Een van de invloedrijkste rechtbanken in de Verenigde Staten heeft toezichthouder op de effectenbeurzen SEC om een standpunt gevraagd over een ongemakkelijk onderwerp: of controleverslagen door externe accountantskantoren er eigenlijk toe doen.
Daarover schrijft The Wall Street Journal, na een vonnis dat mogelijk grote gevolgen zou kunnen hebben voor de accountancy in de VS. Eric Mantelaers, als ‘professor of applied sciences’ verbonden aan het Lectoraat Future-proof Auditor van Zuyd Hogeschool en hoofd van de afdeling Kwaliteitsmanagement & Vaktechniek Accountants van RSM, noemt de uitspraak “van cruciaal belang voor de wereldwijde toekomst van het beroep, zeker nu er veel te doen is op het wereldtoneel van de accountant.”
Mantelaers wijst daarbij bijvoorbeeld op de Financial Times, dat in Amerika rapporteert over het schrijnende tekort aan accountants en over het feit dat ongeveer driekwart van de CPA’s bijna de pensioengerechtigde leeftijd heeft bereikt. Het Nederlandse Financiële Dagblad (FD) wees bovendien onlangs op de acht beursfondsen die het afgelopen jaar werden geconfronteerd met het intrekken van de notering, omdat ze al jarenlang geen door een gecertificeerde accountant gecontroleerde jaarrekening hadden gedeponeerd. Mantelaers: “Na een jaar van ‘wie mag er wel of niet blijven op Euronext?’, dient de vraag zich aan wat de belegger er nu mee opschiet. De dieperliggende vraag is volgens het FD of het realistisch is dat (als voorbeeld) Lavide (beurswaarde $ 1,5 mln.) aan dezelfde voorwaarden moet voldoen als ASML (beurswaarde $ 265 mrd.)? Laten we deze fundamentele vraag koppelen aan het vraagstuk dat in Amerika is voorgelegd aan de rechter: doen accountantsverklaringen er nog wel toe?”
BDO
De uitspraak in hoger beroep van het zogeheten Second U.S. Circuit Court of Appeals betrof een rechtszaak van investeerders over de door BDO uitgevoerde jaarrekeningcontrole bij AmTrust Financial Services. Die verzekeringsmaatschappij overdreef de winst, maar BDO keurde als extern accountantskantoor niettemin de cijfers goed.
Taal te algemeen
Investeerders klaagden daarna BDO aan, en stelden dat de verklaringen frauduleus waren. Een rechtbank wees de vorderingen echter af. De investeerders gingen in beroep, en het hof oordeelde afgelopen zomer dat de taal van het controleverslag van het accountantskantoor zo algemeen was dat een belegger er niet op zou hebben vertrouwd. Bijgevolg zei het hof dat het controleverslag niet materieel was – en er dus feitelijk niet toe deed – en bevestigde de afwijzing van de vorderingen tegen BDO.
Enkele voormalige SEC-functionarissen stelden daarna dat het Amerikaanse hof ernaast zit met het oordeel over de waarde van de verklaringen. Daarop is nu de SEC zelf gevraagd een standpunt in te nemen. Hun conclusie wordt verwacht op 16 februari aanstaande.
Mogelijk grote gevolgen
Het Amerikaanse hof heeft aangegeven dat de uitspraak specifiek gebaseerd is op de feiten in de BDO-zaak, en dat niet is bedoeld te suggereren dat controleverklaringen altijd als te algemeen moeten worden beschouwd om materieel te zijn. The Wall Street Journal schat niettemin in dat de uitspraak grote gevolgen zou kunnen hebben: “The notion that the standardized language is essentially meaningless raises larger questions about whether audit reports serve a useful purpose.” De totale controlekosten bij beursgenoteerde Amerikaanse bedrijven bedroegen vorig jaar bijna $17 miljard, becijferde onderzoeksbureau Ideagen Audit Analytics.
Aangezien dit al een langer lopende kwestie is in Amerika vindt Mantelaers het opvallend dat hierover in Nederland nog niet eerder is geschreven. “Als we de mondiale accountancy met al zijn problemen en uitdagingen beschouwen, zien we een rode draad die ten grondslag ligt aan een fundamentele discussie, waardoor de volgende vragen worden opgeworpen: doen (zoals in Amerika thans voorligt) accountantsverklaringen er echt nog toe en houdt de Nederlandse wettelijke controleplicht nog stand? Meer concreet: moeten we in Nederland vasthouden aan de wettelijke controleplicht ‘vanaf middelgroot’?”
Een kritische kanttekening bij dit artikel, Nederland is geen relevante grootheid. Onze wettelijk controle is door de EEG ingevoerd en door de EU genormeerd, voor Organisaties van Openbaar belang buiten de Nederlandse wetten in Verordening 2014/537/EU gecodificeerd. Wij hebben er feitelijk bijna niets over te zeggen, onze wet- en regelgeving is daarom op belangrijke punten in strijd met het Unierecht. De VS kent verder alleen een voorwaardelijke controleplicht voor SEC registrants, niet voor private ondernemingen. De uitkomst van de stellingname door de SEC zal zeker interessant zijn maar kan niet op de Europese verhoudingen worden geprojecteerd.
Zeer interessante uitspraak van de rechter. Ook interessant dat de toezichthouder niet alleen na moet denken over kwaliteit, maar ook over toegevoegde waarde…
Overigens zijn vragen over de waarde en wettelijke controleplicht niet nieuw in Nederland zoals wordt gesuggereerd, lees het Artikel met Arjan Brouwer in het FD van 14 februari 2017 maar eens.
Helemaal eens Marcus dat in Nederland (uiteraard) al eerder over de toegevoegde waarde van accountantscontrole is geschreven. Wat ik bedoelde te zeggen, is dat het mij verbaast dat in Nederland nog niemand had gereageerd op deze Amerikaanse rechtszaak.