Breed gedragen groei. Dat is het eerste beeld dat in de nieuwe top 30 van accountantskantoren naar voren komt. Het gaat kantoren goed. Maar het is toch altijd verstandig om ook weer even terug te blikken naar het aantal overnames in de sector. Niet ieder kantoor groeit autonoom. Uitsplitsen van de omzetten leert dat assurance en audit toch wel sterk lijken op een oligopolie. 85% van de audit omzet van de top 30 wordt binnengehaald door 5 kantoren. Sinds 2006 geven we elk jaar de grootste accountantskantoren in een artikel weer. Dit jaar zoomen we ook in op de audit & assurance. We zien dan wel een iets andere volgorde dan in de ‘reguliere top 30-kantoren’ en ook een aantal andere namen.
2018, de top 30 en de kerncijfers
In de top 30 zien we 29 maal groei en eenmaal krimp. De gemiddelde groei van de 26 niet big 4-kantoren bedroeg ruim 5%. De Big 4 moeten nog met hun cijfers komen. Beeld is tot nu toe niet zodanig dat dit in de top tot significante wijzigingen leidt. HLB Van Daal is het kantoor dat daalt (met 3,3%), wat komt door de afsplitsing van Geleen. Bijzonder is de groei in dubbele cijfers. RSM is met een percentage van 22% de winnaar van 2018, en stijgt ook een aantal plaatsen in de lijst. RSM groeit autonoom (10%) en vanwege overnames (Accountantskantoor Hoogland en Philip Sidney). Rudolf Winkenius van RSM zegt: ‘Deze autonome groei deed zich bij al onze disciplines, audit, tax en consulting (en daar vooral bij Financial Advisory Services waar bijvoorbeeld onze M&A-praktijk onder valt) voor. Tenslotte zijn wij goed in staat medewerkers aan te trekken en aan ons te binden waardoor we deze hogere omzet ook kunnen ‘bemensen.’ Op de tweede plaats van de groeiende kantoren staat Mazars, waar de overname van Ten Kate Huizinga zich vertaalt in ruim 16% groei. Verstegen is met ruim 15% een goede derde. Dit kantoor is sterk in de publieke sector en de zorg en realiseerde in die markt de meeste groei. Verstegen valt verder op door haar omzet per fte (172K), wat big 4- niveau is. De hoge omzet per persoon houdt verband met de klantengroep; behalve de sterke vertegenwoordiging in de publieke sector en zorg is het kantoor ook sterk in het grotere MKB.
Ranking 2018 * | Kantoornaam | 2018 of 2017/2018 | fte’s | omzet per fte | stijging omzet | stijging fte | |
1 | Deloitte | 896,8 | 5285 | 169,7 | 10,2% | 4,7% | |
2 | EY | 837,0 | 4378 | 191,2 | 5,2% | 2,1% | |
3 | PwC | 832,7 | 4713 | 176,7 | 8,6% | 2,6% | |
4 | KPMG | 655,0 | 3135 | 208,9 | 5,1% | 4,0% | |
5 | BDO | 282,0 | 2384 | 118,3 | 2,7% | -0,9% | |
6 | Flynth | 133,6 | 1273 | 104,9 | 4,2% | 6,5% | |
7 (9) | Mazars | 101,6 | 804 | 126,4 | 16,7% | 21,5% | |
8 (7) | Baker Tilly | 100,3 | 743 | 135 | 0,9% | 3,3% | |
9 (8) | Acconavm | 88,0 | 824 | 106,8 | 0,7% | 3,8% | |
10 | Alfa | 81,3 | 789 | 103,0 | 3,7% | 1,8% | |
11 | De Jong & Laan | 64,7 | 518 | 124,9 | 0,3% | -1,9% | |
12 | Abab | 59,9 | 616 | 97,2 | 3,1% | 0,3% | |
13 | Grant Thornton | 56,5 | 417 | 135 | 6,6% | 7,6% | |
14 | DRV | 54,9 | 489 | 112 | 10,9% | 8,6% | |
15 (16) | Crowe Horwath Foederer | 46,2 | 360 | 108,2 | 5,5% | -0,3% | |
