Op 9 december jl. mocht ik voor de eerste keer de Accountancy Vanmorgen-oudejaarsconference uitspreken. Naderhand heb ik vaak de vraag gekregen of er een video van beschikbaar is, maar die is er helaas niet. Een aantal mensen vraagt dan weer om de PowerPoint, maar wat moet je daarmee zonder beeld en geluid? En nee, ik heb geen uitgeschreven verhaal. Bij mij komt dat gewoon recht uit het hart. Maar een eindejaarsconference heeft natuurlijk ook wel een serieuze ondertoon. Vandaar dit artikel, waarin ik terugblik op het toch wel bijzondere jaar 2015. Zoals ik ook op 9 december al aangaf, is het mijn persoonlijke visie op 2015. U heeft misschien een andere visie, maar even goede vrienden; iedereen heeft recht op zijn eigen mening.
In de mallemolen van het leven,
draai je allemaal je eigen rondje mee.
De molen draait ook zonder jou, je paard blijft nooit lang leeg,
dus kom, draai met die mallemolen mee.
Bij die mallemolen van het leven,
staat iedereen te wachten in de rij, wachten tot je mee mag doen, het duurt misschien wel even, maar voor iedereen is er een paardje vrij.
In de mallemolen van het leven,
draai je allemaal je eigen rondje mee.
De molen draait ook zonder jou, je paard blijft nooit lang leeg.
dus kom, draai met die mallemolen mee.
Eenmaal in de molen van het leven,
in het begin ben je misschien een beetje bang.
dan zal iemand je weer vasthouden totdat je het alleen kunt,
want de mallemolenangst duurt nooit te lang.
2015 voelde een beetje als een mallemolen. Het jaar begon een beetje raar; in de laatste dagen van 2014 verloor ik een goede vriend en ook Accountancynieuws stopte, dus wat moesten we van 2015 verwachten? Laten we met het positieve nieuws beginnen. De economie trok weer aan, de huizenprijzen stegen, het consumentenvertrouwen steeg, we gingen weer meer met vakantie, de olieprijzen zijn historisch laag, ABN AMRO ‒ symbool van de crisis ‒ ging naar de beurs en we hadden begin 2015 toch een beetje het gevoel dat we de crisis achter ons lieten. Maar was dat wel echt zo? We zagen toch ook nog steeds massaontslagen en toen ik mijn eindejaarsconference uitsprak, wisten we ook nog over het drama in de winkelstraat waar ruwe werkelijkheid het kerstgevoel wreed verstoorde. En is de crisis voorbij als de ECB maandelijks nog 60 miljard in de economie pompt, we onzeker raken als de economische groei in China terugzakt van 8 naar 6 procent? Terwijl de ene bank naar de beurs ging, kondigde de andere duizenden ontslagen aan. De bank die zich ooit als de moralistische winnaar van de crisis beschouwde, moet wel heel diep gaan. En dit alles beschouwend moeten we ons ernstig afvragen of we de systeemfouten van de crisis nu echt opgelost hebben. Willen we doorgaan met de Angelsaksische kortetermijnwinstgedreven maatschappij? Waar het ieder voor zich is en we steeds weer op zoek gaan naar waar dingen nog goedkoper kunnen. Waar we eindeloos consumeren, maar uiteindelijk verzuipen in ons eigen afval.
Een maatschappij die ook verslaafd is aan relatief goedkope fossiele brandstof en het beschikbaar hebben van grote groepen arbeiders die tegen zeer lage kosten willen werken. Of moeten we met elkaar op zoek naar een meer duurzame samenleving? In Parijs hebben de wereldleiders, denk ik, een eerste stap gezet die veel verder ging dan velen vooraf hadden gedacht. Ook veel grote bedrijven hebben aangegeven serieus werk te willen maken van een meer duurzame toekomst. Ook deze intenties zullen uiteindelijk doorwerken in het MKB. Ik miste persoonlijk de accountants in de discussie in Parijs. Wat kunnen wij als beroepsgroep bijdragen aan een meer duurzame samenleving? Afgelopen zomer ben ik begonnen met het ‘Accountants will save the world’-initiatief en ik moet helaas concluderen dat onze beroepsgroep nu niet in de rij staat om de wereld te redden. Ik zie juist een mooie toekomst voor het accountantsberoep, als we het aandurven om breder te kijken dan alleen de cijfers en we de totale maatschappelijke impact van bedrijven gaan controleren. Nu doen bedrijven op dat gebied veel claims, die volgens mij goed gevalideerd zouden kunnen worden door accountants.
