Machiel Gosschalk is adviseur familiebedrijven bij EY én de zevende generatie uit een ondernemersfamilie. Zijn missie: zorgen dat meer familiebedrijven het langer volhouden. Goed advies van accountants en fiscalisten is daarbij volgens hem cruciaal. ‘Het gaat vaak over het bedrijf, maar het moet allereerst over de familie gaan.’ In een reeks blogs en vlogs op deze website neemt hij de lezer de komende maanden mee. Naar de ziel van het familiebedrijf.
Machiel Gosschalk vormt met zijn broer en zus en neven en nichten de zevende generatie van exportslachterij J. Gosschalk & Zn in Epe. Hij werkt niet in het familiebedrijf maar heeft van het familiebedrijf zijn werk gemaakt, zou je kunnen zeggen. Bij accountant EY bekleedt hij de functie van Next Gen specialist, weet alles van bedrijfsovernames en wil die kennis graag delen. Vol vuur: ‘Wist je dat maar drie procent van de familiebedrijven langer dan drie generaties meegaan? De eerste generatie bouwt op, de tweede consolideert en de derde breekt af. Dat is toch zonde? Wist je dat dat bijna altijd ligt aan een mislukte opvolging? En dat ligt weer in zestig procent van de gevallen aan slechte interactie en communicatie tussen generaties. Dat kan toch niet waar zijn!’ Gosschalk ziet daarin een rol voor accountants en fiscalisten. ‘Zij zijn de vertrouwenspersoon, zij hebben de ingang en ook de vrijheid om binnen de familie zaken aan de orde te stellen. Wat wil de volgende generatie, daar moet je achter zien te komen.’
Zet jij dit binnen jouw familie op de kaart?
‘Nee. Dat is niet mijn plaats. Dat kan ook niet, dat moet een objectief iemand doen. Stel je voor dat ik aan de orde wil stellen dat we opleidingseisen gaan stellen aan onze directie. Dan zou ik een aantal neven en nichten kunnen uitsluiten. Dat is dus niet handig, zo’n keuze heeft direct invloed op de familieverbanden.’
Hoe was het voor jou om op te groeien in een familiebedrijf?
‘Het is dubbel. Ik herinner mij nog goed dat ik in groep 8 zat. Veel veestapels moesten toen worden geruimd. De kinderen van die veehouders zaten bij mij in de klas. Ik was de zoon van Gosschalk, die de beesten ging ruimen. Dat was geen prettige positie. Je bent in een kleine gemeenschap heel snel bekend. Mensen focussen zich ook snel op het geld. Ze zien niet dat mijn vader ook regelmatig wakker ligt van zorgen om het bedrijf. Er moeten wel 550 gezinnen van eten. Maar er zijn ook voordelen, natuurlijk. Niet alleen financieel hoor; ik ben er ook trots op om deel uit te maken van deze familie, het vormt me. Ik ben ook trots op hetgeen ze (samen) bereikt hebben en waar ze nu staan.’
Ga jij het bedrijf in?
‘Ik weet dat nog niet. Ik ben nog niet uitgeleerd binnen EY. Sinds een tijdje zit ik in een Next Gen groep, met 150 potentiële opvolgers van allerlei familiebedrijven in Nederland. Met hen kan ik er goed over praten. In de ogen van mijn familie ben ik al laat, ik ben dertig. Maar ik wil eerst uitvogelen wie ik zelf ben en de juiste keuze maken als ik er klaar voor ben.’
Hoe moet een adviseur idealiter omgaan met het familiebedrijf?
‘Hij moet zich allereerst bewust zijn van de impact en de vrijheid die hij heeft om dit aan de orde te stellen. Als de accountant tegen de ondernemer zegt: een familiestatuut is verstandig, dan gaat die ondernemer daar wel over nadenken. Dan kun je ook gaan werken aan opvolgingseisen, aan een regelmatig familieberaad. Ik zie nog te vaak dat de ondernemer met pensioen gaat en de aandelen verdeeld worden onder de drie kinderen. Fiscaal is dat prachtig, maar wat willen die kinderen als het gaat om rollen, eigendom en zeggenschap? Of de adviseur schrijft samen met pa en ma een schitterend familiestatuut zonder ooit een kind te hebben gesproken.’
En is de accountant daar de aangewezen persoon voor?
‘Dat kan. Het ligt aan het kantoor en aan de persoon. Je hebt als het ware soft skills nodig in een hard skill environment. De accountant kan zich daar in bekwamen, of iemand aanhaken die zich comfortabeler voelt in die rol. Misschien moeten kantoren er in het aannamebeleid al op letten. De managing partner van de familietak van BDO is een psycholoog, ik bedoel maar. Ook speelt mee in hoeverre de beoogde opvolger jou als accountant als verlengstuk van z’n ouders ziet. Voelt hij of zij de vrijheid om vrijuit te spreken? Stel dat aan de orde.’
Welke thema’s komen aan bod, naast opvolging?
‘Het begint bij het begin: de waarden van de familie. De cultuur. Wie heeft de leiding, wat verwachten we van de leiding. Wie is eigenaar, wie heeft zeggenschap. Wat doen we bij conflicten? Wat zijn intredingseisen? Hoe gaan we om met beloning? Krijgen familieleden hetzelfde loon in een bepaalde functie als de niet-familieleden? Maar waarom rijdt het familielid dan in een Porsche en de medewerker in een Golf?’
Je gaat met regelmaat hierover bloggen en vloggen. Wat is jouw boodschap?
‘Dat de accountant dé adviseur is van de ondernemer. En dat door meer aandacht te hebben voor de familie, het advies aan de familie ook beter wordt. Open communicatie helpt al zóveel. Ik zal veel gaan schrijven over opvolging. Maar ook corona is een interessante ontwikkeling. Passieve aandeelhouders bemoeien zich ineens met het bedrijf. Of het wilde idee van de recalcitrante zoon wordt nu toch ineens omarmd, omdat sommige ondernemers echt het roer moeten omgooien. Er gebeurt van alles in het familiebedrijf!’
Het eerste blog van Machiel en de ziel van het familiebedrijf lees je hier.
Meer lezen over familiebedrijven? Dat kan in het Tijdschrift Familiebedrijven, hét blad (inclusief nascholing) voor adviseurs van familiebedrijven.
Peter Muller zegt
Sinds de Buddenbrooks weten we al dat generatie 1 opbouwt etcetera…….