Bij waardering van MKB-bedrijven heeft de accountant te maken met unieke individuele omstandigheden. Zijn de ingeschatte geldstromen realistisch? Drukken family assets op de waarde van de onderneming? Pittige kost. Daarom tien vragen over bedrijfswaardering.
Joy van der Veer geeft antwoord. Hij is Register Valuator en bedrijfseconoom, gespecialiseerd in de waardering van ondernemingen, en als docent onder meer verbonden aan SRA.
Wat maakt waardering in het MKB zo kenmerkend?
Bij waardering van niet-beursgenoteerde ondernemingen en specifiek voor het MKB heb je te maken met veel unieke individuele omstandigheden per waarderingsobject of per onderneming. Een MKB-onderneming heeft vaak een DGA met een eigen kijk op de business. Tevens heb je in het MKB, in tegenstelling tot beursgenoteerde ondernemingen, te maken met de private financial markets, vaker een B2B-overname, waarbij veel minder wet- en regelgeving komt kijken. De MKB-onderneming bepaalt zelf welke informatie beschikbaar komt en welke niet. Hetgeen ook betekent dat weinig bekend is over transacties in het MKB. Daardoor is er nauwelijks vergelijkingsmateriaal waardoor je dus veel specifieker naar het waarderingsobject moet kijken. Hier heb je als waardeerder specifiek rekening mee te houden.
Wat is de specifieke opdracht van de opdrachtgever?
Om toch tot een goede waardering te komen doorloop je bij een MKB-onderneming een aantal stappen. Bepalend daarbij is de specifieke opdracht van de opdrachtgever. Dat kan zijn: wat is de waarde van mijn onderneming wanneer ik deze, in de toekomst, zou willen verkopen aan een derde partij? Van belang hierbij is: wie zou de potentiële koper kunnen zijn? De waarde is namelijk afhankelijk van deze mogelijke koper. Dat kan bijvoorbeeld een management buy in-kandidaat zijn, vaak een ondernemer die op de stoel van de DGA wil gaan zitten. Hij kijkt naar de waarde van een onderneming met een blik hoeveel hij over heeft voor een onderneming. Dat is een andere zienswijze dan als je bijvoorbeeld te maken hebt met een strategische koper. Die kijkt naar de waarde van een onderneming vanuit de visie wat de toegevoegde waarde is voor zijn eigen huidige organisatie.
Wat is het verdienmodel van de onderneming?
Naast het vaststellen van de mogelijke koper, analyseer je het huidige verdienmodel. Hoe heeft het bedrijf de afgelopen jaren gepresteerd, op basis van welk verdienmodel en hoe kijkt de huidige DGA naar dit model? Is dat helder, kun je de economische waarde van het bedrijf vastleggen, bezien vanuit de ogen van de potentiële koper. Wat zou het toekomstige verdienmodel kunnen zijn voor die specifieke partij? Als je standalone een concern waardeert, doe je dit veelal voor een management buy in-kandidaat dan wel een management buy out-kandidaat waarbij iemand uit het management of het complete management het bedrijf wil overnemen. Bij een strategische partij spelen er compleet andere belangen.
Hoe maak je een cashflowprojectie?
Op basis van de potentiële koper en het toekomstige verdienmodel maak je vervolgens een cashflowprojectie voor de toekomst. Elke verwerver wil zijn investering in de toekomst met cash kunnen terugverdienen. De toekomstige geldstromen vormen de grondslag voor het terugbetalen van de investering, rekening houdend met mogelijke, ook toekomstige, risico’s.
Hoe stel je een risicoprofiel en vermogenskostenvoet vast?
Het vaststellen van die risico’s, het risicoprofiel, geprojecteerd op de verwachte geldstromen is één van de grootste uitdagingen van het vakgebied. Het risicoprofiel moet uiteindelijk vertaald worden in een vermogenskostenvoet. En met deze vermogenskostenvoet kunnen we komen tot een waarde. Een goed beeld van het risicoprofiel is dus van grote waarde voor de verkopende partij. Als deze namelijk op termijn pas wil verkopen kan hij met value based management inspelen op de mogelijke risico’s om zo de waarde van het bedrijf te vergroten.
