Vanaf volgend jaar kan een vennootschap aandelen in een onderneming onbelast aan een ANBI schenken. Dat maakt de weg vrij voor meer ondernemers die hun bedrijf steward-owned willen maken.
Voor ondernemers die hun bedrijf net als de families achter onder andere Bosch, Patagonia, Remeha en Topa in beheer van een stichting willen nalaten, wordt het fiscaal aantrekkelijker gemaakt om dat te doen.
Voor familiebedrijven is bedrijfsopvolging vroeg of laat een belangrijk thema. Steward-ownership – overdracht van een onderneming ‘aan zichzelf’ – is een alternatieve route die steeds meer aandacht krijgt. Steward-ownership kan een effectieve manier zijn om de missie en waarden, continuïteit en onafhankelijkheid van een bedrijf voor de lange termijn te borgen.
Steward-ownership stelt ondernemers in staat om hun bedrijf door te geven aan opvolgers die op basis van kennis, kunde en een match met de missie worden geselecteerd. Het kan daarmee uitstekend aansluiten bij familiebedrijven die hun missie en continuïteit voor de lange termijn centraal willen stellen en opvolging (deels) buiten de familie zoeken.
Steward-ownershipprincipes
De kern van steward-ownership is dat een bedrijf ‘van zichzelf’ is en bestaat om zijn missie te dienen. Daarin zijn twee principes leidend:
- Zelfbestuur: Zeggenschap ligt bij mensen die betrokken zijn bij het bedrijf. Deze zeggenschap kan niet worden verkocht of verorven.
- Winst dient de missie: Winst wordt geherinvesteerd in de onderneming en/of gedoneerd in lijn met de missie van het bedrijf. Ondernemers, medewerkers, kapitaalverschaffers en andere belanghebbenden worden eerlijk en goed gecompenseerd, maar nooit ten koste van het bedrijf.
Wanneer deze principes geborgd zijn in het juridische DNA van het bedrijf, wordt een bedrijf steward-owned genoemd. Hoe de steward-ownership-principes juridisch worden geborgd, varieert per bedrijf, maar alle steward-owned bedrijven hebben met elkaar gemeen dat de controlerende zeggenschap van het bedrijf wordt doorgegeven aan de meest bekwame en missiegedreven opvolgers. Deze stewards bepalen de koers door het stemrecht te voeren dat bij aandeelhouderschap hoort. In hun besluiten staan het belang van het bedrijf en de missie van het bedrijf voorop.
Bij veel familiebedrijven vervult de familie al een soort steward rol, door zich dienstbaar op te stellen aan het bedrijf. Voor deze familiebedrijven biedt steward-ownership een waardevolle alternatieve vorm van bedrijfsopvolging. Het is daarom ook geen verrassing dat veel steward-owned bedrijven van oudsher familiebedrijven zijn. Succesvolle steward-owned bedrijven in Denemarken, Duitsland en Nederland laten zien hoe familieleden op verschillende manieren betrokken kunnen blijven (bijvoorbeeld als een van de stewards, als manager, etc.).
De transitie naar steward-ownership
Bij de transitie naar steward-ownership worden aandelen vaak overgedragen aan een of meer stichtingen. Dit kan door verkoop of door schenken. Indien een overdracht van aandelen plaatsvindt, is over de waardeaangroei uit het verleden in beginsel belasting verschuldigd.
Verkoop
Bij een verkoop van aandelen vanuit privé is over de waardeaangroei uit het verleden box-2 heffing verschuldigd. Wanneer de koopprijs volledig schuldig wordt gebleven kan onder voorwaarden worden gebruikgemaakt van een betalingsregeling. Op basis van deze betalingsregeling kan de verschuldigde box 2-heffing in tien jaren renteloos worden betaald, in dat geval moeten er wel zekerheden worden gesteld. Verkoop van aandelen vanuit een houdstervennootschap zal doorgaans zijn vrijgesteld van vennootschapsbelasting vanwege de toepassing van de deelnemingsvrijstelling.
Schenking vanuit privé
Kwalificeert de stichting als een zogenoemde Algemeen Nut Beogende Instelling (ANBI) dan kan voor schenkingen van bedrijfsaandelen vanuit privé de giftenaftrek worden gebruikt om de box 2-heffing te verminderen. Een aandachtspunt hierbij is dat de giftenaftrek voor periodieke giften vanuit privé sinds 1 januari 2023 is beperkt tot 250.000 euro per jaar per huishouden.
Schenking vanuit een vennootschap vanaf 1 januari 2024 fiscaal aantrekkelijker
Voor giften door een vennootschap aan een ANBI geldt nu nog een beperkte aftrek tot 100.000 euro per jaar of maximaal 50% van de winst, waarbij het meerdere wordt aangemerkt als dividend, waarover box 2-heffing is verschuldigd. In het Belastingplan 2024 is een voorstel opgenomen om de giftenaftrek voor giften vanuit een vennootschap aan een ANBI geheel te laten vervallen, waardoor een gift niet meer aftrekbaar is van de winst. Daarnaast worden giften vanuit een vennootschap aan een ANBI niet langer als belast dividend aangemerkt. Hierdoor kunnen bedrijfsaandelen vanaf 1 januari 2024 onbelast vanuit een houdstervennootschap aan een ANBI worden geschonken.
Als de verkrijger als ANBI kwalificeert, is de schenking bovendien vrijgesteld van schenkbelasting.
Door de voorgestelde wijzigingen wordt steward-ownership een fiscaal aantrekkelijke alternatieve vorm van bedrijfsopvolging, die eventueel zelfs gecombineerd kan worden met de bedrijfsopvolgingsregeling als eigendom deels overgedragen wordt aan een ANBI en deels binnen de familie gehouden wordt.
Jorick Wijnen van We Are Stewards schreef voor Tijdschrift Familiebedrijven een uitgebreid artikel over steward-ownership voor familiebedrijven.
Geef een reactie