
De instroom van studenten accountancy daalt al jaren. Dat heeft vele oorzaken, maar een van de knelpunten, zo blijkt uit onderzoek, is de opleiding. De accountantsstudie geldt als onevenredig zwaar en dus onaantrekkelijk. Is korter studeren de oplossing?
Voor je RA of AA-accountant bent, heb je er al snel een jaartje of negen aan studie op zitten. Dat is niet eens zoveel korter als wanneer je medisch-specialist wilt worden. Lang en zwaar: dat was de accountantsopleiding altijd al, maar in het verleden namen toekomstige accountants dat voor lief. Aan het eind van de studieweg gloorde immers een mooie, baanzekere toekomst in een beroep met aanzien. De samenleving is echter veranderd. Jongeren hebben veel meer alternatieven gekregen, met studies die binnen vier jaar een aanlokkelijk salaris en prima carrièreperspectief bieden. Maar niet alleen de samenleving is veranderd. Het piept en kraakt ook in de accountantsopleiding zelf. De afgelopen decennia zijn er steeds meer thema’s toegevoegd aan het curriculum, ‘terwijl we maar moeilijk afscheid durven nemen van bepaalde onderwerpen’, zoals het rapport ‘Stip aan de horizon’ van de Commissie Eindtermen Accountancy stelt. De studie is overvol en daardoor minder aantrekkelijk. Het gevolg is dat de instroom en het marktaandeel van de accountantsopleidingen dalen, signaleert het rapport.
Geen ‘kortere’ opleiding
De hogescholen erkennen het probleem. Steeds meer opleiders, waaronder Hanzehogeschool Groningen, Hogeschool van Arnhem Nijmegen (HAN), Windesheim en de commerciële aanbieders als NCOI, bieden sinds enkele jaren een post-hbo-opleiding aan waarbij studenten in drie jaar hun AA-titel kunnen behalen. Dat is twee jaar korter dan bij de reguliere route. Toch wil opleidingscoördinator Peter Kuppen van de HAN niet spreken van een ‘kortere’ opleiding. “Het is een ‘gecombineerde’ opleiding”, verduidelijkt hij. De HAN biedt deze nieuwe opleiding aan sinds 2019. Afgelopen najaar studeerden de eerste acht studenten af. “Studenten doen de theoretische vakken tegelijk met het praktijkgedeelte. Door theorie en praktijk te combineren verdwijnen dubbelingen uit de opleiding, wat tijdwinst oplevert. Toch moeten studenten in de gecombineerde opleiding voldoen aan dezelfde exameneisen als AA-accountants die vijf jaar hebben gestudeerd. De kortere opleiding is bepaald geen AA-light studie.”
Pittig op piekmomenten
De 24-jarige Jelle Snelders deed zijn bachelor accountancy in de duale variant. Hij studeerde terwijl hij bij een accountantskantoor werkte. In augustus 2020 stapte hij over naar BonsenReuling. Een maand later begon hij met de gecombineerde opleiding tot AA-accountant aan de HAN. “Ik wil sneller richting de titel”, verklaart hij, “en dat was mogelijk omdat ik door mijn duale studie al werkervaring had. Mijn werkgever stelt dat als voorwaarde voor de gecombineerde opleiding. Ik denk daarmee dat het versnelde traject geen optie is voor voltijdstudenten. Zij hebben immers nog geen praktijkervaring.” Een andere voorwaarde voor de gecombineerde opleiding, ervaart Snelders, is dat je sterk in je schoenen moet staan en over veel discipline moet beschikken. “Ik werk 32 uur en besteed daarnaast zo’n 12 à 13 uur per week aan mijn studie. Zeker als er op het kantoor piekmomenten zijn, is mijn agenda overvol en vind ik het pittig. Het is belangrijk dat je werkgever je hierbij ondersteunt.” De synergievoordelen door de combinatie van theorie en praktijk vallen Snelders tot nu toe een beetje tegen. “Daar staat tegenover dat je bij deze opleiding drie jaar in één klas zit. Hierdoor bouw je een band op met medestudenten en sleep je elkaar door de opleiding heen. Ik denk dat dit de kans van slagen groter maakt.”
Omslagpunt voorbij
Kuppen constateert dat het aantal aanmeldingen voor de post-hbo-opleiding tot AA-accountant lijkt af te nemen. “Afgelopen jaar hadden we circa 32 aanmeldingen. Daarvoor zaten we boven de 40”’ Die terugloop wordt mede veroorzaakt door een lagere instroom in de bacheloropleidingen. Kuppen denkt dat de gecombineerde opleiding het tij kan keren. “Veel studenten zien er tegenop na hun vierjarige bachelor nog eens vijf jaar door te moeten voordat ze AA zijn. Als dat twee jaar korter kan, is dat aantrekkelijk. Sinds dit studiejaar hebben we aan de HAN meer studenten in de gecombineerde opleiding dan in de traditionele variant, waarbij je eerst drie jaar theorie doet en daarna pas kunt beginnen aan het praktijkgedeelte.” Maar Kuppen is ook eerlijk: het is nog geen gewonnen wedstrijd. “Er zijn nog veel accountantskantoren die twijfels hebben bij de gecombineerde opleiding. Ze weten niet goed wat het programma inhoudt en omdat ze zelf vijf jaar over hun AA-opleiding hebben gedaan, denken ze dat het niet mogelijk is de opleiding in drie jaar te doen.”
Verantwoordelijkheid
Stefan Klijn, directeur DGA bij BonsenReuling, herkent wat Kuppen zegt. “Ik vind de opkomst van de gecombineerde opleiding positief. Maar realiseer je wel dat de AA-accountant na de gecombineerde opleiding relatief jong is. Voor dit vak geldt dat je praktijkervaring moet opdoen. Als je zo jong al je titel hebt, moet je verbaal sterk zijn om bij klanten goed over te komen. Goede begeleiding vanuit het kantoor is belangrijk.” “Ik hoor ook van kantoren dat zulke jonge AA- accountants niet goed in hun organisatieopbouw passen”, vult Kuppen aan. “Bij de titel hoort een bepaalde verantwoordelijkheid en een bepaald salaris. De AA’er die de gecombineerde opleiding heeft gedaan, vinden ze daarvoor feitelijk nog te jong.” Jeroen Ganzevles, senior accountant bij BDO, denkt dat dit in de praktijk wel meevalt. “Als AA-accountant heb je inderdaad tekenbevoegdheid. Maar bij mij duurde het ook nog wel anderhalf jaar voordat ik die verantwoordelijkheid kreeg en daadwerkelijk mijn eerste verklaring heb afgegeven.” Ganzevles is positief over de gecombineerde opleiding. “We zullen iets moeten doen om de instroom in het beroep te verhogen. Dat je sneller je titel haalt, is een mooie stap. Maar er moet ook worden gekeken naar de inhoud van de studie. Ik heb nog levensverzekeringswiskunde moeten doen. Die tijd had ik liever besteed aan vakken waaraan ik in de praktijk ook echt iets zou hebben gehad.”
Deze bijdrage komt uit de eerste editie van het AV-magazine met het thema Lifestyle en carrière. Dit magazine is verschenen in mei 2023. Zie: https://www.accountancyvanmorgen.nl/kennisdoc/av1-2023-lifestyle-en-carriere/
Geef een reactie