Welke taak en verantwoordelijkheid heeft de accountant?
De accountant heeft bij een bedrijfswaardering met name een huisartsfunctie. Uiteraard moet je de basiswaardering kunnen uitvoeren. En in de toolbox van de moderne accountant moeten ook de elementaire beginselen van bedrijfswaardering zitten. Als je als accountant weet dat je relatie op termijn wil verkopen, dienen namelijk de juiste vragen gesteld te worden waarbij de ondernemer al richting kan geven aan het verkoopproces. Als het concreter wordt, zul je als accountant een specialist moeten inschakelen die de cashflowprojectie en het risicoprofiel vaststelt om zo te komen tot de bedrijfswaardering passend in de concrete casus.
Zijn de ingeschatte geldstromen realistisch?
Due diligence trajecten, zeker bij strategische overnames, zijn de afgelopen jaren verder geprofessionaliseerd. Het onderzoek voorafgaand aan de overname wordt strenger, krijgt meer aandacht. Naast financial diligence, legal diligence en tax diligence wordt er nu vaak een commercial diligence aan toegevoegd. Gespecialiseerde bureaus kijken naar de haalbaarheid van de toekomstige ingeschatte resultaten op basis van de huidige marktomstandigheden en de verwachte marktontwikkeling. Zo krijg je meer inzicht of de ingeschatte toekomstige geldstromen realistisch zijn.
Drukken family assets op de waarde van het familiebedrijf?
Bij de meeste MKB-ondernemingen is sprake van een DGA met soms een beperkt aantal familieleden. Daar doen zich vaak geen bijzondere situaties voor. Bij familiebedrijven waar al enkele generaties de scepter zwaaien wel. Het succes van de onderneming is dan vaak terug te voeren op family assets: dat stukje extra dat een familie kan inbrengen en toevoegen dat bijna niet te compenseren is met externe partijen. Dat is iets dat in de onderneming zit, zij hebben eigen social skills, educational skills, strategy skills en zijn veel minder aangewezen op werknemers of externen. Naarmate de invloed van de family assets groter wordt, heeft dat een drukkende werking op de waarde van de onderneming en vice versa. Een accountant die de eerstelijnsgesprekken voert, moet zich bewust zijn van de toegevoegde waarde van de family assets op het resultaat van de onderneming. Wat gebeurt er als de familie eruit stapt en er bijvoorbeeld externe managers worden ingeschakeld om het bedrijf na de overname te gaan runnen. Als de omzet hierdoor enorm daalt, en dat komt voor, dan doet zich een enorm probleem voor. Ik adviseer bij dergelijke overnames daarom om de kans op failure te waarderen in de onderneming. Je houdt in het risicoprofiel rekening met de family assets.
Kunt u als accountant een waarderingsrapport kritisch lezen?
Als accountant krijg je ook regelmatig een waarderingsrapport aangereikt. Dat rapport moet je kritisch kunnen lezen, interpreteren en er de juiste vragen bij kunnen stellen. Zonder daarvoor echt intrinsiek waardeerder te hoeven zijn. Dit is zeker van belang als je voor een second opinion wordt ingeschakeld.
Hoe belangrijk is kennis van zaken?
De Belastingdienst heeft sinds enige jaren een kennisgroep Bedrijfswaardering (Landelijk Business Valuation Team). De laatste tijd is deze groep flink gegroeid, zij hebben een enorme schat aan informatie. Daardoor word je als accountant steeds vaker geconfronteerd met pittige inhoudelijke vragen. Kennis van zaken is hierdoor dus ook van belang, voor jezelf én voor je relatie.
Meer weten over bedrijfswaardering? Alle SRA-cursussen over bedrijfswaardering op een rij.
Geef een antwoord