16 (15) | Countus | 45,9 | 421 | 108,2 | 4,6% | -0,5% | |
17 (20) | RSM Netherlands | 39,1 | 295 | 133 | 22,2% | 32,3% | |
18 (17) | MTH | 38,0 | 344 | 110 | 2,7% | 2,1% | |
19 (18) | Witlox van den Boomen | 34,5 | 280 | 123 | 2,4% | 1,8% | |
20 (21) | Van Oers | 34,0 | 290 | 117 | 11,8% | 7,4% | |
21 (19) | Schipper Groep | 33,7 | 297 | 113 | 0,9% | -2,0% | |
22 | KroeseWevers | 29,6 | 245 | 121 | 4,6% | 7,0% | |
23 | Koenen en Co | 28,0 | 239 | 117 | 2,5% | 4,4% | |
24 (26) | Visser & Visser | 27,0 | 216 | 125 | 12,4% | 6,0% | |
25 (24) | HLB Van Daal & Partners | 26,4 | 220 | 120 | -3,3% | 1,4% | |
26 (25) | CROP | 26,1 | 217 | 120 | 7,0% | 3,3% | |
27 | PKF Wallast | 24,5 | 177 | 138 | 8,9% | 10,8% | |
28 | Verstegen | 24,3 | 141 | 172 | 1 5,7% | 4,4% | |
29 | Ruitenburg | 22,2 | 169 | 131 | 9,5% | 7,6% | |
30 | Bol | 18,9 | 140 | 135 | 7,5% | 7,7% |
* plek vorig jaar indien anders
Aan de andere kant zijn er een aantal kantoren die minder dan 2,5% groei laten zien, niet veel in deze tijd. Zo laat De Jong & Laan slechts 0,3% groei zien en Schipper Groep en Baker Tilly 0,9%.
Bestuurlijke wisselingen van de wacht
In de reguliere top 30 zien we een wisseling van bestuurdersvoorzitters bij vier niet-Big Four-kantoren: bij DRV, Grant Thornton, Accon avm en De Jong Laan. Peter Feijtel bij Accon avm, Johan Evers bij De Jong Laan, Manfred Zurhorst bij DRV, Frank Ponsioen bij GT. Vooral Feijtel en Evers zijn enige decennia de gezichten geweest van hun kantoren geweest en hebben zonder enige twijfel hun stempel op de ontwikkeling van het bedrijf gedrukt.
Uit de archieven 2006
Uit de archieven hebben we de oudste ons bekende omzetten opgedoken (2006) en die was voor Accon avm € 74 miljoen en voor DJL € 41 miljoen euro. Ook aardig zijn ook de toenmalige omzetten per fte: die bedroegen toen respectievelijk € 83.000 en € 89.000.
Cijfers uit 2006 (of 2006/2007)
Top 10 2006 | omzet* | fte’s | omzet per fte** |
Deloitte | 697 | 5671 | 123 |
PwC | 655 | 4341 | 151 |
KPMG | 634 | 3675 | 173 |
Ernst & Young | 642 | 4202 | 153 |
BDO | 184 | 1777 | 104 |
Accon AVM | 74 | 894 | 83 |
Gibo groep *** | 85 | 1027 | 83 |
Berk**** | 78 | 900 | 87 |
Mazars | 74 | 702 | 105 |
Flynth *** | 59 | 591 | 100 |
Alfa | 52 | 648 | 80 |
* x € 1 miljoen | |||
**x € 1000 | |||
*** Gibo en Flynth zijn nu Flynth
**** Berk is nu Baker Tilly |
De terugblik naar 2006 geeft ook een beeld dat er sindsdien nog veel dezelfde partijen in de top 30 staan. Gibo is gefuseerd met Flynth. En Berk is alleen qua naam veranderd (in Baker Tilly). Wel is de een wat plaatsen gestegen en de ander wat gezakt.
Arbeidsmarkt doet zich gelden
Afgaande op de groei van de omzet zou men niet zeggen dat het de kantoren moeite kost om aan personeel te komen. De omzet van de niet-big 4-kantoren stijgt met 5% en het personeelsbestand met 4%. Toch geven diverse kantoren aan dat de groei beperkt wordt door de krappe arbeidsmarkt. We merken dat kantoren meer oog krijgen voor de branding van hun kantoor. Het uit zich nog niet in extreem hoge salarisstijgingen, zoals wel het geval was vlak voor het begin van de economische crisis in 2008.
