The day after. 1 april en de accountantstitel volgens Marco Moling en Guus Ham

Een goede ‘1 april-grap’ zorgt ervoor dat je achteraf niet begrijpt dat je er zo in bent gestonken. Het schrappen van beide beroepstitels is allesbehalve grappig en onderwerp geweest van een serieus debat. De belangrijkste legitimatie voor de fusie van NIVRA en NOvAA was destijds dat accountants – ongeacht hun titel – steeds meer hetzelfde werk deden.

Er knalde een onbedaarlijk lachsalvo door de gangen van de Anthony Vivaldistraat. ‘We sturen maandag een brief aan de minister van Financiën met het verzoek om de RA- en AA-titels te schrappen’, zei de directeur van de NBA tijdens het werkoverleg. ‘WTF, meen je dat serieus?!’, vroeg de voorzitter. ‘Hahaha, wat is het maandag?’ ‘O, 1 april!’. De voorzitter van de NBA brulde het uit. ‘Zet er maar een mooie quote van mij bij dat we hiermee onderstrepen dat we als accountants allemaal gelijk zijn en als NBA de verbinding willen zoeken of zo, hahahahaha.’

Daarom was het niet nodig om aparte beroepsorganisaties voor RA’s en AA’s overeind te houden. Het schrappen van de titels en vervangen door een eenduidige aanduiding als ‘accountant’ leek de ultieme consequentie om het versmelten van de beide beroepsgroepen te bekrachtigen. Na uitgebreide consultatierondes zag de toenmalige minister van Financiën daar toch vanaf en stelde een compromis voor: er komt een gemeenschappelijk register maar de titels RA en AA blijven gehandhaafd.

Wegpoetsen

In de jaren na de fusie is de NBA consequent bezig geweest om de verschillen binnen de sector weg te poetsen. In de governance van de beroepsorganisatie zijn alle onderdelen die ervoor moesten zorgen dat de diversiteit binnen het accountantsberoep een geoormerkte stem kreeg – een belangrijke voorwaarde van de politiek om de fusie te steunen – gesloopt. Een breed bestuur met plek voor alle ‘bloedgroepen’ werd vervangen door een klein college waarin ook niet-accountants een stoel kregen. De ledengroepen verdwenen en de eigen ledengroep voor MKB-accountants is er nooit gekomen. Dat de NBA nu grappen maakt over het schrappen van beroepstitels is iets waar wij na het uitbannen van alle pluriformiteit de humor niet van in kunnen zien.

Plastic vissen

Het voorstel van Novak om een federatief model in te voeren – zodat de eenheid in verscheidenheid ook bestuurlijk goed werd geborgd – noemde het bestuur toen het in verkiezingstijd goed uitkwam nog een interessante optie, maar verdween na het aantreden van een voorzitter uit vertrouwde kring weer snel in de onderste la van het verenigingsbureau. In plaats daarvan zijn ‘communities’ en ‘faculties’ in het vooruitzicht gesteld. Het moet vooral niet al te serieus worden. Dus maakte NBA-directeur Harm Mannak vorige maand bekend dat we allemaal leuke dingen met elkaar gaan doen, zoals bijeenkomsten in pop up cafés, hardloop clinics en naar plastic vissen in de Amsterdamse grachten. Yolo!

Vloeken in de kerk

Novak heeft voortdurend naar voren gebracht dat we allemaal accountants zijn maar onze gedeelde professionele waarden en vaardigheden binnen zeer uiteenlopende contexten invullen. Dat is lange tijd als vloeken in de kerk beschouwd. Vooral het verwijt dat de NBA te weinig gerichte aandacht voor MKB-accountants zou hebben, toch veruit de grootste groep van accountants die werkzaam zijn in het openbare beroep, is steevast verontwaardigd weggewoven. ‘Kijk maar eens wat we allemaal doen!’, reageerde de NBA monter, en kwam aanzetten met glanzende folders en een brede waaier aan activiteiten.

Bellen blazen

Veel meer dan bellen blazen voor de bühne stelt het tot op de dag van vandaag allemaal niet voor. De echte problemen waar MKB-accountants mee worstelen – zoals kwaliteitsbewaking, verdienmodellen, digitalisering, imago, het binden van nieuwe medewerkers, opleiding en permanente educatie – blijven op de Antony Vivaldistraat onaangeraakt liggen. Simpelweg omdat er noch budget noch medewerkers worden vrijgemaakt om echt meters te maken. Om in deze leemte te voorzien, gaat de vereniging Novak verder als een volwaardige beroepsorganisatie onder de naam Nederlandse organisatie van accountant adviseurs (Novaa). De MKB-accountant heeft als accountant-adviseur een eigen positie binnen de sector en specifieke behoeften die afwijken van het generieke aanbod dat de NBA voor alle leden in de etalage zet. Ook de bestaande serviceorganisaties kunnen daarin niet voorzien.

Argusogen

Dat de NBA met argusogen naar de komst naar een eigen belangenbehartiger voor MKB-accountants kijkt, is wel helder. ‘Er gaat hier bij de NBA veel aandacht uit naar de controletaak van de accountant. Maar bij een afdelingsvergadering met tweehonderd man in de zaal werken er twee in de controle, de rest is actief als adviseur of in de samenstelpraktijk in het MKB’, bekende Mannak twee weken geleden. Hij stelde vast dat de NBA zich ‘meer in die problematiek moet verdiepen’. Vorige week maakte de NBA het Jaarplan 2019 bekend, met een ‘vernieuwingsagenda voor het MKB’ die ‘moet leiden tot het versterken van de MKB-accountant’. Dat is een opmerkelijke ommezwaai voor een organisatie waarin zelfs het noemen van de MKB-accountant als specifieke beroepsgroep binnen de sector lang taboe was en de observatie dat de NBA vooral bij de grote kantoren op schoot zat als je reinste flauwekul werd afgedaan.

Pretpark

Natuurlijk zouden we het toejuichen wanneer de NBA eindelijk de daad bij het woord voegt en de MKB-accountant serieus gaat nemen. Gezien de bredere ontwikkeling waarin de NBA zich steeds meer als een pretpark profileert – met ‘het creëren van nieuwe, betekenisvolle verbindingen’, gesprekken met ‘lotgenoten’ (eehh) en ‘creatieve conferenties’ – houden we de nodige reserves. Een misplaatste 1 april-grap voedt die aarzelingen. Wij gaan gewoon verder om de Novaa uit te bouwen tot dé plek waar MKB-accountants voor hun echte problemen en uitdagingen terecht kunnen, waardoor zij weer met trots hun AA-titel dragen en samen bouwen aan een robuuste toekomst. Dan komen we daarna nog gezellig een biertje drinken met onze gewaardeerde collega’s van de grote kantoren in een NBA pop up café aan de Zuidas. Kunnen we samen lachen.

 

Marco Moling en Guus Ham zijn respectievelijk voorzitter en directeur van de Nederlandse organisatie van accountant adviseurs (Novaa), de beroepsorganisatie voor MKB-accountants.