De aftrap van de NBA-accountantsdag woensdag in de Van Nellefabriek in Rotterdam was er niet echt één voor optimisten. Geen ministers met vervelende boodschappen dit keer, maar wel veel negatieve berichten.
Roerige tijden
‘Het zijn roerige tijden’, constateerde ook NBA-voorzitter Marco van der Vegte aan het begin van de ochtend. ‘Voor ons als beroep, met bijvoorbeeld de CTA en recent nog een AFM-rapport over de next five.’ Maar het is daarnaast in de hele maatschappij onrustig, constateert Van der Vegte. Of het nu om onderwijs, zorg of stikstofbeleid gaat: er wordt heel wat af gedemonstreerd en gestaakt. Vandaar ook het door de NBA gekozen thema van de accountantsdag 2019: ‘Eyeopeners. Klaar voor het onverwachte.’ Want de accountant speelt vaak een belangrijke rol bij al die onvoorspelbare maatschappelijke ontwikkelingen, stelde Van der Vegte woensdag in Rotterdam. ‘De accountant moet zich afvragen: wat betekent dit voor mijn bedrijf of voor het bedrijf van mijn klant?’ En ook de buitenwacht moet weten wat er bij zulke vraagstukken van de accountant kan worden verwacht. Vandaar de door de NBA ingezette mediacampagne, benoemde de NBA-voorzitter. ‘Want Nederland moet kunnen rekenen op z’n accountants.’
Verleden of toekomst
De optimisten kwamen ook bij de andere sprekers woensdagochtend maar weinig aan hun trekken. Nu staat BNR-commentator Kees de Kort daar ook niet bepaald om bekend. ‘Accountants zijn mensen die leven in het verleden’, begon de econoom enigszins provocerend. De Kort doelde daarmee op de cijfers over in het verleden behaalde prestaties waar accountants vaak mee bezig zijn. Hoogleraar Externe Verslaggeving Martin Hogendoorn RA bleek het daar overigens hartgrondig mee oneens te zijn. In zijn vaktechnisch ingestoken voordracht over de accountant en de beoordeling van de continuïteit bracht Hogendoorn naar voren dat het oordeel over de continuïteit juist ook een blik op de toekomst vereist. De accountant speelt een wezenlijke maatschappelijke rol in de beoordeling van de continuïteit, maar die rol is niet eenvoudig, constateert Hogendoorn. Accountants zijn ook geen voorspellers, al leeft die verwachting soms wel.
Nieuwe bubbel
De Kort keek behalve naar accountants vooral naar de algehele stand van de economie. We zijn nooit echt goed hersteld van de grote klappen van 10 tot 12 jaar geleden, constateert de econoom. ‘Door de lage rente blijven we economisch doorsukkelen. Failliet gaan kan haast niet meer, want geld is gratis.’ Maar dat heeft wel weer andere consequenties, ziet De Kort. ‘Er hangt ons een bubbel van gratis geld boven het hoofd. Het herprijzen van de risico’s die daarmee samenhangen gaat ons economisch hard raken. En het probleem is groter dan 10 jaar geleden, want de rente kan nu niet meer omlaag.’ Denk in radicale scenario’s, is daarom zijn advies aan de ondernemer en de accountant.
Onbetrouwbare overheid
Technologische verandering en fraude zijn van alle tijden, stelt De Kort. Nieuw is volgens hem wel de uit de hand lopende wetgeving. We hebben met een onbetrouwbare overheid te maken, vindt de BNR-commentator. Een overheid die op een achternamiddag beslist dat ineens iedereen van het gas af moet. ‘Het klimaatbeleid mist financiële onderbouwing.’ Ook managing director Hans Schoenmakers van energieproducent Uniper Benelux (voorheen E.ON) maakt een punt van die vermeende gebrekkige betrouwbaarheid van de overheid. Zijn Duitse bazen besloten in 2006 om een kolencentrale op de Maasvlakte neer te zetten. Kosten: 1,6 miljard. Toen de centrale in 2016 dan eindelijk in gebruik werd genomen sprak een overheidsvertegenwoordiger doodleuk uit dat er geen plaats is voor kolen in de energiesystemen van de toekomst. ‘Dat soort onzekerheid is heel slecht voor het investeringsklimaat in Nederland’, vindt Schoenmakers.
Een ander soort onbetrouwbaarheid werd door technerd, DWDD’er en Blendle-ondernemer Alexander Klöpping behandeld: die van de grote techbedrijven. Klöpping schetst een beeld waarbij iedereen door hypergepersonaliseerde online diensten en advertenties steeds meer in zijn of haar eigen bubbel blijft. Door een ‘giftige cocktail’ van fake news, algoritmes en social media ontstaat een nieuwe verzuiling met miljoenen eigen kleine zuiltjes, vreest Klöpping.
(Artikel gaat door onder afbeelding)
Fraude, witwassen en corruptie
Onderzoeksjournalist Bart de Koning en criminoloog en jurist Moniek Hutten van de FIOD houden zich vrijwel dagelijks bezig met fraude, witwassen en corruptie. De Koning valt het wel eens op dat er in Nederland een contrast is tussen ons zelfbeeld op dat gebied en de werkelijkheid. De Panama Papers lieten bijvoorbeeld zien dat er ook in ons land dingen gebeuren die het daglicht niet kunnen verdragen. Boeven zijn er inderdaad ook in Nederland, ziet Hutten, maar qua omkoping en corruptie gaat er niet veel mis. ‘Toch zie je dat zodra Nederlandse bedrijven in het buitenland actief zijn er wat dat betreft vaak een andere standaard wordt aangehouden. Dan telt de Hollandse handelsgeest ineens sterker.’
In de media gaat het vaak over ‘laaghangend fruit’, maar Huttens’ FIOD richt zich volgens de criminologe tegenwoordig ook steeds vaker op complexe gevallen. Daarbij zijn niet altijd mensen aan te wijzen als schuldige, maar kunnen ook rechtspersonen worden aangepakt. Al blijft daadwerkelijke vervolging vaak lastig, weet ook Hutten. ‘En als het gaat om opsporing hebben we toch derden nodig. Omdat er vaak een dader-dader-verhouding is, geen dader-slachtoffer. Daar hebben we accountants heel hard bij nodig. […] Je kunt als accountant inderdaad niet alles zien, maar het is soms wel de vraag hoe goed je kijkt. Daar zijn we ook met de NBA en de AFM over in gesprek.’
De Koning vindt vooral dat accountants meer uit de papieren realiteit moeten stappen. ‘Er dreigt soms een afvinkcircus, terwijl je als accountant soms ook gewoon om je heen moet kijken en meer je gezonde boerenverstand moet gebruiken.’
MH
Geef een antwoord