De ontwikkelingen in het accountantsregister laten een structureel probleem zien voor wat betreft de openbaar accountant. Zowel bij de RA als de AA zijn er tekorten en het aantal inschrijvingen bij de AA is te weinig om de vergrijzing op te vangen. Ook zien we bij de RA een vertrek uit het openbaar beroep naar het ledendeel accountant in business. Al geruime tijd is de ledengroep accountant in business groeiende.
Bij de fiscalisten is het aanbod ook lager dan de vraag. Daar komt nog bij dat de Belastingdienst momenteel vrij agressief mensen uit de accountancy werft. Naast accountant zijn ook fiscalisten gevraagd en de Belastingdienst concurreert onder meer met forse salarissen.
Audit (en assurance)
Het vak van de accountant, geven van zekerheid op financiële informatie hebben we dit jaar uitgebreid onder de loep genomen. Van de top 30 wilde ABAB en Countus geen specifieke auditomzetcijfers ter beschikking stellen, dus beiden vindt u niet terug in de lijst. Een andere naam die niet zichtbaar is, is Schipper Groep. Dit kantoor viel op basis daarvan net buiten de top 30. In de plaats daarvan zien we ESJ vermeld staan (nummer 32 in de reguliere lijst) en Q-concepts.
Top 30 assurance-omzet 2018* | aandeel assurance in totaal omzet ** | ||
1 | EY | 340 | 41% |
2 | PwC | 332,2 | 40% |
3 | KPMG | 260 | 40% |
4 | Deloitte | 231,3 | 26% |
5 | BDO | 104,3 | 37% |
6 | Mazars | 39,2 | 39% |
7 | Baker Tilly | 37,5 | 37% |
8 | Grant Thornton | 16,5 | 29% |
9 | Verstegen | 14,3 | 59% |
10 | RSM Netherlands | 13,4 | 34% |
11 | De Jong & Laan | 9,5 | 15% |
12 | Flynth | 8,9 | 7% |
13 | Witlox Van den Boomen | 8,8 | 25% |
14 | Crowe Horwath Foederer | 8,6 | 19% |
15 | DRV | 7,4 | 13% |
16 | CROP | 7,4 | 28% |
17 | KroeseWevers | 6,5 | 22% |
18 | PKF Wallast | 6,5 | 26% |
19 | Q-concepts | 5,5 | 55% |
20 | Acconavm | 5,3 | 6% |
21 | MTH | 5,1 | 13% |
22 | HLB Van Daal & Partners | 4,8 | 18% |
23 | Van Oers | 4,2 | 12% |
24 | Visser & Visser | 4,1 | 15% |
25 | Koenen en Co | 4 | 14% |
26 | Alfa | 3,8 | 5% |
27 | Lansigt | 3,4 | 26% |
28 | Bol | 2,9 | 16% |
29 | Ruitenburg | 2,5 | 11% |
30 | ESJ | 2,4 | 17% |
1500,3 | |||
* x € 1 miljoen | |||
aandeel top 5 | 1267,8 | 84,5 |
Een aantal dingen vallen op. Bijvoorbeeld het sterke snelle verval van de assurance-omzet. BDO doet slechts de helft van de kleinste grootste 4 en daarna wordt het snel een stuk lager en dat is logisch: de totaalomzet wordt kleiner en dus ook de assurance-omzet.
In relatieve zin is het Verstegen die de meeste assurance-omzet behaalt: 59%. Q-Concepts komt kort daarna met 55%, wat niet verbazingwekkend is aangezien dat een kantoor is dat zich voornamelijk op assurance toelegt. EY, PWC en KPMG volgen daarop, maar Deloitte staat slechts op een dertiende plaats met 26%. Hekkensluiters zijn Flynth, Accon avm en Alfa die minder dan 10% aan assurance-omzet behalen.
Arjen Schutte en Marcel Maassen zijn werkzaam bij Full•Finance Consultants.
Jack Ruijters zegt
In het jaarverslag van Countus worden 522 FTe genoemd ipv 421 in top 30 rapportage ?
Klopt dit wel ?