Reviewers SRA: kantoren presteerden beter in 2017

SRA-kantoren hebben in 2017 beter gepresteerd dan in 2016. Dat staat in het jaarverslag 2017 van de SRA-Reviewcommissie, dat donderdag is gepubliceerd. De kwaliteit van accountantscontroles bij kleine en middelgrote kantoren is fors gestegen, zegt de commissie.

Volgens de commissie voldoet 83 % van de regulier getoetste kantoren in 2017 aan wet- en regelgeving, een stijging van 16 % ten opzichte van 2016. In het wettelijke controledomein voldoet 82 % van de getoetste kantoren. Dit is het resultaat van een kwaliteitsslag die een aantal jaren geleden werd ingezet, aldus de commissie. In het domein samenstellen voldoet zelfs 92 % van de getoetste SRA-kantoren in 2017 aan wet- en regelgeving. De kantoren die op belangrijke onderdelen nog steken laten vallen, worden gevolgd door de SRA-Reviewcommissie.

Bewustwording

Volgens Willem van Wijngaarden, voorzitter van de reviewcommissie, is de kwaliteitsverbetering resultante van een bewustwordingsproces bij de SRA-leden: ‘Wat we –in retrospect- op het wettelijke en vrijwillige controledomein kunnen constateren is dat SRA-kantoren tot 2014 best met kwaliteit aan de slag waren. De diepgang in de uitvoering van de wettelijke controle, bij processen en posten, kon echter veel beter. Dat constateerde ook de AFM met haar themaonderzoek in 2013 bij SRA-kantoren. Het SRA-bestuur besloot daarop tot een verplicht meet- en verbeterprogramma ‘Samen Beter’ bij haar leden met een Wta-vergunning, dat onze reviewers tot in 2018 hebben uitgevoerd.’

Scores

In 2017 zijn er 28 bezoeken bij leden met een Wta-vergunning uitgevoerd in het kader van het programma Samen Beter. De scores van de kantoren in het Samen Beter traject zijn als volgt:

1   88 %

2*  8 %

3*  5 %

4    0 %

*kantoren met een score 2 of 3 worden bezocht voor een éénmeting of opgevolgd middels een review.

Oorzaken tekortkomingen

De voornaamste oorzaken van de tekortkomingen zijn:

• Onvoldoende kennis en ervaring binnen het controleteam, soms in combinatie met onvoldoende betrokkenheid van de externe accountant.
• Invloed van IT verwaarloosd dan wel onderschat. Dit gaat meestal gepaard met onvoldoende kennis van IT.
• Onvoldoende onderbouwing van controlebevindingen en overwegingen.

Bij onvoldoende score na de nulmeting stelt het accountantskantoor oorzakenanalyse en verbeterplan op. Na toetsing van analyse en verbeterplan, volgt een éénmeting. Doelstelling van Samen Beter: er mogen geen scores van categorie 3 en 4 (gelijk scores AFM-themaonderzoek 2013) in de SRA-populatie meer voorkomen. Afronding van Samen Beter volgt dit jaar. Tot op heden voldoet 80% van de SRApopulatie aan de SRA-doelstelling.

Cultuur en gedrag

Kwaliteit binnen (accountants)organisaties moet volgens SRA niet alleen vanuit compliance (vaktechnisch perspectief) bewaakt worden. ‘Wat de sector de afgelopen periode heeft geleerd, is dat deze wat eenzijdige focus onvoldoende waarborgen biedt voor integrale kwaliteitsverbetering en het dichten van de verwachtingskloof bij stakeholders. Op basis van wat stakeholders op dit moment van accountantsorganisaties verwachten, besloot het SRA-bestuur halverwege 2017 daarom naast de vaktechnische kwaliteit ook de aandachtsgebieden cultuur en gedrag centraal te stellen in het SRA-kwaliteitskeurmerk.’

60 protesten

‘De extra inzet van SRA op het aanjagen van vaktechnische kwaliteit via Samen Beter leidde aanvankelijk tot discussie met kantoren’, vertelt Van Wijngaarden. ‘De verplichte nulmeting leverde bijna 60 protesten op. Maar al doende, in de opvolging van de kantooranalyse en verbeterplannen, zagen onze reviewers bij SRA-leden meer focus op en beleving bij kwaliteit ontstaan. Kantoren vroegen zelf om (dossier)mentoring. Daarnaast hebben SRA Vaktechniek en Educatie op basis van onze toetsingsbevindingen nieuwe producten over bijvoorbeeld steekproeven en IT ontwikkeld, die hebben geleid tot toepassing ervan in de praktijk’.

Intrinsieke motivatie

Ook het rapport Publiek belang en de doorvertaalde 53 maatregelen hebben volgens Van Wijngaarden bijgedragen aan het bewustwordingsproces bij SRA-kantoren: ‘Elk kantoor volgt natuurlijk de media. De impact van het rapport en maatregelen is echt wel ingedaald. Alle publiciteit over falende accountants heeft geleid tot selectie binnen kantoren van wie wel en wie niet geschikt is voor de uitvoering binnen het Wta-domein. Externe prikkels zijn inmiddels omgezet naar intrinsieke motivatie om het telkens beter te doen. En niet alleen op vaktechnisch niveau. We zien dat terug in de veranderde cultuur bij kantoren’.

Cultuurscan

“De cultuur die wij als Reviewcommissie waarnemen binnen kantoren is niet meer gestoeld op een basis van: ‘wij zijn het niet met jullie eens’; maar kent veel meer het karakter: ‘wat kunnen we nog meer doen?’. Dat levert ook discussies op, maar die gaan nu inhoudelijk ergens over. De Cultuurscan -125 van de 187 vergunninghouders deden inmiddels de SRA-scan-, zal daarbij geholpen hebben. We merken dat de kantoortop open staat voor verandering als de medewerkers zelf ook vragen om verbeteringen. Die medewerkers hebben immers de cultuurscan ingevuld, aldus Van Wijngaarden.

Kleine kantoren beter

De SRA-Reviewcommissie constateert dat de omvang van kantoren geen rol speelt in de kwaliteitsverbeteringen. Van Wijngaarden: ‘In de media, en zelfs ook bij stakeholders, leeft nog wel eens het beeld dat kleinere kantoren met een Wta-vergunning vanwege hun omvang en aantal opdrachten, minder kwaliteit in het wettelijke controledomein kunnen leveren dan grotere kantoren. Binnen de SRA-populatie is deze aanname zeker niet van toepassing. Uitgesplitst naar aantal fte doen kleine kantoren (tot 25 fte) het relatief gezien zelfs beter dan middelgrote kantoren (26-100fte)’.

Samenstellen

De sterke focus van de afgelopen jaren op het wettelijke controledomein door zowel de Reviewcommissie als de SRA-leden heeft invloed gehad op de resultaten van het domein Samenstellen en overige opdrachten. Volgens Van Wijngaarden gingen traditioneel ‘de beste mensen binnen de kantoren naar de controleopdrachten’. Daardoor kreeg samenstellen volgens hem minder aandacht: ‘Dat resulteerde bij diepere reviews op dit domein in 2015 en 2016 zelfs bij grotere kantoren tot onvoldoendes. Kantoren stelden dat overigens in self-assessment ook vast. Inmiddels selecteren kantoren ook in dit domein op wie wel en wie niet verklaringen mogen tekenen. Verbetering van de resultaten op het domein Samenstellen is nu zichtbaar in 2017.’