In de laatste maanden kon je geen krant openslaan of er stond wel iets in over robotisering. Elk gevestigd instituut heeft er inmiddels wel iets over geschreven en natuurlijk zijn er grote voor- en tegenstanders.
Een van die tegenstanders is de econoom Robert Gordon, die stelt dat we helemaal niet in een technologische revolutie zitten. Hij schreef er een lijvig werk over, ‘The Rise and Fall of American Growth’, en volgens menigeen heeft dit dezelfde status als het boek van Pikety. Ik zal jullie eerlijk bekennen dat ik nog niet alle 784 bladzijdes heb gelezen, maar in het verhaal schuilt wel enige waarheid als je kijkt naar de gehele Amerikaanse economie.
Tegelijkertijd is het ook wel spannend dat Gordon voor een interview met de NRC nog de telefoon pakt en niet skypet. Gordon is een beetje de tegenhanger van de techno-optimisten in Silicon Valley, die nu met de wet van Moore in de hand de volgende revolutie aankondigen. En wie heeft er gelijk? Ik worstel een beetje met mijzelf; de econoom en de ICT’er die in mij huizen, zijn het niet helemaal met elkaar eens. Wat ik lastig vind, is dat Gordon natuurlijk wel heel erg focust op de Amerikaanse situatie. Tot de jaren ’70 van de vorige eeuw zette de Amerikaanse economie heel grote stappen en profiteerde als geen ander van de industriële revolutie. Maar na de jaren ’70 kwam er meer concurrentie; eerst vanuit Japan en later vanuit China. Hetzelfde zag je een beetje verlaat ook weer met Japan gebeuren en mogelijk ook nu weer in China. Als je nu op JFK landt en naar New York rijdt, heb je soms het idee dat je ergens in Afrika gedropt bent als je kijkt naar de kwaliteit van de infrastructuur en de omgeving om je heen. Juist in deze periode is de economie ook een beetje losgeraakt van de realiteit; de voedingsbodem voor de crisis waar we nu net uit zijn (of nog middenin zitten). En het lijkt wel of we nog steeds een synchronisatieprobleem hebben tussen de virtuele en de reële economie. Kijk naar de recente actie van de ECB en je weet genoeg. Gordon voorspelt een lange periode van weinig tot geen economische groei en dat geeft weer allerlei maatschappelijke problemen. En in de huidige geopolitieke context moeten we daar weer mee oppassen, want ontevredenheid leidt tot populisme en volgens mij zien we dat al in de praktijk gebeuren.
Nogmaals, ik denk dat Gorden gelijk heeft, maar dan wel voor de Amerikaanse context. Laten we niet vergeten dat veel spelers in Silicon Valley wereldspelers zijn. Het feit dat zij groeien betekent niet zoals vroeger dat er ineens voor heel veel mensen werk is in de omgeving van deze ondernemingen. Niet zoals bijvoorbeeld bij de productie van auto’s en vliegtuigen het geval was. De wereld is nu, meer dan in de jaren ’70 van de vorige eeuw, het speelveld van de multinationals en werk wordt daar uitgevoerd waar dat het goedkoopst kan. Bedrijven die op zoek zijn naar talent, richten hotspots over de wereld op en komen naar de mensen toe in plaats van dat ze de mensen naar zich toe laten komen. Met andere woorden: de geschiedenis verklaart een hoop, maar niet altijd alles. De realiteit van vandaag kan toch weer een andere context hebben. Een andere context kan ook zijn dat innovatie vandaag de dag ‒ anders dan vroeger ‒ veel meer plaatsvindt in de consumentenmarkt dan via de route volgens het oude stramien: van defensie naar bedrijfsleven en daarna naar de consument.
Kortom, Gordon heeft een goed onderzoek gedaan. Maar of alles opgaat, is ook hier weer de vraag. Zo fel als hij tegen is, zijn zijn tegenstanders vóór ‒ en dat geeft voldoende stof tot nadenken. Want op welke wijze wordt de technologische ontwikkeling gehinderd door economische stagnatie? Iemand moet toch de dingen kopen. En zo zien we dat het allemaal nog best complex is; in de volgende blog laat ik mijn ICT-licht over de zaak schijnen.
Geef een antwoord