2015 was helaas ook het jaar waarbij ‘the low trust society’ haar dieptepunt bereikte. Of ‒ zoals de NRC het laatst mooi verwoordde ‒2015 was het jaar van de verontruste burger. Dat was ook niet vreemd, want we hadden het idee dat ineens het hele Midden-Oosten bij ons op de drempel stond, wat mensen onzeker maakt. Op een bodem van onzekerheid kan populisme goed gedijen. Het antwoord moest komen van de politiek, maar die was zichtbaar in verwarring en maakte zich vooral druk om Sesamstraat, het Belastingplan en zoekgeraakte bonnetjes terwijl het land in brand stond. De politiek moet eens bij zichzelf te rade gaan hoe zij het vertrouwen weer kunnen herstellen in de maatschappij. Ze geven niet het goede voorbeeld. Neem het geval Loek Hermans. En dan de verdediging door Brinkman, die zich erover verbaast dat Hermans als politicus moest opstappen vanwege een nevenfunctie. Volgens mij een generatie van bestuurders die het niet meer snappen. Ik heb al eens eerder opgeroepen tot een Audit Alert voor politici in een toezichthoudende functie. Opvallend dat curator Deterink er recentelijk in het FD hetzelfde over denkt: “Ik wil politici niet afbranden voor het bedrijfsleven, maar tot nu toe hebben we er in Nederland geen goede ervaringen mee gehad”.
En hoe staan wij als vertrouwensman van het maatschappelijk verkeer in deze low trust society? Nou, we hebben dit jaar natuurlijk weer ontzettend ons best gedaan om ons van de beste kant te laten zien. Deloitte heeft tegenwoordig een heel mooie overstapservice, maar had zelf moeite om over te stappen. De Ondernemingskamer deelde stevige straffen uit in een aantal zaken die we natuurlijk al kenden. Jan Hommen kwam, zag en was snel weer weg bij KPMG. Volgens de AFM doen de OOB’s goed hun best met de opvolging van de nieuwe maatregelen, maar nu moeten de niet-OOB’s nog volgen. De Accountantsdag ging dit jaar veel over fraude en we kregen college van zowel meesteroplichter Joep van den Nieuwenhuyzen als van oud-staatssecretaris Teeven. Goede leermeesters, hoewel ik mij wel afvraag waarom dit soort mannen een platform moet krijgen. En dan besloten we het jaar nog met niet al te mooi nieuws over de oud-voorzitter die vroeger altijd wel veel te vertellen had over ethiek. Jammer dat hij nu niet gewoon open kaart heeft gespeeld; dat had hem pas echt gesierd.
Tja, was dit dan het hele jaar? Misschien op de valreep nog een itempje dat de beroepsgroep aan het einde van het jaar sterk verdeelde. Ja, ik heb het over micro-entiteiten en het wel of niet van toepassing zijn van COS 4410. Een wel weer lekkere navelstaarderige discussie waar niemand iets van snapt. Misschien is het wel beter om eens na te denken over ‘het nieuwe samenstellen(c)’ waarbij we niet meer jaarlijks maar periodiek cijfers gaan opstellen voor klanten. Dat sluit veel meer aan bij de huidige tijdgeest en is veel beter voor ondernemingen. Het komende jaar zal elektronisch factureren definitief doorbreken en zal ook robotic accounting snel zijn intrede doen. Het snel opstellen van cijfers is dan geen probleem meer. Hiermee geven we de financiële logistiek in Nederland eindelijk de versnelling die noodzakelijk is; dat is pas een mooi vooruitzicht voor 2016.
Tot slot: na deze woorden wil ik eindigen met een beeld dat voor mij het beeld voor 2015 was en waarvoor ik gewoon geen woorden heb……
Ik wens u en uw dierbaren een mooi, gelukkig, maar vooral een vredig 2015.
Fouk Tsang
Geef een antwoord