Voor veel accountants betekent leren kennis vergaren. En dan het liefst nieuwe kennis. Maar leren kan op zo veel meer manieren dan alleen kennisleren. Gelukkig biedt het nieuwe stelsel van permanente educatie daarvoor volop ruimte. In dit artikel benader ik het begrip leren vanuit verschillende invalshoeken.
Door Servaas Vrijburg (algemeen directeur van Fiscount en tevens zakelijk mediator)
Weten, kunnen en toepassen
Leren is niet alleen een kwestie van weten, maar ook van kunnen en toepassen. Weten draait om kennis, kunnen gaat over vaardigheden en toepassen gaat over het doen. De NBA adviseert accountants in hun PE-portfolio alle drie deze elementen naar voren te laten komen. Tegelijk groeit in de accountancy de behoefte aan medewerkers met een bredere ontwikkeling, met een grote palet aan vaardigheden dan alleen vakkennis. Het nieuwe PE-leren past daarbij. Het is niet genoeg om alleen te beschikken over kennis. Veel kennis is immers vormgegeven via regels – al dan niet wettelijk – met open, dynamische of flexibele normen. Nu is het één ding om de normen te kennen, ermee omgaan is echter waar het uiteindelijk om gaat.
Bovendien kun je bepaalde kennis zowel actief als passief beheersen. Voor vaardigheden is dit niet anders. Om regels te kunnen toepassen, is naast kennis vaak ook inzet, inzicht, oefening en moed nodig. Hoe houden die laatste vier stand als tijdsdruk, organisatiedruk en klantdruk toenemen? We kunnen niet uitsluiten dat er bij toekomstige tuchtrechtzaken zal worden gekeken naar het onderscheid tussen weten, kunnen en toepassen. Heeft de accountant wel genoeg aandacht besteed aan dat onderscheid in zijn PE-portfolio? Je kunt wel dertig boeken over accountancyonderwerpen per jaar lezen, maar dit kan kwalitatief toch onvoldoende zijn.
Persoonlijke leerstijl
Ieder mens heeft een voorkeur voor een bepaalde leerstijl. Het meest aangehaalde leerstijlenmodel is dat van de Amerikaanse psycholoog David Kolb. Hij gaat uit van vier leerstijlen: observeren, denken, doen en beslissen. Ik loop ze hieronder kort langs. Observeren is een plezierige leerstijl, waarbij je door ‘af te kijken’ van anderen gaandeweg leert hoe iets moet. Denk hierbij aan stage lopen, werken onder een senior of een mentor die je steeds de ruimte geeft je eigen weg te ontdekken. Jezelf ontwikkelen door te kijken naar iemand die het voorbeeld geeft, is een beproefde manier van leren. Een andere leervorm is denken. De denker is iemand die graag boeken of artikelen raadpleegt. Dat bevredigt de behoefte van het hoofd om de materie te structureren, te ordenen. De een leest zich het liefst voorafgaand aan een cursus, training of opleiding in, terwijl de ander juist behoefte heeft aan een naslagwerk. Maar of het nu gaat om inlezen of nalezen, samenvattingen, overzichten en schema’s passen goed bij de denker.
De derde leervorm is doen. De doener komt graag in actie. Soms voorzichtig, bijvoorbeeld eerst in een veilige omgeving. Maar met ruimte om te kunnen vallen en weer te kunnen opstaan, leer je in de praktijk. De gordijnen kunnen daarbij soms nog een beetje zijn gesloten. De laatste leervorm is beslissen. Ook een beslisser leert graag in de praktijk, maar dan met de gordijnen volledig open. Hij of zij is niet echt bang aangelegd, of oogt in elk geval niet angstig, en neemt de verantwoordelijkheid, met als uitgangspunt wie niet schiet, kan niet scoren …
Een junior bespreekt een jaarrekening
Hoe kun je nu deze vier leerstijlen vormgeven in een accountantskantoor? Een voorbeeld. De observeerder-junior laat graag het gesprek over aan de vennoot en kijkt hoe deze dit aanpakt, voorbereidt en afrondt. De junior heeft dan een goed voorbeeld voor het moment dat hij het gesprek zelf mag doen. De denker-junior zorgt ervoor dat hij het dossier goed kent. Is het goed voorbereid? Ontbreken er geen significante aangelegenheden? De denker-junior zoekt in de voorbereiding naar verbanden en naar logica in het dossier. Significante aangelegenheden zal hij graag vooraf ordenen.
