In een traditioneel pensioen gelooft Sjaak Zonneveld, directeur en oprichter van BrightPensioen (beleggingsinstelling voor derde pijler pensioenopbouw) niet zo. Hij zou veel meer flexibiliteit willen in het pensioensysteem. Voor werknemers én voor zzp’ers. ‘In de pensioenwereld zijn we erg gericht op later. Maar soms is het ‘nu’ ook belangrijk.’
door Jannie Benedictus
Eerst maar eens over de nieuwe pensioenwet. Die gaat wat Sjaak Zonneveld betreft nog niet ver genoeg. De transitie naar een systeem met individuele vermogens, daar staat hij wel achter, maar de constructie met een solidariteitsreserve vindt hij dan weer een eind minder. ‘Dat is weer zo onduidelijk en complex. Ik had liever een écht individuele pot gezien die ook écht van de deelnemer is en die je ook kan meenemen wanneer je van baan wisselt of als zelfstandige verder gaat. Maar misschien is dat de volgende stip aan de horizon.’
Met zo’n reserve voorkom je pechgeneraties en demp je schokken, zo is het idee…
‘Tja, als je zekerheid wil, dan kun je als pensioengerechtigde deelnemer ook met je pot geld naar een verzekeraar om daar een vaste uitkering aan te kopen, maar daar hangt wel een prijskaartje aan. Of je moet accepteren dat het een beetje fluctueert. Ik zie die buffer gewoon niet zitten. Je krijgt daar allerlei gedoe over.’
Vind je de ‘tien procent pensioen ineens’ wel een goeie stap naar flexibiliteit, het uitstel daargelaten?
‘Ik vind het een heel arbitrair iets. Het idee is op zich goed, maar de uitvoering wordt lastig. Mensen hebben door dat bedrag misschien geen recht op toeslagen en dan moet je daar weer allerlei adviezen op loslaten. Bovendien krijg je het bedrag pas wanneer je met pensioen gaat. Ik geloof veel meer in een flexibel pensioen. Wij zien dat onze klanten een deel sparen in box 1 en een deel in box 3. Die laatste is flexibel. Het kan zijn dat ze dat bedrag ook deels omzetten in pensioen, maar het kan ook zijn dat het een andere bestemming krijgt.’
Zonneveld is een groot voorstander van wat hij een tussenpensioen noemt. Onderbreek je werkende leven af en toe en doe dan een periode iets heel anders, is zijn devies. Zelf deed hij dat meerdere keren, al komt hij er als drukbezet ondernemer de laatste jaren niet echt aan toe. Voor het komende jaar wil hij wel een wat langere periode weg plannen, misschien een reis door India en Nepal, zegt hij.
Zo’n tussenpensioen is feitelijk een sabbatical?
‘Klopt. Ik gebruik de term tussenpensioen vooral om mensen aan het denken te zetten. Het is namelijk helemaal niet handig om jaren achter elkaar te werken en daarna ongeveer 18,3 jaar niks te gaan doen. Je kunt dat beter opknippen en als doel hebben om zo lang mogelijk zinvol werk te blijven doen. Mensen willen dat ook best wel, blijkt uit allerlei onderzoeken. Ze kijken uit naar hun pensioen maar na een jaar thuis gaat het toch vervelen. Prima toch om dan nog een paar ochtenden aan de slag te gaan? Bovendien, sommige plannen zijn makkelijker te realiseren als je jong en gezond bent. Oudere mensen krijgen kwalen, worden risicomijdender en dan komen er kleinkinderen waarop gepast moet worden en dan komt die hele wereldreis er helemaal niet.’
Hoe kun je dat ‘tussenpensioen’ dan faciliteren? Een werknemer kan niet zeggen: doe mij maar wat meer nu en wat minder straks.
‘In de tweede pijler kan dat inderdaad niet. De inleg is voor iedereen hetzelfde. Dat is raar, want niet iedereen hoeft zoveel te reserveren. Iemand die als enig kind op een grote erfenis kan rekenen moet evenveel inleggen als een huurder uit een weinig vermogende familie. Bouw je pensioen op in de tweede pijler, dan moet je zo’n pauze dus op een andere manier vormgeven door zelf te sparen. Je ziet wel dat steeds meer werkgevers een sabbatical toestaan.
‘In de derde en vierde pijler (overig vermogen, red.) kan er veel meer. Wij hebben bijvoorbeeld klanten die voor hun medewerkers het werkgeversdeel in de pensioenpot laten vloeien. De werknemer mag dan zelf weten of het werknemersdeel in box 1 of box 3 gaat. Op die manier creëer je flexibiliteit en geef je mensen zelf de regie. Het rare is alleen dat een pensioen in de derde pijler niet als volwaardig alternatief wordt gezien.’
Jullie hebben daar onderzoek naar gedaan, kun je uitleggen wat daaruit kwam?
‘Wij hebben onderzoek laten doen naar de witte vlekken waar je veel over hoort. Ongeveer 15% van de werknemers in Nederland bouwt geen pensioen op via de werkgever. Maar: die witte vlek is kleiner dan je zou denken omdat veel werkgevers wel degelijk ‘iets’ regelen voor de oude dag van hun werknemers. Zoals via de derde pijler. Dat past soms gewoon veel beter. Maar ook dan blijf je bij de witte vlek horen. Terwijl wanneer je bijvoorbeeld een sober pensioentje in de tweede pijler opbouwt, je niet bij de witte vlek hoort. Dat is best vreemd. Wij hebben zelf onderzoek gedaan onder 300 werkgevers. Van de werkgevers die geen pensioenregeling in de tweede pijler heeft, biedt dertig procent een voorziening via de derde pijler en geeft veertig procent extra salaris.’
