Beleidsregeldruk: we zien hem niet, maar hij is er wel. Die boodschap geeft Actal, het adviescollege voor de regeldruk, mee aan ministers Kamp (Economische Zaken) en Blok (Veiligheid en Justitie) in een advies over hoe de regeldruk verminderd kan worden. Beleidsregels blijken in de praktijk vaak misbruikt te worden voor het opleggen van extra verplichtingen aan bedrijven.
Wetten, algemene maatregelen van bestuur en ministeriële regelingen veroorzaken regeldruk, somt Actal op. Daarnaast zijn er beleidsregels, die alleen mogen worden gebruikt voor invulling van beleidsruimte. Maar vaak bevatten beleidsregels aanvullende verplichtingen die daarmee ook regeldruk veroorzaken. De effecten daarvan komen ten onrechte niet in beeld, schrijft het college.
Bovendien worden regeldrukverhogende maatregelen soms ten onrechte beleidsregels genoemd. Actal noemt werkvoorschriften, uitvoeringsregels en gedragscodes. “Deze regels bevatten eveneens aanvullende verplichtingen voor bedrijven. En ook van deze regels wordt de regeldruk niet in beeld gebracht. Gelet op het feit dat de uitvoerende en toezichthoudende instanties die deze regels opstellen deel uitmaken van het Rijk, valt de regeldruk ook onder de verantwoordelijkheid van het Rijk. Het feit dat de regeldruk niet in beeld wordt gebracht bij de totstandkoming van een wet, een AMvB en/of een ministeriële regeling, en ook niet bij het opstellen van de regels zelf, betekent dat zij ook niet zichtbaar is (gemaakt) in de verantwoording van de resultaten van kabinetsdoelstellingen om de regeldruk te verminderen.”
Kosten beleidsregels hoog
De beleids- en andere algemene regels die in het Actal-onderzoek zijn gevonden, zijn afkomstig van 93 organisaties. “Het onderzoek heeft vijf regels nader bekeken. Deze regels veroorzaken een regeldruk voor bedrijven van ongeveer € 500 miljoen. Het gebrek aan aandacht voor de regeldrukgevolgen van de beleids- en andere algemene regels leidt ertoe dat deze substantiële regeldruk buiten beeld blijft. En dat er kansen op minder belastende alternatieven worden gemist. In sommige gevallen kunnen zelfs vraagtekens bij de noodzaak van de regels worden geplaatst.”
Eigen spelregels naleven
De overheid moet de eigen spelregels op het gebied van regelgeving en regeldruk consequent naleven, zegt Actal.
“Volgens die spelregels moeten de gevolgen voor de regeldruk ook voor beleidsregels in beeld worden gebracht en bij de besluitvorming over nut en noodzaak van die regels worden gewogen. Bovendien moet daarbij worden bezien of en in hoeverre er minder belastende alternatieven zijn voor wat er in de beleidsregels is neergelegd.” Beleidsregels worden naar geacht uitzonderingen mogelijk te maken, maar dat gebeurt in de praktijk niet. “Boetes en eventuele andere sancties zijn dan het gevolg. De beleidsregels blijken daarmee in de praktijk een verplichtend karakter te hebben. Ze leiden daardoor extra regeldruk.”
Voorspelbaarheid vergroten
Overheidsorganisaties moeten kritischer zijn bij het opstellen van beleidsregels. Sommige organisaties, waaronder de Belastingdienst, kennen enkele honderden beleidsregels. Die moeten duidelijkheid geven en geen aanvullende verplichtingen opleggen. “Dit strookt niet met de eisen die de Awb aan de beleidsregels stelt. En het maakt de regels erg diffuus. Gelet op het grote aantal regels, de hoge frequentie waarmee zij wijzigen, de gelaagdheid met wet- en regelgeving, en het aantal organisaties dat de regels stelt, is de door bedrijven (ervaren) regeldruk hoog.
Wij adviseren het kabinet om geen extra verplichtingen in beleidsregels op te nemen en deze regels alleen te gebruiken conform art. 1:3, lid 4 Awb, met als doel de voorspelbaarheid van overheidshandelen voor bedrijven en burgers te vergroten.”
Twintig verschillende termen
Noem een beleidsregel een beleidsregel, is een ander advies: “Afgezien van het gebruik van de term beleidsregel zelf zijn er in de praktijk wel meer dan twintig verschillende termen en begrippen om deze regelgeving te duiden. De diversiteit in terminologie zorgt bij ondernemers voor verwarring en onduidelijkheid over status en impact van de regelingen, en niet zelden ook onnodige extra regeldruk.” Actal raadt de overheid aan beleidsregels te schrappen als die mede gebruikt zijn om (aanvullende) verplichtingen op te leggen en in het vervolg altijd te toetsen op de gevolgen voor de regeldruk.
Geef een antwoord