Eén onderdeel van het kritische MCA-rapport heeft nog weinig aandacht gekregen. De commissie bepleit een ander model voor de keuze van de gemeentelijke en provinciale accountant. Zo zou de keuze voor een van de Big4 ‘geen automatisme’ meer moeten zijn.
Intermediairsmodel
Niet de gemeente zelf zou moeten bepalen welke accountant de controle van de jaarrekening en de jaarstukken doet, maar het rijk. Ook op provincies zou zo’n model kunnen worden losgelaten. Dit bepleit de Monitoring Commissie Accountancy (MCA) in haar rapport ‘Spiegel voor de accountancysector’ van 14 januari. Deze aanbeveling lijkt tot nu toe enigszins over het hoofd te zijn gezien.
Proef doen
De commissie denkt dat dit zogeheten ‘intermediairsmodel’ op deelgebieden binnen en buiten de overheid best kan worden beproefd. ‘Het uitkiezen van een accountant zou dan op centraal overheidsniveau kunnen worden belegd en op bepaalde overheidsinstanties – bijvoorbeeld provincies of een daartoe geselecteerde groep gemeenten – kunnen worden toegepast’, aldus de commissie.
Pensioenfonds
Ook is het volgens de MCA ‘goed denkbaar’ dat voor bepaalde sectoren of instellingen die subsidies of andere vergoedingen vanuit de overheid krijgen – zoals bijvoorbeeld onderwijsinstellingen, musea en andere culturele instellingen, eventueel uit te breiden naar gemeenten, pensioenfondsen en woningcorporaties – vaker wordt geëxperimenteerd met het model van Rijksaccountants. Daarbij wordt vanuit de overheid de controle uitgevoerd bij instellingen waar het publiek belang groot is en waar geen commerciële doelstellingen centraal staan.
Gemeentelijk accountantsdienst
De Auditdienst ACAM is daar een voorbeeld van; die dienst controleert de jaarstukken van de gemeente Amsterdam. De commissie benadrukt dat de gemeentelijke koepelorganisatie VNG zo’n constructie niet bij voorbaat afwijst. ‘Gemeenten hebben twee keuzes om de externe controle in te richten. Middels een private accountant of een gemeentelijke accountantsdienst (als individuele gemeente of met meerdere gemeenten samen). In ‘verkennen’ of voor gemeenten ‘controle van overheidswege’ wenselijk is, als optie naast controle door openbare accountants of een gemeentelijke accountantsdienst. Dat schreef de VNG in haar position paper ‘Publiek geld, publieke controle?’.
Big4 ‘geen automatisme’
Aanvullend pleit de MCA voor een onderzoek naar het opdrachtgeverschap door de overheid. Dat zou bijvoorbeeld kunnen worden uitgevoerd door de Algemene Rekenkamer. Daarbij zou moeten worden geïnventariseerd hoe de verdeling over de accountantsorganisaties van overheidsopdrachten op nationaal, provinciaal en gemeentelijk niveau nu is. Volgens de MCA worden veel opdrachten nu door de grootste accountantsorganisaties, met name de Big4, uitgevoerd. ‘Dat dient echter geen automatisme te zijn.’ Aan de hand van een aanvullende analyse zou dan kunnen worden beoordeeld of overheidsonderdelen niet vaker van kleinere (‘en bovendien goedkopere’) accountantsorganisaties gebruik zouden kunnen gaan maken.
Bron: Binnenlands Bestuur
Beter is om te overwegen om de bestuurlijke inrichting van Nederland te wijzigen. Het is toch eigenlijk heel inefficiënt om Nederland mede te laten besturen door circa 380 gemeenten voor slechts 17 mln. inwoners. Er zijn steden in de wereld (1 gemeente) met meer dan 10 mln. inwoners ter vergelijk. Beter is bijvoorbeeld wat ik al meer dan 10 jaar pleit om Nederland te laten mede besturen door circa 17 tot 20 regio’s met elke regio gemiddeld 1 mln. inwoners. Gebieden als Groningen, Friesland, Drenthe kunnen dan door de Provincie worden bestuurd en kan een gemeente als bijkantoor van die provincie dienen maar zonder eigen bestuur, etc. Dit zal leiden tot efficiency ook in de controle.