2023 was een moeilijker jaar voor de accountancybranche. Een lagere volumegroei en minder vraag naar adviesdiensten. Ook 2024 wordt volgens ING Research een gematigd jaar voor de sector. Maar het zou wel eens stilte voor de storm kunnen zijn.
Na twee uitzonderlijke jaren door de coronapandemie zat de accountancybranche in 2022 sterk in de lift met een groei van 3,6% in het aantal gefactureerde uren. In 2023 werd de rem ingetrapt met een volumegroei rond de 2,5%. Door een stagnerende economische groei, een relatief hoge rente en aanhoudende onzekerheid in de markt schortten bedrijven in 2023 in veel sectoren hun investeringen grotendeels op. Dit zorgde bij accountantskantoren met name voor minder vraag naar adviesdiensten.
Omzetgroei zwakte af
Over de eerste negen maanden van 2023 noteerden accountants gemiddeld een omzetgroei van 8%. Niet alleen in auditpraktijk, maar ook in de adviespraktijk groeide de omzet, onder andere door meer vraag naar adviesdiensten op het gebied van digitalisering en duurzaamheid. Daarentegen lag door de relatief hoge rente de adviesbehoefte voor fusies en overnames vorig jaar lager dan in 2022.
CSRD geeft meer werk
De komende jaren neemt de vraag naar accountants- en adviesdiensten verder toe door extra werkzaamheden voortvloeiend uit nieuwe regelgeving, zoals duurzaamheidsrapportages (CSRD). Naast de CSRD verwacht de AFM van accountants dat ze bij de wettelijke controle de continuïteits- en frauderisico’s bij bedrijven beter in kaart brengen. Ook wordt het wettelijk verplicht voor accountants om te rapporteren over kwaliteitsindicatoren. Deze zijn bedoeld om de kwaliteit van de wettelijke controle verder te verbeteren. Door de val van het kabinet is het onduidelijk of en wanneer de nieuwe Wet toekomst accountancysector van kracht wordt.
Daling Wta-kantoren
Nederland telt zo’n 6000 accountantskantoren, waarvan er op de recentste peildatum eind 2023 nog 236 een vergunning hadden om wettelijke controles uit te voeren. Het aantal Wta-kantoren is tussen 2016 en 2024 met bijna een derde afgenomen. Dat komt enerzijds door overnames maar ook doordat een aantal (kleinere) accountantskantoren zelf besloten hun vergunning in te trekken, met name vanwege de relatief hoge kosten voor het naleven van de strengere wet- en regelgeving. Zo is er vooral een daling zichtbaar in het aantal accountantskantoren dat minder dan vijftien wettelijke controles per jaar uitvoert. Hun aandeel is in acht jaar tijd bijna gehalveerd. Volgens cijfers van ING controleerden kleine kantoren in 2016 nog 61% van alle bijna 20.000 jaarrekeningen waarbij een wettelijke controle vereist was, en is dat nu nog slechts 34%. Dankzij een verhoging van de drempelbedragen voor de wettelijke controle met 25% blijft de instroom van nieuwe controleplichtige bedrijven beperkt en neemt de toch al hoge werk- en regeldruk bij accountantskantoren niet verder toe.
Stijgende tarieven
ING constateert dat de accountancysector voldoende opdrachten heeft die ook steeds beter betaald worden. Vorig jaar stegen de tarieven gemiddeld rond de 5,5%. Met name de financiële audit werd in 2023, met een verwachte tariefstijging van circa 6,5%, fors duurder. Naast hogere kosten door strengere wet- en regelgeving, wat leidt tot intensievere controles, zijn de hogere tarieven deels compensatie voor de stijgende personeelskosten. Aangezien loonsverhogingen doorgaans met enige vertraging worden doorgevoerd en door een aanhoudende krapte op de arbeidsmarkt is de verwachting dat de tarieven voor accountantsdiensten dit jaar wederom met ten minste 3% stijgen.
Arbeidsmarkt remt groei
Ruim de helft van de accountants-, advocaten- en notariskantoren kampt met een tekort aan personeel, zo blijkt uit de meest recente CBS-Conjunctuurenquête. Er is met name een tekort aan accountants met drie tot vijf jaar ervaring. Door onder meer de hoge werk- en regeldruk vertrekken zij na een aantal jaren veelal naar het bedrijfsleven. Meestal lukt het nog wel om net afgestudeerden en junior medewerkers aan te trekken, al is de uitstroom onder deze groep doorgaans groot, omdat ze vaak nog zoekende zijn naar de juiste baan. De personeelstekorten leiden ertoe dat accountantskantoren selectiever worden in het aannemen van nieuwe klanten en dat ze de bestaande klantportefeuille onder de loep nemen, waarbij afscheid wordt genomen van minder renderende relaties.
Digitalisering
Op de langere termijn zal in een structureel krappe arbeidsmarkt de arbeidsproductiviteit in de sector moeten worden verhoogd, zodat met minder mensen meer werkzaamheden kunnen worden verricht. Dit is voor circa de helft van de accountantskantoren dan ook de belangrijkste reden om te investeren in digitalisering. Door zoveel mogelijk van de routinematige werkzaamheden te automatiseren kan slimmer en efficiënter worden gewerkt. Daarnaast kan de kwaliteit van de wettelijke controle met behulp van data-analyse en de inzet van kunstmatige intelligentie (AI) verder worden verbeterd. AI kan immers relatief snel grote hoeveelheden data analyseren en afwijkende trends signaleren. Dit komt zowel de efficiency als de kwaliteit van de controle ten goede.
Overnamegolf in de sector
Personeelstekorten, verdere digitalisering en strengere regelgeving noodzaken tot schaalvergroting, onder meer om de investeringen rendabel te maken. Maar door de relatief hoge rente lag het aantal fusies en overnames in 2023 beduidend lager dan in de twee voorgaande jaren. In 2023 vonden er 70 fusies en overnames plaats, het laagste niveau in vijf jaar. Niettemin is de verwachting dat de consolidatieslag onder accountantskantoren zich de komende jaren voortzet, aangezien de markt nog zeer versnipperd is en dat volop kansen biedt.
Grote veranderingen op komst
Volgens ING Research staat de accountancysector aan de vooravond van grote veranderingen. Nieuwe aandachtsgebieden, zoals het inschatten van fraude- en faillissementsrisico’s en het goedkeuren (assurance) van duurzaamheidsrapportages, stellen andere eisen aan de kennis en vaardigheden van accountants. Hetzelfde geldt voor het werken met nieuwe technologieën als AI en data-analyse. dit alles in een sector waar de werkwijze veelal nog vrij traditioneel is. De sector zal dan ook stappen moeten zetten op het gebied van innovatie. Private equity partijen kunnen de sector hierbij helpen. Zij beschikken over de financiële slagkracht en de benodigde kennis en kunde om digitalisering en het gebruik van nieuwe technologische tools versneld door te voeren.
Vooruitblik
Ondanks een naar verwachting licht hogere economische groei in 2024, blijven veel bedrijven ook dit jaar waarschijnlijk nog terughoudend met het doen van investeringen. We verwachten daarom voor 2024 eveneens een volumegroei van circa 2,5%, waarmee het gematigde groeitempo van 2023 wordt voortgezet.
Bron: ING Research
Geef een reactie