Mensen die mij een beetje kennen, weten dat een van mijn ochtendroutines het lezen van Het Financieele Dagblad is. Is een artikel interessant, dan plaats ik dat op Twitter of LinkedIn. Dat zit meestal tussen het smeren van de boterhammen en het douchen in.
Afgelopen vrijdag (28 juni) liet ik van schrik bijna mijn glas thee uit mijn handen vallen bij de kop ‘Accountants wacht miljardenstrijd met techreuzen’, met daarbij als onderkop ‘Branchevereniging vreest boekhoudrobots’. Wat had ik toch gemist?
Ik ben de laatste tijd wat drukker met duurzaamheid, maar ik heb mijn voelsprieten in de techwereld nog steeds wel ‘aan’ staan. Zou Google Xero overgenomen hebben en kwam die laatste dan nu eindelijk naar het Europese vasteland? Was er een doorbraak gekomen in de blockchaintechnologie en had Martin dat nog niet aan mij verteld? Of was er dan nu toch eindelijk een disruptor in de markt gestapt, die de accountancysector uit een lange winterslaap wakker ging schudden, de verdienmodellen uitdagen en echte innovatie brengen?
Rapport
Ik las snel verder. Er was een rapport verschenen met de titel ‘Van bankzitter tot sterspeler’, waar dit allemaal in stond. ‘Missen de accountants de boot, dan nemen techreuzen en boekhoudrobots volgens de zwartste scenario’s het werk over,’ verzekerde het FD ons nog. Tja, en dan heb je een drukke dag voor de boeg, waardoor je nauwelijks de tijd hebt om dat rapport te lezen. Dus na de douche in de auto gesprongen en een snelle belronde langs de velden. Heb ik iets gemist, moeten we ons eigen initiatief sneller naar de markt brengen, heeft er in de buitenlandse bladen iets gestaan wat we eigenlijk hadden moeten lezen? Maar iedereen die ik sprak, was net zo verbaasd als ik. Die avond eindelijk de tijd om het rapport dan echt goed te lezen; ik had Frans deze column immers ook al toegezegd.
Het rapport ‘Van bankzitter tot sterspeler, de impact van technologie op de accountantscontrole’ is geschreven op initiatief van de stuurgroep Publiek Belang en bestaat uit een literatuurstudie en een aantal interviews met experts. Het is allereerst geschreven voor de doelgroep externe accountants, om inzicht te hebben in het totaalplaatje van wat er speelt op technologisch gebied. Daarnaast is het rapport ook gericht aan de Commissie Toekomst Accountancy, zodat zij ook een beeld heeft van de technologische mogelijkheden, waardoor zij deze kunnen meenemen bij hun adviezen over de toekomst van het beroep.
Nog geen Champions League
Het is een goed leesbaar rapport, soms best spannend, dat inderdaad een breed terrein van de huidige technologische mogelijkheden verkent: van blockchain tot aan Artificial Intelligence. Hier en daar gelardeerd met wat stukken uit de interviews met de experts uit het beroep. Ik raad iedereen in de assurancepraktijk dan ook zeker aan om het te lezen. Alhoewel ik denk dat de gemiddelde accountant hier en daar nog wel even moet googelen om te snappen wat er staat. Achter een aantal conclusies in het rapport kan ik volmondig staan, zoals de conclusie dat toepassing van technologie nog lang niet mainstream is en vooral wordt gedragen door de grote vier en een paar kleine koplopers. Om maar even in lijn te blijven met de titel van het rapport: veel kantoren spelen in deze wedstrijd nog steeds bij de zaterdagmiddagamateurs en de sector als geheel speelt nog zeker geen Champions League. En dan is er nog een andere belangrijke conclusie die ik onderstreep: ook de scheidsrechters hebben nog steeds een cruciale technologische achterstand. Veel koplopers klagen dat de toezichthouders en toetsers nog wel erg conservatief zijn ten aanzien van technologie. Nog geen VAR-technologie in de accountancy, zullen we maar zeggen. En dat is toch wel gek, want hoe gaaf zou het zijn als de toezichthouder/toetser gebruikmaakt van AI om een dossier meer objectief te toetsen?
Dit zijn voor mij echt de hoofdpunten uit het rapport, die wat mij betreft ook echt onder de aandacht van de CTA moeten komen. Die kan dan met het advies komen dat de beroepsgroep inclusief de toetsers nog wel wat 21st century IT skills bijgebracht moeten worden – om al dit mooie gereedschap dat voorhanden is, ook te gaan gebruiken. Dus alle zaterdagamateurs op trainingskamp om sterspeler te worden.
Advies voor levend laboratorium
Hiernaast wordt er gepleit voor samenwerking, maar ik mis een advies aan de CTA om een levend laboratorium op te richten waar met echte casussen geëxperimenteerd mag worden, zowel door accountants als door toezichthouders. Regelgeving zou in deze omgeving wat vrijer geïnterpreteerd moeten worden en fouten maken mag, want daar worden we alleen maar slimmer van. En ook een mooie basis voor iedereen die het beroep nog moet leren; dat er in het laboratorium met de nieuwste technieken kan worden gespeeld. En laten we ons daarbij niet afzetten tegen Big Tech, maar ze juist gebruiken. Ik denk dat ze graag (financieel) zouden willen meedoen aan een dergelijk lab.
