Frans Heitling gaat per 1 oktober van zijn pensioen genieten en neemt afscheid als hoofdredacteur van Accountancy Vanmorgen. Hoe kijkt hij terug op zijn jaren in de accountancy en hoe staat de sector er nu voor?
Dat hij zich met accountancy ging bezighouden was naar eigen zeggen toeval, ‘zoals zoveel in het leven.’ Heitling studeerde Engels en geschiedenis. ‘Ik had altijd wel een ruime belangstelling voor de geschiedenis van technologie als driver van vooruitgang.’ In 1984 begon hij bij wat toen nog uitgeverij Kluwer heette in Deventer op de redactie. ‘Daar deed ik van alles en nog wat. Ik heb bij de redactie informatica gewerkt, daarna bij financieel management en accountancy. Daar was op een gegeven moment de vraag: welke kant wil je op, management of accountancy? Veel collega’s kozen voor algemeen of financieel management omdat ze dat sexyer vonden. Terwijl we als uitgeverij met accountancy toen eigenlijk veel meer geld verdienden, daar zat veel meer omzet.’
Accountancynieuws, omslag naar online
Nadat hij de keuze maakte om zich te specialiseren in de accountancy kreeg Heitling bij Wolters Kluwer de verantwoordelijkheid voor een aantal publicaties die op die markt waren gericht. Zoals het NOvAA-verenigingsblad, een nieuwsbrief en verschillende losbladige uitgaven, zoals dat toen heette. Heitling: ‘In 2005 startten we bij Wolters Kluwer met Accountancynieuws, eigenlijk de voorloper van Accountancy Vanmorgen. Ik kreeg bij Kluwer heel veel ruimte om dat op te zetten, er werd gezegd: ga het maar doen Frans. Accountancynieuws was in het begin een tweewekelijks blad en een website. Het waren de nadagen van de papieren vaktijdschriften: in het begin verschenen we iedere twee weken op vrijdag op papier en sloten dan de woensdag ervoor af. Maar op een gegeven moment zagen we dat online zich steeds meer ontwikkelde en zijn we ermee gestopt om op papier met nieuws te openen. Papieren kranten openen nu ook niet meer met nieuws, dat heeft iedereen al online gelezen. Die slag hebben we rond 2008 of 2009 gemaakt. De website werd steeds belangrijker, het magazine ondersteunend.’
Accountancy Vanmorgen, een spannende stap
Kluwer stopte echter in 2014 met Accountancynieuws en meteen daarna begonnen uitgever Marjolijn Margadant en Heitling met Accountancy Vanmorgen. ‘We dachten: we weten hoe een multinational calculeert, wij zijn veel ‘leaner en meaner’ en onze overhead is veel lager. Dat was een spannende stap die geleidelijk aan is uitgegroeid tot wat het nu is. Zo’n grote organisatie als Wolters Kluwer had wel iets van een gespreid bedje, maar pionieren is eigenlijk veel leuker. We begonnen aan iets waarvan we niet wisten wat eruit zou komen. Je hebt een idee, krijgt mensen enthousiast. Maar of het ook een succes zou worden moesten we nog maar afwachten. Wat wel essentieel bleek is dat we natuurlijk niet vanaf nul begonnen, je neemt je ervaring en netwerk mee. Dat hangt altijd aan mensen, niet perse aan een organisatie. Zonder dat netwerk krijg je het ook niet voor elkaar. Het feit dat mensen als Fou-Khan Tsang en Jan Wietsma met ons meegingen heeft echt wel een bijdrage geleverd aan die start. Hun inhoudelijke geloofwaardigheid was essentieel om als Accountancy Vanmorgen een autoriteit in het vakgebied te kunnen worden.’
Dat is wel gelukt toch?
‘Zeker, en het wordt allemaal nog steeds groter. We maken regelmatig nieuws dat door andere media wordt overgenomen, dat zegt ook wel iets over hoe we worden bezien. En accountants haalden de afgelopen tijd vaak bij ons hun informatie over de coronasteunregelingen, berichten daarover werden enorm goed gelezen. Als je die autoriteit hebt kun je ook agenderen. We hebben een focus op de accountant die werkt ten behoeve van het MKB en zijn echt op de professional gericht. Daarom hebben we ook nooit een verklarende woordenlijst gehanteerd en gaan we echt niet uitleggen wat een samenstelverklaring is, of waar NOW voor staat.’
Je zei al dat accountancy misschien niet het meest sexy imago heeft, wat maakte dat jij de sector al die jaren zo interessant vond?
