‘Het verwijderen van een fraudeur of overtreder lost het probleem niet op. We denken als mensen graag dat we individualistisch opereren, maar we worden in belangrijke mate beïnvloed door de normen en waarden in onze directe omgeving. We zijn een product van die omgeving’. Aldus psycholoog Wieke Scholten afgelopen zaterdag in het FD. Zij promoveerde vorige week op het voorkomen van fout gedrag: rootcauses of misconduct in financial services.
We herkennen het allemaal. We willen zo graag bij een groep horen dat we onze normen en waarden daarop afstemmen. ‘Maar iedereen doet het!’, als excuus voor iets waarvan we deep down weten dat het eigenlijk niet kan. Om precies dezelfde reden worden klokkenluiders vaak uitgekotst. Natuurlijk hebben ze onrecht aan de kaak gesteld, maar dat gelijk is ondergeschikt aan het gegeven dat ze hun team, de groep, hebben verraden.
Bijna niets is zo moeilijk is als het aanpakken van ‘verkeerd gedrag in de financiële sector’. Dat heeft volgens mij vooral te maken met het waarom van dat werk in combinatie met de wijze waarop het werk wordt verricht. Veel bankiers zijn de hele dag, zittend achter hun schermen, bezig om geld met geld te verdienen. Het succes na een dag werken wordt bepaald door de mate waarin er geld is verdiend. Er is nauwelijks een relatie met de echte wereld, de samenleving. Rechts onderin het scherm staat het cijfer van die dag: is het groen dan is er geld verdiend, is het rood, dan is er geld verloren. Wie het meeste heeft verdiend heeft krijgt de grootste bonus.
Voor veel bankiers is het erg moeilijk om antwoord te geven op de vraag: wat dragen jouw inspanningen bij aan de samenleving, aan de wereld van onze kinderen? Ze zien hun klanten meestal niet, hebben geen idee wat die klanten doen met de rendementen die de bankiers voor zich maken, etc. Daar bemoeit de bankier zich ook niet mee. Het waarom van hun werk blijft abstract en wordt samengevat in de constatering dat ze de economie draaiende houden. Werkend in een team blijft er dan maar een maatstaf over: hoeveel heb jij vandaag verdient? Dat wedstrijdje nodigt uit tot ‘fout gedrag’. Een beetje sjoemelen doet nauwelijks pijn. En als het pijn doet heb je geen idee waar, wanneer en bij wie?
Stel je voor dat iedere bankier wel precies weet wat zijn werkzaamheden bijdragen aan de wereld. Dat er naast het ‘ik-nu-hier-resultaat’ ook duidelijk is wat het ‘zij-straks-daar-effect’ is. Dat zou voor een compleet nieuwe dynamiek zorgen. Dan wordt de pijn wel gevoeld. Laat banken en bankiers scoren op hun bijdrage aan de Sustainable Development Goals van de Verenigde Naties
Deze ‘duurzame ontwikkelingsdoelen’, bestaan uit 17 doelen en 169 targets. Kijk eens op http://www.sdgnederland.nl/ Ze zijn boven iedere discussie verheven. De hele wereld is het hier over eens: dit is de inzet om de wereld tot een betere plek te kunnen maken in 2030.
Hoe geweldig zou het zijn als in bankiersland dat groene of rode cijfertje in euro’s of dollars, aan het einde van dag wordt vervangen of gerelativeerd door een score op de bijdrage aan bijvoorbeeld: een einde aan armoede, duurzame en betaalbare energie, fatsoenlijke banen en economische groei, duurzame consumptie en productie….
Natuurlijk is het niet makkelijk om dat effect in kaart te brengen, meetbaar te maken. Het vraagt om een compleet andere benadering van werken en samenleven. Laten we daarom in het onderwijs beginnen door economen en bedrijfskundigen vanaf dag 1 te confronteren met de vraag: welke SDG maakt dat je dit vak studeert? Zo krijgen we langzaam maar zeker steeds meer bankiers met een purpose! Het lijkt me goed om doel 17: ‘partnerschappen voor de doelen’ voor iedereen verplicht te stellen. Het zal helpen in teamverband de juiste normen en waarden te krijgen.
Jeroen Smit
Dag over leiding en verleiding
Smit is dagvoorzitter op 25 mei tijdens de dag over leiding en verleiding. Andere sprekers zijn Margriet Sitskoorn (hoogleraar klinische neuropsychologie), acteur Gijs Scholten van Aschat, Jonathan Soeharno (advocaat bij De Brauw Blackstone Westbroek en hoogleraar Rechtspleging en Rechtsfilosofie) en Kees Vendrik (hoofdeconoom van Triodos Bank). Wilt u deze dag bijwonen? Inschrijven kan via www.leidingenverleiding.nl
Geef een reactie