Het is een bekend gegeven dat Nederland ver achterloopt in het financieren van het MKB in Europa. Binnen de EU doet alleen Griekenland het slechter. Vóór de kredietcrises leenden banken te makkelijk uit, maar erna sloegen zij door in hun voorzichtigheid. Nog steeds is onderpand heilig en zijn een sterke cashflow en een voldoende aflossingscapaciteit noodzaak. Inmiddels keert het tij zich enigszins, met name door de veel hogere marges die banken halen op bedrijfsleningen en kredietverstrekking dan op hypotheken. Ook de economische rugwind zorgt voor betere resultaten in het MKB.
Hoewel alternatieve financieringen, overgewaaid uit het buitenland, zoals crowdfunding, microkredieten, beursplatforms voor MKB-obligaties en aandelen, al vrij bekend zijn, gaat het qua volume om slechts enkele procenten van alle uitstaande MKB-financieringen. Het ecosysteem voor financiering in Nederland laat nogal te wensen over. Onze beleidsmakers zijn daarin zeer conservatief, het adagium is dat overheden niet rechtstreeks mogen investeren in het MKB. Enkele nare ervaringen in de jaren tachtig en negentig van de vorige eeuw met slechtlopende corporates zijn daar debet aan. Zelf de meest conservatieve regeringen in de ons omringende landen doen er alles aan om de toegang tot financiering voor het MKB te garanderen.
Eigenvermogenfinanciering is cruciaal
In Groot-Brittannië, verfoeid vanwege de Brexit, investeren landelijke, regionale en lokale overheden zij aan zij mee met private bedrijven in start-upcentra, growth accelerators, in private-equityfondsen en bij crowdfunding. Er zijn belastingfaciliteiten voor fans, familie en vrienden, maar ook voor onbekenden die investeren in het eigen vermogen van bedrijven. Dertig tot vijftig procent van de inleg is direct aftrekbaar van de inkomstenbelasting, evenals de geleden verliezen: http://www.eisa.org.uk/ . Daarmee wordt jaarlijks bijna £1 miljard opgehaald. Dit is heel belangrijk voor het MKB, want in de fases van (door)starten en groeien is eigenvermogenfinanciering cruciaal voor bedrijven. Zonder dat er een bank aan te pas komt. Onze al lang ter ziele gegane Tante Agaath-regeling steekt daar povertjes bij af. Ook bij onze zuiderbuur is het beter geregeld. Achtergesteld kapitaal, een aantrekkelijk onderdeel van het eigen vermogen omdat daarbij geen zeggenschap uit handen wordt gegeven, is makkelijk toegankelijk http://www.pmvz.eu/kmo-cofinanciering. In Nederland zitten we – hoera – in de pilotfase: sinds kort verstrekt ook Qredits achtergestelde leningen.
Onbekendheid met fintechtoepassingen
Ongeveer de helft van de Nederlandse MKB-ondernemers heeft onvoldoende kennis van de financiële kanten van het runnen van een bedrijf en/of van financieringsmogelijkheden. Dit is in internationaal verband gezien normaal. Verontrustender is de zeer beperkte kennis van de meerderheid van trusted advisors van de ondernemers – lees: de boekhouders en accountants – van maatwerkfinancieringen en hun grote onbekendheid met fintechtoepassingen. Asset based financing, zoals leasing, factoring, komt relatief weinig voor in het MKB. Achtergestelde leningen, wat zijn dat? Converteerbare leningen, aandelen … eng. Hoe werkt dat eigenlijk? Crowdfunding, dat is toch een modegril, dat waait toch vanzelf wel over? Het standaardrecept is nog steeds: gewoon een kredietfaciliteit ophogen, bankleningen aanvragen of een tweede hypotheek aanvragen. Dit verklaart wel de verzuchting van zittende bankiers dat financieringsaanvragen slecht worden gestructureerd. Er worden verkeerde aanvragen gedaan voor de doelen die het bedrijf zich stelt. Zo worden vaak werkkapitaalfinancieringen (fluctuaties in voorraden, debiteuren en voorfinanciering onder handen werk) aangevraagd, terwijl leasing of factoring direct uitkomst hadden kunnen bieden. Voor de duidelijkheid, u kunt ondertussen online een leaseaanvraag doen of per factuur factoren. Alleen even googlen …
Groei
Of erger, als er sprake is van aanhoudende groei bij een bedrijf. Bij groei moet natuurlijk het eigen vermogen meegroeien, anders zakt de onderneming door haar solvabiliteitsratio’s. En dan wordt kort en lang geleend geld direct opeisbaar voor banken. Ook herfinancieren, een ‘nationale sport’ bij hypotheken, is bepaald ongebruikelijk in het MKB. Onbegrijpelijk, maar wel te plaatsen: de meeste adviseurs leven immers van het aanvragen en niet van het beheren van het financiële instrumentarium. Of beter gezegd welke mix van financiële instrumenten, gestapeld financieren, het gunstigst zijn voor het bedrijf. Er is een aantal fintechpartijen die snel, efficiënt en online de financiële achterkant van een bedrijf kunnen monitoren, bijvoorbeeld www.MKBkredietcoach.nl, www.smartfunding.nl en www.companywatch.nl., jonge , laagdrempelige partijen die het anders doen. Aandeelhouder ben ik niet, wel ben ik recent toegetreden tot hun raden van advies.
Internationale expansie
Er is nog een heel belangrijke trend waarop de meeste trusted advisors niet zijn toegerust. De helft van de familiebedrijven in het klein- en middenbedrijf zoekt verdere internationale expansie, vooral binnen Europa en Azië (KPMG European Family Monitor, 2015). Omgekeerd is deze trend ook aanwezig in de ons omringende landen en Azië, waar buitenlandse familiebedrijven de Nederlandse markt willen betreden. Helaas is werkelijke support in het hele proces van het aan- en verkopen van deelnemingen of bedrijven bijzonder slecht geregeld in Nederland. De meeste brancheorganisaties, werkgeversverenigingen, alsmede de KvK als overheidsagent, geven vanuit het paradigma van concurrentievervalsing niet echt thuis. Gidsland hierin is zonder meer Frankrijk. Dit land trekt werkelijk alles uit de kast om bedrijfsaankopen en -verkopen te stimuleren via laagdrempelige, specialistische en betaalbare adviseurs, ondernemers, platforms en een brede waaier van financieringsmogelijkheden en -garanties (www.theseus.fi/handle/10024/97257). Een goede tweede is Finland, waar zowel in de voorbereiding, matching als de financiering laagdrempelige faciliteiten voor ondernemers aanwezig zijn, ook voor de kleintjes https://www.finnvera.fi/eng/Products/Programmes/SME-Programme.
Conclusie
Nederland dient fors te investeren in de financiële support, betere financieringskennis bij autonome groei en groei door overname voor het MKB, anders zullen vele kansen niet worden gerealiseerd. Bij werkende ecosystemen versterken partijen elkaar. Overheid, brancheorganisaties en private intermediairs worden dan allemaal winnaars. Winnaars in dienst van de motor van onze economie. Laten we die les nu trekken. De vele voorbeelden buiten onze landgrenzen zijn het klinkende bewijs.
Lex van Teeffelen is lector Financiële en Economische Advisering en verbonden aan het kenniscentrum Innovatie & Business van de Hogeschool Utrecht.
Accountancy Vanmorgen organiseert tijdens de ‘Week van de Financiën’ een voorprogramma speciaal voor accountants. Bekijk hier het programma.
Geef een reactie