‘Zo’n imago, daar moet je heel gauw overheen stappen. Wolters Kluwer deed jaren geleden eens een marktonderzoek waarbij werd gevraagd: komt het wel eens voor dat u informatie mist? Daar kwam een wisselend beeld uit. ‘Nee’ werd vooral geantwoord door accountants in de controlepraktijk. Heel verklaarbaar, want die werken met vaste regels en procedures en redelijk strikt omschreven protocollen. De MKB-accountant komt veel meer variëteit tegen. Zo ongeveer alle vragen waar een ondernemer voor gesteld staat zijn voor een goede accountant relevant en dat maakt dat wat de MKB-accountant doet eigenlijk heel leuk is om over te schrijven. Het gaat over regels, fiscaliteit, procedures en flows. Maar ook over vragen als: wat is nu een succesvolle MKB-ondernemer, hoe kun je op een goede manier een MKB-ondernemer ondersteunen? Er zitten zowel harde als zachte kanten aan. Als jij als accountant niet kan luisteren, dan kan ik me zo voorstellen dat je bij een heleboel ondernemers gauw uitgepraat bent. Je moet mee kunnen denken, sentimenten kunnen snappen en dat is toch wat anders dan de auditpraktijk. Dat is meer onderzoeken, speuren en kan ook leuk zijn. Maar in de MKB-praktijk komen er nog een heleboel vragen bij en dat maakt het werkterrein veel leuker.’
Hoe heb je naar de (boekhoud)schandalen gekeken die er in de loop van de jaren ook geweest zijn binnen de accountancy?
‘Ik denk dat je daarbij heel goed moet kijken naar waar ze voorkomen en waar ze vandaan komen. Ik geloof echt wel dat er de afgelopen jaren iets veranderd is, de meeste grote kantoren hebben volgens mij wel degelijk een omslag gemaakt. De grote schandalen kwamen voor bij de grote kantoren. Aan de andere kant: als je wel eens bij de Accountantskamer in Zwolle komt zie je dat vergelijkbare fouten ook gemaakt worden bij kleine kantoren, alleen die springen minder in het oog. Maar de fout die in de publieke discussie vaak gemaakt wordt, is dat er gesproken wordt over ‘de accountant’, terwijl het dan vaak over de grote kantoren gaat. Daarmee doe je onrecht aan de zaken die wel goed gaan. De fouten die bij de grote schandalen gemaakt zijn, zijn onmiskenbaar. Meer dan twintig jaar geleden is me bij een Big Four-kantoor wel eens verteld dat medewerkers werden getraind in cross-selling. Ik geloof niet dat dat nu nog zo expliciet voorkomt. Men heeft wel geleerd dat dat niet de manier is waarop je zou moeten werken. Maar in de publieke discussie heeft de accountant vaak de schijn tegen. De discussies over structuurwijzigingen die nu gevoerd worden gaan grotendeels aan de MKB-accountant voorbij, maar voor zowel de Big Four- als de MKB-accountant geldt dat ze een rechte rug moeten hebben, alert moeten zijn en het gesprek moeten aangaan met de klant als er vragen zijn. Aan de andere kant: de accountant blijft – als het om fraude gaat – ook altijd met het spanningsveld zitten dat fraudeurs hun daad proberen te verbergen. En wanneer heeft de accountant dan wel of niet zijn werk gedaan? Dat blijft altijd een lastige discussie.’
Is de rol van de accountant in de loop van de jaren veranderd?
‘Er wordt al een generatielang geroepen dat de accountant meer moet adviseren, dat hoorde je dertig jaar geleden al. Mijn stelling is: advies is het slechtst gedefinieerde product van de accountant. Het gaat er heel vaak over dàt de accountant meer moet adviseren, niet over hòe en waarover de accountant dat moet doen. De kern van de dienstverlening van een MKB-accountant is nog steeds de administratieve dienstverlening en dat verandert niet. Er zijn wel kapers op de kust, met name aan de onderkant van de markt. Daar heb je softwarepakketten die vooral de administratie van de ZZP’er volledig geautomatiseerd kunnen doen. Het moment dat je dan een factuur verstuurt, is die factuur ook geboekt. Dat soort ontwikkelingen zijn potentiële bedreigingen, maar ze zijn niet te keren en gaan onverbiddelijk door.
Als je gaat kijken naar waar de grote kansen liggen, dan blijft dat toch administratieve dienstverlening. Maar op welk niveau doe je dat? De administratie, BTW-aangiften, jaarrekeningen; dat is basishygiëne, een commodity. Sommige mensen roepen dat je met commodity’s geen geld kunt verdienen, maar wat doen Bol.com en Albert Heijn? Die verdienen geld met commodity’s. Dus waarom zou dat niet kunnen? Maar zorg als accountant dat je alert bent en blijft en dat je dienstverlening op niveau is. Kun je de vervolgvragen van de ondernemer aan? Met name als ondernemingen groeien is de vraag: wat kun je nog meer bieden als accountant qua kengetallen en analyse? Kun je dan ook de salarisadministratie erbij pakken? Of debiteurenbeheer? Dat wordt wel steeds eenvoudiger om aan te gaan bieden met behulp van ondersteunende software. De tarieven voor audit zijn de afgelopen tien jaar voornamelijk omlaag gegaan, die van advies na de crisis van 2008 ook. Terwijl de tarieven in de administratieve dienstverlening op niveau zijn gebleven. Dat geeft aan dat je met commodity’s nog steeds geld kunt verdienen. Maar organiseer dat wel strak, zodat je het efficiënter doet. Automatisering vreet aan de basisdienstverlening, dat is een onomkeerbaar gegeven. Dus zorg er dan voor dat het niveau van jouw basisdienstverlening steeds hoger wordt en dat je bijvoorbeeld meer een controllingrol kunt vervullen. Duiding van cijfers wordt belangrijker. Er liggen kansen, maar het vraagt wel alertheid. Dat zie je ook wel terug in de macro-economische cijfers; de groei in de accountancy blijft achter bij de zakelijke dienstverlening als geheel. En groei en krimp worden nooit eerlijk verdeeld, je hebt altijd kantoren die eruit springen en kantoren die achterblijven. Dat verschil zit dan denk ik toch vaak in de cultuur bij een bedrijf, de bereidheid om te experimenteren.’