Maar wat werknemers met dat extra salaris doen…?
‘Wat mensen daarmee doen is inderdaad de vraag, maar ook een hypotheekaflossing heeft een positief effect op je financiële positie later. Al je vermogensbestanddelen tellen mee, zzp’ers hebben bijvoorbeeld vaak veel vermogen in box 3. Je moet naar het totaalplaatje kijken, maar de politiek kijkt alleen maar naar de tweede pijler.’
Toch is extra salaris nu uitgeven wel heel verleidelijk. Is een beetje paternalisme geen goed idee?
‘Ik ben voor een minimale pensioenplicht, en die hebben we eigenlijk al in de vorm van de AOW. Maar inderdaad: ik denk dat het wel een goed idee is om in ieder geval een deel van het geld dat je als werkgever beschikbaar stelt voor pensioen vast te zetten. Je geeft medewerkers dan als werkgever ook het gevoel dat ze iets opbouwen en dat er iets voor ze geregeld is.’
Dan de zzp’er. Toezichthouder AFM publiceerde begin dit jaar een onderzoek: slechts 11 procent van de zelfstandigen had in 2020 geld ingelegd in de derde pijler. Keek jij daarvan op?
‘Ik snap dat wel. Wanneer mijn inkomen nú wegvalt heb ik als zzp’er geen buffer. Als ik straks zonder pensioen zit heb ik in ieder geval AOW. Zeker in coronatijd hebben veel zelfstandigen die kwetsbaarheid ervaren en zijn ze huiverig om geld weg te zetten waar ze vervolgens niet meer bij kunnen. Volgens mij moeten we echt gaan regelen dat je in meer gevallen aan die spaarpot kan komen. Onder de huidige regelgeving kan je er alleen in geval van langdurige arbeidsongeschiktheid bij.’
Ook onder de huidige regelgeving kun je als zzp’er toch een buffer voor nu aanhouden en een deel wegzetten voor later?
‘Ja en dat doen veel van onze klanten ook. Richting 31 december gaan ze schuiven en beslissen ze welk deel ze vastzetten. Dat levert natuurlijk ook een belastingvoordeel op waar veel zelfstandigen helaas onbekend mee zijn. Het kennisniveau is zacht gezegd abominabel, dat helpt niet.’
Wat verwacht je van de afschaffing van de oudedagsreserve…wordt er al veel afgestort?
‘Dat kunnen wij niet goed zien. Als er echt een groot bedrag wordt gestort dan vragen wij wel naar de herkomst omdat we niet willen dat klanten per abuis hun lijfrenteruimte overschrijden. Maar als er vijf of tienduizend euro wordt gestort zien wij niet wat de herkomst daarvan is.
‘Het probleem is natuurlijk dat veel ondernemers de reserve wel gebruikten, maar het geld niet echt weg hebben gezet. Dat is echt iets waar boekhouders mee aan de slag moeten, maak een plan om die reserve uit je boekhouding te krijgen. Zolang die daar staat maak je immers ook geen rendement.‘
De belangstelling voor het onderwerp was begint dit jaar even heel groot, zegt Zonneveld. Webinars worden druk bezocht en webpagina’s over de oudedagsreserve gretig gelezen. Maar het ebt ook wel weg, zegt hij. ‘Het is afwachten wat ondernemers gaan doen. De oudedagsreserve werd ook lang niet door alle zzp’ers gebruikt. Ik verwacht wel dat zelfstandigen die de FOR wel gebruikten, fiscaal voordelig willen blijven sparen. En ik hoop dat hun boekhouders ze daarin ondersteunen en ze verwijzen naar iemand die aanbieders kan vergelijken.’
En een pensioenplicht voor de zzp’er?
‘Daar kan ik alleen achterstaan wanneer het makkelijker wordt om het geld op te nemen als de nood aan de man is. We willen zelfstandigen beschermen voor later, terwijl soms het ‘nu’ voorrang moet krijgen. Ik denk echt dat het aantal zelfstandigen dat gaat sparen voor later daardoor zal toenemen.’
Vrees je voor een armoedige generatie van gepensioneerde ex-ondernemers?
‘Nee dat niet, maar veel mensen gaan wel een financiële terugval meemaken verwacht ik. Aan de andere kant zullen ze vaak ook langer doorgaan. Ondernemers vinden hun werk leuk en ze hebben waarschijnlijk al meer vrijheid in hun leven ervaren dan anderen waardoor ze langer door willen en kunnen werken.’
Deze bijdrage is eerder gepubliceerd op Pensioen Vanmorgen. Met Pensioen Vanmorgen onderbouw je jouw pensioenkennis. Je volgt relevante ontwikkelingen en krijgt nieuwe inzichten door zowel korte als beschouwelijke artikelen. Abonneer je op Pensioen Vanmorgen en ontvang alle ins en outs over pensioenen voor een goed onderbouwd pensioenadvies.
Geef een reactie