De administratie bijhouden is er niet meer bij voor de accountant van de toekomst. En alleen controle, dat houd je ook niet van de straat. Hoe kan de accountant tegen die tijd nog wel zijn bestaansrecht bewijzen? Automatisering accountancy straks realiteit?
Blijft de administratie het verdienmodel?
De administratie bijhouden? Steeds meer van de administratie gaat automatisch, óók bij kleine ondernemers. De accountant is er steeds minder vaak voor nodig. En deze trend zet zich voort. Voor de ondernemende accountant van nu is dat geen probleem. Kansen zijn er immers nog genoeg. Maar wie over 10 jaar nog steeds brood wil verdienen, moet nu wel volop aan de slag.
Van rekenen naar regelen
De Fransen hebben het goed begrepen. Het Franse woord voor computer was ooit ‘calculateur‘, ofwel: rekenaar. In de afgelopen jaren is dat meer en meer veranderd in ‘ordinateur‘, letterlijk: iets wat ordent en regelmaat aanbrengt. Een logische aanpassing, want computers zijn allang geen veredelde getallentellers meer. Ze hebben allerlei functies erbij gekregen om orde te scheppen in de chaos van ons dagelijks leven. Zeker als het gaat om ons dagelijks arbeidzame leven.
Automatisering accountancy
Bedrijfsapplicaties (alle software waarmee het bedrijfs- en productieproces wordt gestuurd, begeleid en ondersteund) zijn niet meer weg te denken. En het hart van die applicaties vormt de ERP software, waarmee onder andere de boekhouding wordt bijgehouden. Die in- en uitgaande geldstromen worden steeds verder geautomatiseerd. Inmiddels zijn we al zover dat taken waar vroeger menselijke denkkracht voor nodig was, worden overgenomen door software met ‘robotic accounting‘-capaciteiten. Het is al heel gebruikelijk dat uitgaande facturen en bankafschriften volautomatisch de administratie inlopen. Bonnetjes hoeven niet meer te worden overgetikt of ingescand.
Dááág administratiekantoor
Reken er in elk geval maar op dat de slimme administratieve software straks niet alleen uitgaande maar ook binnenkomende facturen kan inboeken. Zeker wanneer het gebruikelijk wordt om te werken met elektronische facturen, opgesteld in UBL (Universal Business Language) of een variant daarvan. Misschien boeken leveranciers tegen die tijd hun facturen zelfs rechtstreeks in de administratie van hun afnemers. Kortom: straks – vermoedelijk in de zeer nabije toekomst – hoeft niemand meer de administratie bij te houden. Ondernemers niet, accountants ook niet. Administratiekantoren zullen uit het straatbeeld verdwijnen.
Maar wat dan nog wel?
Wat rest de accountant dan nog? De jaarrekening samenstellen? Zeer onwaarschijnlijk, aangezien dat nu ook al kan, met één druk op de knop. Deponeren bij de KvK dan? Idem dito. Volgens veel deskundigen wordt een jaarrekening opstellen straks zelfs gratis. Aangiften doen, dan? Kan ook makkelijk worden weg geautomatiseerd.
De boekhouding controleren, dat blijft toch zeker wel een bron van inkomsten? Grote bedrijven en maatschappelijk belangrijke organisaties hebben tenslotte een controleplicht? Dat klopt, al pleit iemand als Arjan Brouwer, partner bij accountantskantoor PwC en hoogleraar externe verslaggeving, ervoor om deze maar op te heffen omdat dit de kwaliteit van de controle niet ten goede komt (hij spreekt van ‘een moetje’).
Hallo, auditrobot
Maar zelfs al blijft de verplichte controle gehandhaafd, de voortschrijdende automatisering maakt ook dat werk steeds minder exclusief. Steeds vaker zullen analyses volautomatisch plaatsvinden, gezien de toenemende intelligentie van analysesoftware. De accountant hoeft nu alleen nog te kijken of die controle goed is uitgevoerd, en – zogezegd – de controleur controleren. Een bescheiden taak, die bovendien ook al gedoemd is om te verdwijnen. Op termijn worden computers namelijk waarschijnlijk intelligenter dan mensen, en kunnen ze élkaar controleren, zonder menselijke tussenkomst. De auditrobot kan dan geheel zelfstandig nagaan of de boekhoudrobot zijn werk naar behoren heeft gedaan. Exit controlerend accountant. Hallo automatisering accountancy.
Soft skills
Toch heeft de accountant misschien wel een toekomst, zij het dat niet helemaal duidelijk is waar die ligt. De meningen lopen uiteen, maar er zijn twee dominante, enigszins verwante stromingen. Volgens vertegenwoordigers van de eerste stroming kan de accountant zich het beste positioneren als adviseur, in het verlengde van zijn natuurlijke rol als vertrouwenspersoon van het bedrijfsleven. De accountant als ‘financieel huisarts’, die de vinger aan de pols houdt als het gaat om de financiële ins en outs van diens klanten. Hij zou zich – al dan niet in samenwerking met gespecialiseerde partijen – op allerlei financieel getinte onderwerpen kunnen richten, van bedrijfsopvolging tot financiering, van fiscaal advies tot personal finance, van fusies en overnames tot loon- en pensioenvraagstukken. De accountant moet het tegen die tijd niet hebben van mechanisch denkwerk, maar van ‘soft skills’ als creativiteit, communicatie en leiderschap. Hoe menselijker de accountant is, hoe moeilijker hij door een machine te vervangen is.
Of… Big Data-analyses
Volgens de tweede school ligt de toekomst van de accountant eerder in analyses op basis van ‘big data’. De accountant van de toekomst is bovenal een begenadigd data-analist, die statistisch onderlegd is en bedreven is in het opstellen, interpreteren en toetsen van analyses om inzicht te krijgen in allerlei data van binnen en buiten het bedrijf. Benchmarking zou een dienst kunnen zijn: hoe goed doet het bedrijf van een cliënt het ten opzichte van de concurrentie? Of, fraudedetectie: hoe vind je in de hooiberg van data met een slim algoritme verdachte transacties? Of diensten rondom business modelling en planning, waarbij je op grond van data allerlei scenario’s kunt doorrekenen, zodat de strategie van een bedrijf kan worden aangescherpt. Uiteraard moet ook de accountant annex data scientist zich met zijn opdrachtgever verhouden, en uiteraard komen empathische en communicatieve vaardigheden dan van pas. Maar belangrijker is dat hij beschikt over intellectuele nieuwsgierigheid. Hij moet de juiste vragen stellen aan de cliënt om de juiste hypotheses te kunnen formuleren en algoritmen op te stellen.
Omarm veranderingen
Of je nu gelooft dat de toekomst van de accountant vooral in advies ligt of in analyse, beide stromingen zijn van mening dat de accountant de voortschrijdende automatisering moet omarmen. Desnoods ten koste van de administratieve en samenstellende praktijk, aangezien die toch op sterven na dood zijn. Ook wordt accountants dringend aangeraden hun klanten via internet (‘de cloud’) en willekeurig welk platform (PC, tablet, mobiel) toegang te verlenen tot hun gegevens. Misschien dat de klanten dan hun eigen administratie gaan bijhouden, maar dat is alleen maar goed. De ondernemer krijgt zo veel meer inzicht in de cijfers en hoe deze tot stand komen, en zal hierdoor ook eerder behoefte hebben aan verdieping. De accountant is dan de aangewezen persoon als gesprekspartner. De ondernemer die meer weet, vraagt ook meer.
Bron: AFAS
Geef een reactie