Op 16 december heeft de Commissie Eindtermen Accountantsopleiding (CEA) de eindtermen vastgesteld die gelden vanaf 1 januari 2016. Een wezenlijk aspect is het onderscheid dat er komt tussen de oriëntaties “Assurance” (met bevoegdheid tot de wettelijke controle van de jaarrekening) en “Accountancy” (zonder deze bevoegdheid). Hiermee komt een einde aan de situatie waarin accountants in opleiding, werkzaam in de MKB-praktijk, geconfronteerd werden met een opleiding die niet goed aansloot bij hun dagelijkse werkzaamheden. Naast de eindtermen heeft CEA ook de overgangsregelingen, voor zittende studenten in de theorie-opleiding en trainees in de praktijkopleiding, gepubliceerd.
Bij een fundamentele wijziging van een opleidingsmodel, is er altijd één groep die specifieke aandacht behoeft: de zittende studenten. Met name voor studenten die in de AA-opleiding zitten, zijn de wijzigingen in zowel theorie- als praktijkopleiding fundamenteel. In dit artikel ligt de focus dan ook op de AA-opleiding.
CEA heeft zowel voor de theoretische opleiding als voor de praktijkopleiding een overgangsregeling gepubliceerd. De regeling is een kaderregeling, waarbinnen elke opleiding een nadere invulling moet geven voor de zittende studenten. Deze nadere invulling zal vooraf door CEA worden getoetst. Terecht geeft CEA aan het van groot belang te achten dat de studenten en trainees door de opleidingen tijdig en volledig worden ingelicht.
Praktijkopleiding
Doordat er een overgangsregeling is voor de theoretische opleiding en een regeling voor de praktijkopleiding, is de situatie van studenten die de theoretische opleiding hebben afgerond, maar nog niet met de praktijkopleiding zijn begonnen, niet expliciet beschreven. Het lijkt echter dat deze groep te scharen is onder de overgangsregeling voor de praktijkopleidingen en dat het dus mogelijk is om de theoretische opleiding “oude stijl” te combineren met de praktijkopleiding “nieuwe stijl”.
Volgens de overgangsregeling kunnen zittende studenten in de praktijkopleiding “oude stijl” deze tot 2021 afronden. Overstappen kan ook en als trainees voor 1 september 2017 overstappen dan is er geen verplichting van aanvullende deficiënties. Hoewel de Raad voor de Praktijkopleidingen aanvullende eisen kan stellen.
Voor de huidige studenten in de praktijkopleiding AA is vooral het voldoen aan de verplichte controle-opdrachten vaak een probleem. Een grote groep heeft dit probleem de afgelopen jaren opgelost door deel te neme aan de simulatie-opdrachten. CEA stelt in het eindtermenrapport:
“Met deze invulling van de praktijkopleiding voor de oriëntatie ‘Accountancy-MKB’ vervalt de noodzaak van simulatieopdrachten voor het vervullen van de praktijkverplichting. Wel zouden simulatieopdrachten in het kader van de theorieopleiding nog een belangrijke functie kunnen vervullen.”
Toch zit er voor sommige trainees en studenten die nog niet begonnen zijn met de praktijkopleiding een addertje onder het gras. In de nieuwe praktijkopleiding moet de trainee, ook in de MKB-praktijk, 250 uur aan assurancewerkzaamheden besteden (of 150 uur en begeleidingsdagen). Kantoren die geen assurancewerkzaamheden uitvoeren zijn dus geen geschikte werkplek voor de praktijkopleiding nieuwe stijl.
Trainees in de praktijkopleiding zullen dus een keuze moeten maken: de praktijkopleiding huidige stijl afronden (de termijn van 2021 is ruimhartig te noemen), te voldoen aan de verplichtingen met betrekking tot de wettelijke controle in de praktijkopleiding en ingeschreven te worden in het register met de bevoegdheid tot de wettelijke controle van de jaarrekening, of over te stappen op de nieuwe praktijkopleiding (met eventueel nadere eisen te stellen door de Raad), te voldoen aan de verplichtingen met betrekking tot de assurancewerkzaamheden en ingeschreven te worden in het register zonder de bevoegdheid tot wettelijke controle.
Theoretische opleiding
Ook studenten die de theoretische opleiding niet hebben afgerond, moeten kiezen. Tot 2019 kunnen zij afstuderen “oude stijl”. Een voorwaarde is natuurlijk wel dat de AA-opleidingen hun programma’s en examens ook daadwerkelijk tot die datum blijven aanbieden. Gezien de omvang van het aantal studenten en de behoefte aan de opleiding nieuwe stijl, is dat nog maar de vraag.
Studenten die met de post-initiële theoretische opleiding zijn begonnen, kunnen, net als bij de praktijkopleiding, tot 1 september 2017 “zonder verplichting van aanvullende deficiënties” overstappen naar de opleiding AA “nieuwe stijl”. Wel kunnen ook hier de opleidingen nadere eisen stellen. Aangezien de post-hbo-AA voor bachelors accountancy een jaar duurt, kan verwacht worden dat de meeste zittende studenten deze “oude stijl” zullen afronden. Studenten in langere post-hbo-trajecten, zoals studenten met andere vooropleidingen, zullen zich wel moeten afvragen of een overstap niet wenselijk is. Dit zal onder meer afhangen van de door de student reeds behaalde vakken. Zoals uit onderstaande vergelijking blijkt, verandert de studiepuntentabel in de theoretische opleiding wezenlijk, met name in het laatste deel van de opleiding.
Later overstappen
Overstappen na 1 september 2017 betekent in alle gevallen dat de student geheel aan de nieuwe eisen moet voldoen voor theoretische respectievelijk praktijkopleiding. Dit is geen aantrekkelijk perspectief, aangezien er tal van nieuwe onderwijsonderdelen voor de student bij komen. Wat dat betreft lijkt “gokken” op een afronding na 1 september 2017 geen verstandige keuze.
De relatief korte overgangsperiode is dan ook een goede keuze. Het geeft duidelijkheid naar het veld, dwingt opleidingen om nu al na te denken over de nadere invulling van de overgangsregeling en geeft zittende AA-studenten de opdracht om snel te bepalen hoe zij hun accountantstoekomst zien: met of zonder de bevoegdheid voor de wettelijke controle van de jaarrekening.
Jurroen Cluitmans is opleidingscoördinator Accountancy Werken en Leren bij de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen (HAN).
Geef een antwoord