder opgestelde pensioenreglement wordt namelijk wel een eigen bijdrage toegestaan en verder hebben de ingehouden bijdragen de in dit reglement opgenomen maxima nooit overschreden. Verder stelt de rechter dat de eigen bijdrage altijd is vermeld op de loonstroken van de werknemer en dat de werknemer nooit heeft geprotesteerd tegen de inhoudingen. Daarmee heeft de werkgever voldaan aan zijn informatieplicht en zijn de inhoudingen terecht gedaan.
Informatieverplichtingen
Werkgevers hebben bepaalde informatieverplichtingen tegenover hun werknemers daar waar het gaat om de pensioenregeling, zoals die geldt binnen de onderneming. Een aantal van die verplichtingen wordt opgenomen in de arbeidsovereenkomst die wordt gesloten tussen de werkgever en de werknemer. De accountant die voor zijn klanten wel eens een arbeidsovereenkomst opstelt, moet er dus voor zorgen dat alle relevante bepalingen omtrent de pensioenregeling worden opgenomen.
Tot slot
De genoemde voorbeelden zijn allemaal situaties die zich in uw praktijk kunnen voordoen. In alle voorbeelden fungeert de accountant als de spin in het web. Hij/ zij heeft het totaal overzicht van de financiële/ juridische situatie van zijn klanten. Die positie verplicht tot een actieve signaleringsrol daar waar het gaat om pensioenvraagstukken. Loop daar niet voor weg en schakel daar waar nodig externe expertise in.
Mr. Edwald de Voogd van der Straten is pensioenjurist bij Fiscount
Ron van Os zegt
Wat ik in de praktijk nogal eens merk, is dat er accountants zijn die te weinig kennis van de pensioenaspecten hebben, maar toch geen deskundige inschakelen. Eén van de redenen is dat men huiverig is dat die deskundige met hun klant aan de haal gaan.
Naar mijn mening moet je ingeval van twijfel altijd een deskundige raadplegen anders kan je in de toekomst met grote claims geconfronteerd worden. En een deskundige die met jouw klant er vandoor gaat, wordt al snel door niemand meer ingeschakeld.