Twee weken geleden verscheen het rapport Nederlandse Digitaliseringsstrategie waarin het kabinet haar visie en plannen met betrekking tot de voortgaande digitalisering van Nederland deelt. De ambitie van het kabinet is niet gering: Nederland moet de digitale koploper van Nederland worden.
Een paar dagen later werd op de ledenvergadering van de NBA de vernieuwingsagenda voor de toekomst van het beroep aangenomen. Met daarin ook een ambitieuze doelstelling als het om de ICT gaat. Immers zo staat er in de vernieuwingsagenda “Accountants zetten de nieuwste digitale technieken in voor het efficiënter uitvoeren van hun werkzaamheden”.
Ambities genoeg. Maar hoe gaat het dan in de praktijk? Zijn de accountants van nu digitale Willie Wortels? Of moeten accountants nu de loop er inzetten om relevant te blijven in een economie en samenleving die steeds digitaler wordt?
Vernieuwingsagenda
Op de ledenvergadering van de NBA heb ik opgemerkt dat de verschillen groot zijn als het gaat om de digitaliseringsagenda van de individuele accountant. Aan de ene kant heb je koplopers, denk aan Coney, die al drukdoende zijn met het toepassen van Kunstmatige Intelligentie, Procesmining, Datamining en Robotisering. Aan de andere kant heb je een grote groep accountants die (nog steeds) geen gebruik maken van de mogelijkheden die een boekhoudpakket biedt om een automatische BTW-aangifte te doen. Dat is de realiteit van vandaag.
AccountancyExpo
Afgelopen week werd ook de AccountancyExpo, het IT-event voor de accountancy, georganiseerd. Volgens de organisatie bezochten 1.200 deelnemers dit event. Zelf was ik ook een van de bezoekers en ik was vooral geïnteresseerd in vernieuwingen en innovaties waar de klant van de accountant beter van wordt. De dag daarvoor had ik van Antoinette Dijkhuizen nog een gloedvol betoog gehoord over het feit dat digitalisering het beroep nu echt ging veranderen. Ze sprak over een MKB-ondernemer die Virtual Reality inzette en dat de accountant van de toekomst daar ook niet meer omheen kon. Op de AccountancyExpo toonde iedere softwareleverancier natuurlijk verbeteringen ten opzichte van een vorige versie van het pakket. Maar van baanbrekende innovaties was nauwelijks sprake op de Expo.
Gesprekken die ik had met standhouders leerde mij dat zij ook worstelen met hun digitaliseringsstrategie richting accountants. Aan de ene kant is er steeds de roep om vernieuwing en innovatie, aan de andere kant wordt wat we dan toevoegen aan ons pakket niet tot nauwelijks gebruikt. Reden voor sommige softwareleveranciers om tijdens klantendagen aan de accountants eerst maar eens uit te leggen wat er nu allemaal met het softwarepakket kan.
Het gaat al tien jaar goed in de accountancybranche
Maar ik sprak ook met accountants. En zij gaven mij aan dat het allemaal nog wel mee viel met de voorspelde disruptie door de toenemende digitalisering. Van alle voorspellingen door goeroes en waarschuwingen in allerhande rapporten en whitepapers is niets uitgekomen. ‘De samenstelling van mijn omzet is nog gelijk aan die van vijf jaar geleden en mijn winstgevendheid is beter dan ooit. Dus waarom ik zou aan de slag gaan met allerlei nieuwe toepassingen, waarvan nog niet gebleken is dat die ook daadwerkelijk toegevoegde waarde bieden.’ Een ander noemde de aandacht voor robotisering en kunstmatige intelligentie vooral een persoonlijke hobby die veraf staat van de MKB-praktijk. ‘En ik weet, als ik kijk naar de benchmarkcijfers van Full Finance/NOVAK/Auxillium, dat er qua samenstelling van de omzet in tien jaar tijd weinig veranderd is. Technologie heeft niet gezorgd voor een andere omzetverdeling in de samenstelpraktijk. Dus de urgentie om technologische vernieuwingen door te voeren wordt ook niet echt gevoeld.’
Fintech
Ik spreek ook partijen uit de Fintech-hoek die zich verbazen dat accountants niet meer werk van digitalisering maken. Zij zien langzaam maar zeker een vacuüm ontstaan dat interessante proposities biedt voor nieuwe toetreders. Maar tot nu toe is er nog geen een Fintech-partij die een deuk heeft kunnen slaan in het businessmodel van de accountants.
Personeelstekort
Tegelijkertijd zie ik wel dat de accountancybranche te kampen heeft met een fors personeelstekort en dat de instroom in het accountantsberoep structureel onvoldoende is om de uitstroom op te vangen. Om dit tekort op te vangen zullen kantoren wel meer moeten investeren in digitalisering, omdat het ze anders niet lukt om de werkzaamheden gedaan te krijgen.
Kapitaalintensief
Maar die voortgaande digitalisering leidt er ook toe dat de accountancybranche steeds kapitaalintensiever zal worden. Dat heeft vooral impact op accountantskantoren tot pakweg 100 man personeel. Zij zullen, als het gaat om de digitaliseringsagenda, veel meer met elkaar moeten samenwerken. Een versnipperde accountantsmarkt is voor softwareleveranciers niet interessant om te investeren, simpelweg omdat de onzekerheid over de terugverdientijd te groot is.
Niet uniek
Deze observaties zijn niet uniek voor accountants. In andere branches kom je een soortelijke ambivalente houding tegen ten opzichte van digitalisering. Omgaan met de voorgaande digitalisering is niet makkelijk, omdat het ons continue dwingt om te veranderen. En aan veranderen heeft de mens nu eenmaal broertje dood. En hoe sneller het gaat, hoe meer de hakken in het zand gaan.
Tenzij
Tenzij mensen echt de voordelen ervaren van een verandering. Dat geldt ook voor digitale veranderingen. Hoe intuïtiever een verandering, hoe makkelijker een nieuwe digitale toepassing geaccepteerd wordt. Niet voor niets besteden veel leveranciers van Apps veel aandacht aan design. En ook hier geldt dat de Fintech, als het gaat om die gebruikservaring, veel verder is dan de accountancysector.
Werk aan de winkel
Er is dus werk aan de winkel voor de accountancysector als het gaat om het waarmaken van haar digitale ambities. Daarbij gaat het erom dat we voorkomen dat het wiel iedere keer opnieuw uitgevonden wordt als het gaat om het efficiënter uitvoeren van werkzaamheden. Dus is het goed dat de NBA samen met de NOAB, het SRA en CBS aan de slag gaat met tooling om grootschalige implementatie van RGS mogelijk te maken. Maar RGS is slechts een begin. Ook UBL verdient meer aandacht. En zo zijn er nog wel meer zaken te noemen waarbij bundeling van krachten zorg kan dragen voor efficiënter werken.
Accountech
Daarnaast zijn er ontwikkelingen waarvan nu nog niet duidelijk is of de accountancybranche er iets mee moet. Of digitale ontwikkelingen waarvan nog onduidelijk is wat je ermee kan. Dat is de reden dat de NBA het initiatief heeft genomen tot het opzetten van een kennisgroep Accountech. Een kennisgroep waarin accountants, softwareleveranciers en kennisinstellingen participeren. Ze kiezen daarin hun eigen thema’s gaan daarmee aan de slag. Thema’s die relevant zijn voor de accountant van morgen. De accountant die er alle belang bij heeft dat ook hij deel uitmaakt van de Kopgroep van Europa.
Jan Wietsma is partner bij MKB-kredietcoach.
Geef een reactie