Jonge accountants willen af van checklist-cultuur

De Vereniging van Accountancy Studenten (VAS) heeft een lijst opgesteld van 11 maatregelen die de kwaliteit van het accountantsberoep moeten verbeteren en jongeren voor het vak moeten behouden. Belangrijkste kernpunten daarin zijn dat jonge accountants meer in de gelegenheid moeten worden gesteld hun stem te laten horen en dat de op regels en checklisten gerichte cultuur moet plaatsmaken voor meer begeleiding en aandacht voor de klant.

De VAS heeft het stuk geplaatst op opiniesite theaccountables.nl van Nyenrode. Aanleiding voor het opstellen van een lijst maatregelen is het geschonden publieke vertrouwen in de accountant. De NBA heeft in 2014 al een aanzet gegeven met de publicatie ‘In het publiek belang’. Maar dat heeft volgens de VAS weinig zoden aan de dijk gezet: “Nu, 4 jaar, 53 maatregelen en 108 pagina’s later, zijn we ons als beroepsgroep nog steeds aan het afvragen hoe we het vertrouwen van de maatschappij terug kunnen winnen, de kwaliteit verder kunnen verhogen en gedreven mensen kunnen aantrekken en kunnen binnenhouden.”
De VAS is te rade gegaan bij accountancystudenten. “Het verloop in de accountancy is op dit moment extreem hoog. De jonge accountant is niet langer gefascineerd door het beroep en het aantal dat nog partner wil worden binnen een kantoor is vaak maar op één hand te tellen. Het is tijd om de gedachtes van jonge accountants over dit thema op papier te zetten en onze stem te laten horen.” Daarom heeft de VAS haar eigen ’53 maatregelen’ op een rij gezet, met een knipoog naar de NBA. In werkelijkheid zijn het er 11.

Meer inspraak en meer balans

Ten eerste wil de VAD dat partners en managers zich vaker laten zien bij klanten. “Senior teamleden hebben vaak niet door wat hun aanwezigheid voor impact op jonge accountants heeft. Hun verhalen zorgen voor inspiratie, hun betrokkenheid geeft het gevoel dat je ertoe doet en hun aanwezigheid zorgt ervoor dat (klant)kennis overgedragen wordt.” In het managementoverleg zou daarnaast meer ruimte moeten zijn voor inspraak van jonge accountants.

Het derde punt is een wens die in brede zin speelt bij jongeren: meer aandacht voor de werk-privébalans. “De jonge accountant is niet langer geïnteresseerd in zoveel mogelijk werken en zoveel mogelijk geld verdienen. Wij vinden vrije tijd en aandacht voor persoonlijke ontwikkeling op een breed vlak net zo belangrijk en zijn niet langer bereid om 60 uur per week voor een bedrijf te werken.”

Klanten

De jonge accountants willen ook meer variatie in het klantenpakket: “Wat vaak gebeurt in de praktijk is dat jonge accountants die net in dienst komen op een afdeling worden geplaatst en dat vervolgens hun planning snel wordt opgevuld met dezelfde soort klanten. Het is uiteraard goed dat een nieuwe collega direct aan de slag kan. Echter, als je eenmaal op een bepaalde afdeling zit, dan wordt het erg lastig gemaakt om buiten die afdeling een kijkje te nemen. Klanten van andere afdelingen binnen de audit in je portefeuille krijgen is al een strijd op zich, laat staan als je buiten de audit op een andere afdeling wilt kijken.” Specialisatie kan ook in een later stadium, aldus de VAS.

Meer aandacht voor de klant is een ander punt op de actielijst. “Klanten zijn ook gewoon mensen. Dit wordt wel eens – naar ons idee te vaak – vergeten. Accountants zijn over het algemeen personen die resultaat- en oplossingsgericht zijn, gedreven door tijdsdruk vanuit deadlines en budgetten. Naast alleen bezoekjes aan de klant om vragen te stellen en bestuursvergaderingen waarin de fouten die we hebben gevonden worden besproken, is het ook goed om te investeren in de klantrelatie. Maak eens een extra praatje en toon oprechte interesse.”

Minder checklisten

De checklistencultuur is een voorname reden om het vak te verlaten, aldus de VAS. “Men heeft het gevoel checklist op checklist te moeten invullen – of zelfs checklisten in te moeten vullen om na te gaan of een bepaalde checklist is ingevuld – en niet meer na te denken en echt te auditen. Een gevolg van zoveel checklisten is ook dat (minder ervaren) teamleden de checklist zo invullen dat het bolletje wordt ingevuld dat niet zorgt voor een vervolgvraag. Hierdoor verdwijnt het kritische denkvermogen van een accountant.” Er moeten dus minder checklisten komen en meer aandacht voor soft skills van accountants.

Het resultaat is wat telt, niet het aantal gewerkte uren, stelt de VAS. “Over het algemeen hebben de meeste jonge accountants ook geen 9-tot-5-mentaliteit en vinden wij het dus ook niet erg om wat meer te werken. Maar overwerken moet niet de norm worden. Busy season wordt steeds vaker gezien als busy year. Mensen vallen uit door burn outs en veel mensen hoor je over de hoge werkdruk die ze ervaren. Dit gaat de verkeerde kant op.”

Meer ruimte voor een mening

Daarbij moet er meer aandacht komen voor nevenactiviteiten en er moet meer ruimte zijn om een mening te geven: “Jonge accountants durven niet zo snel hun mond open te doen om hun mening te geven. Je hoort veel op de wandelgangen, helaas blijft het vaak ook bij de wandelgangen en wordt dit niet geventileerd naar de beroepsgroep.” Ook moet er meer tijd worden vrijgemaakt om jonge accountants te begeleiden. Tot slot is er te veel focus op de toezichthouder, aldus de VAS, en te weinig op de maatschappij. “Wij jonge accountants vinden deze blik belangrijker dan de blik van de toezichthouder.”

Met verwijzing naar de NBA-maatregelen voegt de VAS nog een maatregel nummer 53 toe: “Waarom scheppen wij de verwachting naar de maatschappij dat wij, mensen, in één keer 53 verbeteringen kunnen doorvoeren? Laten wij ons eerst richten op de elf maatregelen die wij hierboven beschrijven, dan ziet het accountantsberoep er al een stuk rooskleuriger uit, óók voor jonge accountants.”