Demografische ontwikkelingen zijn voorspelbaar en bieden ook kansen. Vergrijzing is niet per sé kommer en kwel. Dat betekent wel dat accountants hun kantoren toekomstproof moeten maken. Al was het alleen maar om te voorkomen dat uw kantoor eindigt als ‘de Kodak’ van de accountancybranche. Een onderdeel van de warming up voor de AV-dag van 9 december a.s.
Demografische ontwikkelingen tot 2020
De demografische ontwikkelingen tot 2020 zijn beter te voorspellen dan de economische ontwikkelingen, die zeker de laatste tijd een erg volatiel karakter hebben. De demografische ontwikkelingen hebben impact op het accountantskantoor omdat deze van invloed zijn op medewerkers en klanten.
1. Vergrijzing en ontgroening
Het aandeel van de bevolking boven de 65 jaar neemt toe tot 34%. Dit betekent dat er meer bedrijfsbeëindigingen en – opvolgingen zullen zijn.
Het aantal jongeren blijft gelijk maar het percentage neemt af.
2. Verkrapping van de arbeidsmarkt
Het aantal 45+ers neemt toe wat tot gevolg heeft dat er minder groei zal zijn bij ondernemingen.
Er is een aanzuigende werking van banen in de zorg.
De verkrapping op de arbeidsmarkt heeft grote gevolgen voor de accountantskantoren. Er is een dalende instroom van toetreders in de accountancy van zo’n 1500 afgestudeerden per jaar. Er is nu al weer een ‘war on talent’ gaande, met name gericht op jonge mensen. Juist zij zijn goed in staat om een belangrijke rol te spelen bij de verdergaande digitalisering en de consequenties daarvan voor het accountantskantoor.
3. Toename van het aantal inwoners met een allochtone oorsprong naar 22%
Dit biedt kansen voor kantoren die hier gericht op inspelen door medewerkers aan te trekken die goed kunnen schakelen met ondernemers met een andere etnische achtergrond.
4. Stijgend aantal hoger opgeleiden naar 30% met een HBO- of WO-opleiding
Hoger opgeleiden staan vaak aan de basis van innovatieve bedrijven met groeiambities. Deze bedrijven begeleiden bij hun snelle groei biedt volop mogelijkheden voor het accountantskantoor.
5. Flexibilisering van de arbeidsmarkt
Het aantal ZZP’ers groeit snel tot binnenkort 1 miljoen. Deze trend zien we ook in de accountancy. Het controleseizoen wordt steeds korter. Jonge mensen die naast hun accountant zijn ook andere ambities hebben, verhuren zich in het hoogseizoen voor forse tarieven aan de Big Four. De rest van het jaar zijn ze actief met hun andere bezigheden waarbij ze kunnen interen op hun financiële buffer op de bankrekening. Ook accountants die door een ontslag hun baan verliezen keren vaak op de arbeidsmarkt terug als ZZP’er.
Deze 5 demografische ontwikkelingen bieden volop kansen voor de uitbreiding van adviesdiensten voor accountantskantoren. Denk daarbij aan:
- Begeleiden van bedrijfsbeëindiging en –opvolging
- Fusies en overnames
- Ondernemingen op maat ondersteunen bij de groeifase waarin zij zich bevinden
- Niches bedienen, bijvoorbeeld ondernemers met een andere etnische achtergrond of de ZZP markt
- Financiering van (snelle) groei
- Outsourcing van de financiële functie van de onderneming naar het accountantskantoor (controller on demand en ‘de verdwenen boekhouder’)
- Ondernemingen ondersteunen bij hun digitalisering
- Strategieadvisering.