Dus ICT-ontwikkelingen hebben de afgelopen jaren veel verandering in gang gezet?
‘Ja, maar aan de andere kant waren de basics er tien jaar geleden ook al. Er zijn echt wel verschillen. Grotere kantoren hadden 15, 20 jaar geleden nog grote afdelingen die bezig waren met het inboeken van transacties. Dat is echt wel verleden tijd, administratieve functies op MBO-niveau hebben nog maar nauwelijks bestaansrecht. Is ICT disruptief? Op de lange termijn wel, op de korte termijn niet. Het is een sluipmoordenaar, er wordt steeds meer geautomatiseerd. Het doel blijft hetzelfde: die administratieve dienstverlening, het ontzorgen van de klant. Maar de manier waarop dat gedaan wordt verandert en je moet dus als accountantskantoor alert blijven. De branche is wat dat betreft hetzelfde als elke andere: je hebt innovators, early adopters, de early majority, late majority en laggards (achterblijvers, red.). Er blijven kansen, maar de vanzelfsprekende rol van de accountant wordt minder. Daar moet je als kantoor echt wel op bedacht zijn. De sector verandert onder invloed van ICT, hoe accountants in het MKB met die veranderingen omgaan wordt wel het belangrijkste vraagstuk voor de komende jaren.’
______________________________________________________
Frans Heitling wordt als hoofdredacteur opgevolgd door zakelijk journalist Wilbert Geijtenbeek.
Beste Frans, heel hartelijk bedankt voor de vele jaren dat we mochten samenwerken. Heel veel respect voor de manier waarop jij het beroep steeds hebt belicht. Geniet van je welverdiende pensioen en hopelijk gaan we elkaar nog tegenkomen in de toekomst. Ik wens je opvolger – Wilbert Geijtenbeek – heel veel succes toe.
Het ga je goed!
Frans, op voorhand, hartelijk dank voor de prettige samenwerking! Geniet van je welverdiende pensioen en we komen elkaar nog ongetwijfeld eens tegen!
Hallo Frans, dank voor de altijd goede samenwerking vanuit een kritische geest. Genieten wordt nu (nog meer) de hoofdmoot. Vriendelijke groet, Ton Willems
Ga je goed Frans, altijd leuk om je te spreken! Mooi! Geniet van de tijd die nu weer komen gaat.
Beste Frans,
We hebben elkaar nooit ontmoet, maar als redactie-vakgenoot heb ik je columns en verhalen altijd met plezier gelezen. Geniet van je pensioen.
Beste Frans,
Een mooi afscheidsinterview. Hopelijk kun je nog lang in goede gezondheid van je pensioen genieten.
Frans, dank voor de mooie reis die we gemaakt hebben!
Beste Frans, ik wens je veel plezier met je vrije tijd. Dankjewel dat je oamkb al bij de start in het zonnetje hebt gezet. Je hebt de toon aangegeven met Accountancyvanmorgen en hebt het meest waardevolle informatiecentrum voor accountants in Nederland opgezet. Dat is iets waar je met trots op terug kunt kijken. Ik hoop dat je lang in goede gezondheid van je pensioen mag genieten. Grtz Pascale
Beste Frans, hartelijk dank voor onze samenwerking de afgelopen jaren. Mooi om te zien hoe jullie van Accountancy Vanmorgen een volwassen platform hebben gemaakt. Geniet van je nieuwe tijd!
Afscheid van een vaste waarde uit de financiële journalistiek en een oud-Kluwer collega. Het ga je goed Frans!
Beste Frans,
Jouw pensionering kwam voor mij toch een beetje onverwachts. Ik heb niets gemerkt van ‘afbouwen’. Je hebt het blad Accountancy Vanmorgen tot een waardevolle informatiebron voor de MKB Accountant ontwikkeld en ook de congressen waren succesvol. Je opvolger Wilbert Geijtenbeek kan met een solide basis van start gaan. Bedankt voor de samenwerking en ik hoop dat je nog heel lang mag genieten van je pensioen!
Hoi Frans, je kunt met trots terugkijken op een bijzondere periode met AV. Onze contacten waren altijd prettig en soms hebben we samengewerkt. Geniet van je pensioen en wellicht tot ziens.