Als je familiebedrijf goed loopt, geef je je kinderen dan een Porsche of een Volkswagen Polo voor hun verjaardag? Of toch maar die Gazelle? Veel familiebedrijven worstelen met de vraag hoe zij hun kinderen mee laten delen in het succes van hun bedrijf. Volgens Manager Familiebedrijven Machiel Gosschalk van EY zijn familiewaarden allesbepalend voor het antwoord op die vraag.
Je kinderen alles geven wat hun hart begeert. Het klinkt liefdevol, maar pakt niet altijd goed uit. In de praktijk krijg ik veel vragen van ouders uit familiebedrijven die hiermee worstelen . Ik snap die worsteling goed. Je wil dat je kind een goed leven heeft, maar niet opgroeit met een gat in de hand.
Prijskaartje aan succes
Om een balans te vinden, zijn ouders vaak geneigd om een bedrag te noemen waarmee een kind ‘toe kan’. Toch hangt er in mijn ogen geen specifiek prijskaartje aan leren omgaan met vermogen. Ik adviseer klanten juist een stap terug te nemen en zichzelf de vraag te stellen: Wat wil ik mijn kind leren? Het concreet maken van de familiewaarden staat hierbij centraal. Hoe wil je als familie met elkaar omgaan? Wat verbindt de familie en wat vindt zij belangrijk? Welke voorwaarden stel je aan het delen van je succes? En misschien wel de hamvraag: hoe stuur ik mijn kind de wereld in? Want die wereld heeft soms een andere realiteitszin dan hij of zij kent. En die twee werelden kunnen nog wel eens flink botsen.
De anticlimax van een eerste baan
Ik kan genoeg voorbeelden noemen waarbij de kinderen op hun 18e verjaardag die Porsche krijgen en hier de blits mee maken tijdens hun studietijd. So far, so good. Maar wanneer een kind begint aan zijn of haar eerste baan (buiten het familiebedrijf), kan die Porsche een probleem worden. Want een potentiële leaseauto begint in een startersfunctie eerder in de categorie Volkswagen Up dan een Porsche. Sterker nog, de kans is best aanwezig dat de CEO zelf niet eens in een Porsche rijdt en dat deze niet past bij het imago dat het bedrijf wil uitstralen.
Begin op tijd
Begin daarom op tijd met het concreet maken van de familiewaarden. Vanaf de middelbare school krijgen kinderen materieel besef en gaan ze waarde hechten aan luxe merken en dure vakanties. Dat is hét moment om het omgaan met familievermogen in perspectief te zetten. Wat is de waarde van geld en wat is wel en niet vanzelfsprekend? Waar moet een kind voor werken en wat krijgt hij cadeau? Je kunt dit leerproces op talloze manieren insteken, van een vakantiebaantje tot toch die Volkswagen Polo. Voor iedere familie is de gulden middenweg anders.
Waarden versus gedragsregels
Om de familiewaarden concreet te maken, zoek ik altijd samen met de familie uit wat voor hen echt belangrijk is. Denk hierbij aan waarden als compassie, toewijding, passie of vertrouwen. Uit die gesprekken komt altijd een top 3 die we in verdiepingssessies doorvertalen naar gedragsregels. In deze sessies maak ik belangrijke thema’s zoals leiderschap, de toekomst en omgaan met familievermogen concreet door een vastomlijnde set aan vragen te stellen zoals: ‘Hoe ga je om met familie die in het bedrijf komt werken?’, ‘Hoe ga je om met conflicten?’, en ‘Hoe wil je dat je kinderen omgaan met het familievermogen?’. De antwoorden op deze vragen vormen de basis voor de opzet van de gedragsregels binnen het familiebedrijf.
Waarom zijn zulke gedragsregels nu zo belangrijk? Simpelweg om verkeerde verwachtingen te voorkomen. Als je als familie helder maakt wat er van elk familielid in het bedrijf wordt verwacht, voorkom je teleurstellingen. Welke voorwaarden worden er aan het leiderschap van het bedrijf gesteld? Welke loopbaan binnen het familiebedrijf ambiëren wij als familie om kans te maken op het eigendom van het bedrijf? Hoe is de verdeling in eigendom tussen broers en zussen binnen het bedrijf? Enzovoorts. Als het antwoord op zulke vragen vooraf duidelijk is, weet iedereen waar hij of zij aan toe is.
Het Paris-Hilton-effect
Duidelijke gedragsregels zijn overigens niet alleen in het belang van het kind, maar ook in het belang van het familiebedrijf zelf. Rijdt een kind een scheve schaats, dan krijg je het ‘Paris-Hilton-effect’, vernoemd naar de beroemde erfgename van het Hilton hotelimperium. CEO zal Paris Hilton nooit worden, maar haar gedrag heeft wel degelijk invloed op het imago van het bedrijf. Hoe vreemder de grillen, hoe schadelijker dit is. Het is daarom van vitaal belang dat kinderen op jonge leeftijd leren wat wel en niet kan en waar de grenzen liggen. In het belang van het bedrijf moeten deze familiewaarden familiebreed gedragen worden, dus ook door neven en nichten, ooms en tantes. Als familie vorm je één front met een gedeelde verantwoordelijkheid naar het familiebedrijf toe. Elk familielid draagt hier zijn of haar eigen steentje aan bij, opvolger of niet.
Lees hier de eerdere blogs van Machiel Gosschalk.
Meer lezen over familiebedrijven? Dat kan in het Tijdschrift Familiebedrijven, hét blad (inclusief nascholing) voor adviseurs van familiebedrijven
Geef een antwoord