Disruptie in de branche
Je wordt de laatste tijd ‘doodgegooid’ met het d-woord. Dat is geen reden om het verschijnsel niet serieus te nemen. Disruptie betekent dat iets nieuws en iets kleins in korte tijd iets bestaands, groots en logs verdringt. De gevestigde orde staat erbij en kijkt ernaar en laat het gebeuren, dit tot verbazing van de initiatiefnemers. Disruptie wordt meestal veroorzaakt door nieuwe spelers van buiten de branche. Uber taxi’s en Airbnb zijn de meest bekende voorbeelden. Beide zijn binnen een paar jaar tijd wereldwijd de grootste speler in hun branche met een business model dat is gebaseerd op digitale technologie. Uber heeft geen taxi’s op de balans en Airbnb geen hotels. Er staat alleen ondersteunend personeel op de payroll en de diensten aan de klant worden verleend door ZZP’ers. Twee disrupties die nog niet direct een link hebben met de accountancybranche maar wel een voorbeeld zijn van hoe snel de wereld kan veranderen voor de bedreigde gevestigde orde. Stelt u zich eens een virtueel accountantskantoor voor waarbij ondernemers zich via een app kunnen aansluiten. Het kantoor zorgt voor de verdeling van de werkzaamheden die worden uitgevoerd door aangesloten ZZP’ers. Die zelfstandige ondernemers verzorgen via een digitaal platform de dienstverlening aan de klant en onderhouden het contact met de ondernemer. Lijkt verdacht veel op het business model van Uber en Airbnb toch? Dichter bij huis zijn er ook tekenen van een naderende disruptie zichtbaar. KPMG heeft het samenstelgedeelte van de MKB-praktijk verkocht aan ICT-dienstverlener 216 Accountants. En als je onze ‘digitale trendwatcher’ Fou-Khan Tsjang volgt dan weet je dat Blockchain een bedreiging vormt voor de gevestigde orde van ‘zekerheidsverschaffers’ als accountants, banken en notarissen. Deep learning computers kunnen tekstuele analyses presenteren op basis van cijferreeksen uit Excel. En er zijn al portals die uit zichzelf ontbrekende stukken opvragen bij een klant. Ook liquiditeitsplanningen kunnen al automatisch worden gegenereerd zonder dat er een accountant aan te pas komt. Kortom: er is echt wel wat aan de hand in accountantsland.
Het gemiddelde MKB-accountantskantoor
Het gemiddelde MKB-accountantskantoor in Nederland realiseert zo’n 80% van haar omzet met dataverwerking en daaraan gekoppelde compliance en assurance (administratie, jaarrekening, controle, belastingaangiftes en salarisadministratie) en zo’n 20% met (fiscale) advisering. Mijn voorspelling is dat tussen nu en vijf jaar de dataverwerking inclusief compliance en assurance (bijna) volledig digitaal zal plaatsvinden en er nog nauwelijks mensen aan te pas komen. Real time dataverwerking levert actuele managementinformatie op waarmee de ondernemer kan sturen en de accountant als trusted advisor kan ondersteunen. Tel hierbij het verhogen van de controlegrenzen en de komst van de micro-entiteiten met vrijstelling van de jaarrekeningplicht bij op, dan kan de conclusie niet anders zijn dan dat het huidige verdienmodel van het gemiddelde MKB accountantskantoor ernstig wordt bedreigd.
De kans voor de MKB-accountant zit in het verder invulling geven aan de trusted advisorrol waar de ondernemer duidelijk behoefte aan heeft. Onderzoek leert dat de ondernemer in de eerste plaats zijn accountant ziet en wil zien als zijn trusted advisor en niet de bankier, advocaat of notaris. Deze rol vraagt om hele andere competenties dan die van de ‘old school’ accountant. Begrippen die je hoort bij de ‘old school’ accountant zijn: historicus, reactief, analytisch, ‘boekhouder’. Bij de accountant ‘nieuwe stijl’ passen begrippen als: coach, preventief en proactief, empathisch en bedrijfsadviseur.
Conclusie
Mijn conclusie is dat in de branche, op het accountantskantoor en bij de accountant als beroepsbeoefenaar diepgaande veranderingen nodig zijn op korte termijn om een crash te voorkomen als gevolg van te verwachten ernstige turbulentie. Het wordt ‘erop of eronder’. In de theorie van de survival of the fittest overleven de organisaties die zich het beste aanpassen aan de veranderende situatie. Die aanpassing kunt u invulling geven door aan de slag te gaan met onderstaande 10 zaken. Deze moeten in mijn opvatting in samenhang uitgevoerd worden, om vastberaden koers te kunnen zetten naar de stip aan de horizon voor uw kantoor in 2020:
1. Onberispelijke vaktechnische professionaliteit
2. Maatschappelijke en politieke sensitiviteit
3. Strategisch plan
4. Winnend partnerteam
5. Marketing & Sales organisatie bouwen
6. Personeelsbestand doorlichten
7. Aantrekkelijk werkgeverschap
8. Front office/back office organisatie
9. Volg de digitale ontwikkelingen
10. Schakel deskundigheid in bij het veranderingsproces.
In twee vervolgartikelen ga ik concreet en praktisch in op de bovenstaande 10 zaken.
Drs. S.J. (Hans) Koning, directeur Koning Business Solutions Veranderkracht! en bestuursadviseur/verandercoach/interim-manager bij accountantsorganisaties.
hans@koningbs.nl tel. 0653-649775
Geef een antwoord