Over het verslagjaar 2018 kreeg 86 procent van de Nederlandse gemeenten een goedkeurende verklaring voor rechtmatigheid. Daarmee is sprake van stabilisatie. Gemeenten die drie jaar op rij geen goedkeurende verklaring kregen vormden een zorgpunt. Dat schrijft minister Ollongren van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties in een Kamerbrief over de uitkomsten van de verantwoording en accountantscontrole van gemeenten over het verslagjaar 2018.
Ollongren schrijft maatregelen te hebben genomen bij gemeenten die drie jaar op rij geen goedkeurende verklaring kregen, bijvoorbeeld door specifiek met deze gemeenten in gesprek te gaan. Van deze groep van 25 gemeenten, kregen er 11 in het verslagjaar 2018 een goedkeurende verklaring.
Net als over verslagjaar 2017 is het sociaal domein niet langer de belangrijkste reden dat gemeenten geen goedkeurende verklaring voor rechtmatigheid kregen. Bij gemeenten met een anders dan goedkeurende verklaring was dit vaker te wijten aan fouten en onzekerheden die optraden bij (Europese) aanbestedingen.
Tijdigheid
De jaarstukken moeten op grond van de Financiële verhoudingswet uiterlijk op 15 juli worden aangeleverd. Voor de aanlevering van de jaarstukken waren op 15 juli 2019 25 gemeenten te laat met de aanlevering van de jaarstukken. Inmiddels zijn vrijwel alle jaarstukken ontvangen, behoudens de jaarstukken van 3 gemeenten betrokken bij een herindeling, schrijft de minister, die ook aangeeft de ontwikkelingen rond de tijdigheid te blijven volgen.
Getrouwheid en rechtmatigheid
Onderstaande grafiek toont per jaar hoeveel gemeenten een goedkeurende verklaring hadden op het aspect rechtmatigheid. Sinds 2015 is het percentage aanzienlijk gestegen, maar het is nog niet terug op de scores die daarvoor werden gehaald – rondom de 95 procent.
Op rechtmatigheid had 86 procent van de gemeenten een goedkeurende verklaring op de jaarstukken van 2018. Nog eens 12 procent – 45 gemeenten in totaal – had een verklaring met beperking. 2 procent (8 gemeenten) had een afkeurende verklaring. Geen enkele gemeente kreeg een oordeelsonthouding van de accountant.
Over 2018 kreeg 97 procent van de gemeenten een goedkeurende verklaring op getrouwheid, een percentage dat vergelijkbaar is met vorig jaar. De hoge percentages voor de getrouwheid geven aan dat de verantwoordingen van gemeenten juist en volledig zijn en dat betrokkenen hierop mogen vertrouwen.
Oorzaken niet-goedkeurende verklaring
Voor het verslagjaar 2018 steeg het aandeel gemeenten die vanwege het niet naleven van (Europese) aanbestedingsregels een niet-goedkeurende verklaring kregen, naar 11 procent. Het sociaal domein is in vergelijking met het voorgaande verslagjaar, minder frequent de (hoofd-)oorzaak. Daarmee is niet gezegd dat de verantwoording over het sociaal domein niet meer van belang is. Gemeenten en zorgaanbieders kost het nog steeds veel geld, tijd en energie om deze verantwoording af te leggen. Daarom is de voortgaande zoektocht van belang naar vormen van verantwoording, die minder (administratief) belastend zijn en in ruimere mate overeenstemmen met de intentie van de transformatie in het sociaal domein.
Kenniscentrum Europa decentraal heeft op verzoek van BZK geïnventariseerd welke fouten er in het verslagjaar 2018 het meest frequent door accountants genoemd worden, in het geval van een niet-goedkeurende verklaring, veroorzaakt door onrechtmatigheden met betrekking tot (Europese) aanbestedingen. Uit deze inventarisatie blijkt onder meer deze top vijf van de door accountants geconstateerde onvolkomenheden:
- het niet volgen van een Europese aanbestedingsprocedure, terwijl de plicht daartoe wel geldt;
- het niet volgens de juiste procedure inkopen van de inhuur van personeel of derden;
- een gebrekkige interne beheersing en contractmanagement;
- onrechtmatige verlenging van bestaande contracten;
- en de onrechtmatige inkoop van ICT.
Ook in het voorgaande verslagjaar 2017 werden deze fouten het meest frequent door accountants geconstateerd. Uit de inventarisatie over 2018 blijkt dat in enkele gevallen het niet nakomen van het eigen gemeentelijke inkoop- en aanbestedingsbeleid, een onjuist gebruik van raamovereenkomsten en aanbestedingsplichtige subsidieverlening door de accountant zelf worden aangestipt als mogelijke verbeterpunten.
Regionale verschillen
Net als vorig jaar hebben achtereenvolgens Groningen, Flevoland en Friesland het hoogste aandeel gemeenten die geen goedkeurende verklaring op rechtmatigheid kregen. Hieronder is op de kaart te zien welke gemeenten een andere dan goedkeurende verklaring hebben ontvangen.
Mario van Buijtene zegt
Zoals ik al eerder heb gezegd is het veel beter om Nederland in te delen in circa 20 Regio’s in plaats van 400 gemeentebesturen. De 20 regio’s zullen zo kunnen worden gekozen dat er max. circa 1 mln. inwoners per regio zijn. Efficiency voordelen zijn dan enorm aangezien je dan geen 400 gemeentebesturen nodig hebt maar in plaats daarvan 20 regiobesturen. Veel minder regelgeving nodig is aangezien er dan maar 20 sets plaatselijke regelgeving zoals verordeningen etc., nodig zijn i.p.v. 400 sets, en natuurlijk maar 20 jaarrekeningcontroles nodig zijn i.p.v. 400, etc, etc.