Kritiek
Hierboven merkt u al dat ik ook een beetje kritiek heb op het rapport. Het is niet scherp genoeg met de adressering van de echte problemen en dus ook niet scherp genoeg met het advies aan de commissie. Oorzakenanalyse? Dat de accountancy last krijgt van de Big Tech is wel leuk voor de voorpagina van Het FD, maar we kunnen daar elke willekeurige branche invullen. De retail krijgt last van Big Tech, de automotive krijgt last van Big Tech. Heel mooi allemaal, maar daar kan een commissie natuurlijk niks mee. Het tweede commentaar: men gaat in de literatuurstudie wel erg breed en is af en toe ook niet echt actueel. Door de verbreding komen we bijvoorbeeld op de boekhoudrobots, waar er overigens maar een van genoemd wordt – en deze is ook nog eens een beetje dubieus. Maar als ik even de assurance accountant speel, dan kan een boekhoudrobot mij echt niet zoveel schelen, zolang die maar goed boekt. Dat mijn collega’s in de samenstelpraktijk daar zenuwachtig van worden, snap ik. Maar dit rapport ging over de assurancepraktijk. Zo ook het verhaal over Robotic Process Automation (RPA) en Intelligent Process Automation (IPA), natuurlijk goed om te weten, hoewel de laatste meer een marketingterm is. Voor diegenen die nu afhaken, omdat het wat te technisch wordt: RPA is eigenlijk een heel krachtige macro, die in staat is om repeterende handelingen in bestaande systemen te automatiseren. En daar zit juist bij dit soort tools het probleem: alleen bij heel grote aantallen gelijksoortige handelingen wordt het interessant. Dus bij 200.000 dezelfde polissen kan ik mij er iets bij voorstellen. Wij hebben vorig jaar een dergelijk project stopgezet, omdat de datastroom te verschillend was en er dus te weinig rendement te behalen was. Maar hier ook weer vanuit assuranceperspectief minder relevant en in de praktijk moeilijk toepasbaar. Daar had het rapport wat kritischer kunnen zijn. Het rapport waarschuwt voor te veel techno-optimisme, maar valt zelf een beetje in die valkuil.
Iets actueler
Zoals ik eerder schreef, had het ook wel wat actueler moeten zijn. Frey en Osborne (rapport uit 2013) gebruiken mag natuurlijk, maar gebruik dan ook hun laatste inzichten. Zij verkondigen niet zozeer dat het beroep verdwijnt, maar dat mensen in hun bestaande functie meer slimme ondersteuning krijgen en dat routinematige handelingen, zoals bijvoorbeeld autorijden, gaan verdwijnen. Een scherper onderscheid tussen machine learning en echte AI was wel wenselijk geweest.
Advies
Het maakt niet uit wat ze over je schrijven áls ze maar over je schrijven. Misschien was dit wel het adagium op het NBA-bureau toen ze dit schreven. En je zou kunnen zeggen dat ze in dat opzicht dan geslaagd zijn. Maar het artikel – en deels ook het rapport – roept verwarring op, waar het beroep al genoeg moeite heeft met technologische ontwikkelingen. Het gevaar is dan ook dat het weer als luchtfietserij wordt gezien en te ver van de dagelijkse praktijk af staat. Daarvoor is het een te goed rapport en dat verdient het niet. Ik zou het met een wat andere inleidende brief naar de CTA sturen, met de door mij genoemde hoofdpunten als uitgangspunt.
Fou-Khan Tsang RA, voorzitter Raad van Bestuur Alfa Accountants en Adviseurs. Hij schrijft deze column op persoonlijke titel.
Arco van nieuwland zegt
Mijn kop thee viel niet uit mijn handen. Ook omdat ik smorgens altijd koffie drink. Mijn wenkbrauwen gingen wel omhoog. Zo’n stellige kop boven een artikel waar ik mij ook niet in herken. En zelfs als Google xero zou overnemen, wat dan nog? Het vak van de accountant en hun bestaansrecht verandert toch niet. Sterker nog de behoefte aan een vakbekwame accountant is alleen maar groter geworden. En nu komt hij of zij niet meer aan zn werk toe vanwege de rompslomp die aan hem opgelegd is geworden. Het zou toch een verademing moeten zijn als de tech-reuzen eindelijk ook zouden investeren in technologie, dat kan Yuki toch niet alleen ;). Wij werken al jaren aan het ‘robotiseren’ of gerobotiseerd assisteren bij het verwerken van een boekhouding. Daarin zijn we op geen enkele wijze capabel als accountant.
Wat een weldaad zou het zijn als ondernemers weer echt met hun accountant konden praten. Praten over de business, fiscaliteit, investeringen etc. op basis van actuele cijfers.
En wat betreft de miljardenstrijd die gevoerd gaat worden? Die speelt op alle terreinen. De accountantskantoren zullen meer moeten gaan investeren in software maar ook de Nederlandse software bedrijven zullen moeten gaan investeren om hun klanten, de accountant, het gereedschap te geven dat zij nodig hebben. Ebitda’s tot 40% die we bij sommige grote softwareleveranciers in Nederland zien zijn te korte termijn gericht.
En laten we in ieder geval beginnen om alleen nog maar facturen in UBL te versturen. Van mijn accountant heb ik in ieder geval alleen nog maar pdf ontvangen.