De doener-junior wil best zelf het gesprek, of een deel daarvan, voeren, maar graag in aanwezigheid van de vennoot. De lastigste onderwerpen kan de vennoot zelf aansnijden, de andere bespreekt de junior. Meedoen is de eerste stap. De beslisser-junior doet bij voorkeur zelf het gesprek. De vennoot mag gerust thuisblijven. Dat is het type Pipi Langkous: ik heb het nog nooit gedaan, dus ik zal het wel kunnen.
Variatie in leervormen
Door te variëren in leervormen bereik je een hoog rendement van je inspanning. Bovendien, als je actief en passief leren met elkaar afwisselt, neemt het plezier toe en beklijft de stof beter. In de praktijk hebben de meeste mensen een voorkeursleerstijl, een tweede (iets mindere maar zeker acceptabele) voorkeursstijl, een neutrale stijl en een stijl waar we een aversie tegen hebben. Wil je niet volledig afwijken van je eigen voorkeursleerstijl, dan nog kan het af en toe verstandig zijn jezelf uit te dagen en toch te kiezen voor je tweede of derde voorkeursstijl. Dan laat je je aversiestijl nog wel even voor wat die is.
Andere leerindelingen
Er zijn ook andere manieren om verschillende vormen van leren te onderscheiden. Een andere leerindeling maakt onderscheid tussen de volgende vier methoden:
• betekenisgericht leren (gericht op het snappen);
• toepassingsgericht leren (gericht op toepasbaarheid);
• reproductiegericht leren (gericht op herhalen zodat het in het ‘systeem’ gaat zitten);
• ongericht leren (gericht op brede en/of algemene ontwikkeling).
Inzicht in leerstijlen, -benaderingen en -indelingen kunnen je helpen de stof beter te begrijpen, evenals een tik op de vingers door bijvoorbeeld de tuchtrechter, of door een collega beter te snappen. Dat zijn voorbeelden van betekenisgericht leren. Ook kan het je helpen je evaluatie- en reflectieverslag beter onder woorden te brengen – dat heet dan weer toepassingsgericht leren.
Permanente educatie
Het PE-leeraanbod van Fiscount is met ingang van dit jaar aanzienlijk uitgebreid. Wij hebben het aanbod ingedeeld in zes leerprofielen: Accountancy (A), Fiscale Advisering (FA), Juridische Ondersteuning (JO), Zakelijke Begeleiding (ZB), Kantoor Ondersteuning (KO) en Gemengde Leerstukken (GL). Elk profiel kent tal van leerroutes. Leerroutes zijn suggesties met werkvormen per thema. Zo kent het profiel Zakelijke Begeleiding een leerroute voor ‘Conflicthantering voor accountants en adviseurs’. Deze leerroute bestaat uit verschillende webinars, een driedaagse training, leeslijsten en een meeloopstage. Deze zijn als losse bouwstenen zelf in te delen. De leerroute ‘Fiscaal structureren in de MKB-praktijk’ (uit het FA profiel) bestaat uit opdrachten, leeslijsten, trainingen en webinars. Ook deze zijn los van elkaar te volgen. In het aanbod komen alle leerstijlen zoveel mogelijk aan bod binnen een leerroute. Dit helpt bij het onderbouwen van je evaluatie- en reflectieverslag. Zo is er ruimte voor de observeerder (type: ik kom voornamelijk om te tanken), de doener (type: ik wil graag een opdracht maken om te voelen hoe dat gaat), de beslisser (type: ik wil over de aanpak graag sparren met collega’s, ofwel peer-leren en generatieleren) en voor de denker (type: ik ga eerst door de leeslijst en volg een webinar). Weten, kunnen en toepassen komen zo optimaal aan bod.
Dit artikel verscheen in de gratis Opleidingsspecial van Accountancy Vanmorgen
Kom gerust vrijblijvend rondkijken in de profielen, leerroutes en de losse werkvormen van Fiscount
Geef een reactie