De Autoriteit Financiële Markten legt alleen boetes aan accountantskantoren op als het van mening is dat overtredingen bestraft moeten worden. Dit schrijft de AFM op LinkedIn naar aanleiding van opmerkingen van oud-bestuurder Merel van Vroonhoven in haar boek De Stap.
Proefzaak
Van Vroonhoven, die afzwaaide om lerares te worden, schrijft: ‘Bij de AFM kozen we er op gezette momenten heel bewust voor om een boete op te leggen, terwijl er ook een reële kans was dat die geen stand zou houden bij de rechter. Zoals onze boetes aan de grote accountantskantoren. Alleen zo kon wetgeving worden getest. Deed de wet niet waarvoor hij bedoeld was, dan bood dat ons de mogelijkheid om verbetering van wetgeving bij de wetgever te bepleiten.’
Hoge boetes
In maart 2016 legde de AFM aan de vier grootste accountantsorganisaties hoge boetes op wegens het ‘niet nakomen van de zorgplicht’. Dat gebeurde op basis van toetsing van een beperkt aantal controledossiers. KPMG en Deloitte accepteerden de boetes, maar PwC en EY stapten naar de rechter en kregen gelijk. Die stelde dat tekortkomingen in enkele dossiers niet voldoende bewijs vormden dat de kantoren nalatig zouden zijn geweest ten aanzien van de zorgplicht uit artikel 14 van de Wet toezicht accountantsorganisaties (Wta). In hoger beroep bevestigde het College van Beroep voor het bedrijfsleven (CBb) de uitspraken van de rechtbank. De AFM voerde aan dat de rechtbank de Wta verkeerd had uitgelegd, maar het CBb was het daar niet mee eens.’
‘Ernstig tekortgeschoten’
In een reactie op een LinkedIn-bericht van registeraccountant Endymion Struijs over de uitspraken van Merel van Vroonhoven voelt de AFM de noodzaak een en ander te verduidelijken: ‘De AFM heeft deze boetes opgelegd omdat we na uitgebreid onderzoek concludeerden dat zij ernstig tekortschoten in de controles van jaarrekeningen. Twee kantoren hebben de boete geaccepteerd. Twee andere zijn in beroep gegaan en door de rechter in hun gelijk gesteld. Omdat de ‘Wet toezicht accountantsorganisaties’ veel open normen kent, hebben wij hoger beroep tegen deze uitspraak aangetekend.’
Altijd open geweest
De AFM vervolgt: ‘Waarom? Omdat de tekortkomingen ernstig waren en de AFM vond dat boetes op zijn plaats waren, was het belangrijk om meer duiding te krijgen over hoe die normen moeten worden uitgelegd. Een andere uitleg dan die van de AFM zou namelijk betekenen dat we accountantsorganisaties geen boete kunnen opleggen als ze hun controles niet goed uitvoeren. En als toezichthouder die zich hard maakt voor eerlijke en transparante financiële markten, vinden we het belangrijk dat beleggers, leveranciers en banken kunnen vertrouwen op een jaarrekening die een juist, volledig en getrouw beeld geven van hoe een onderneming er voor staat. Ook in hoger beroep kwam de rechter tot een andere uitleg dan wij, namelijk: de AFM mag een accountantskantoor niet beboeten alleen op basis van ernstige tekortkomingen in de controle van de jaarrekening. Die uitspraak heeft een forse impact. Het betekent feitelijk dat het bijna onmogelijk is om accountantskantoren een boete op te leggen voor tekortkomingen in de wettelijke controles. We hebben daarom aangekondigd dat we bij de minister zouden aandringen op aanpassing van de wet. We zijn hier met persberichten en in interviews steeds open en transparant over geweest.’
Einde aan het verdienmodel dus? Is dat ook de reden dat de AFM er zo happig op was het toezicht op het niet-OOB segment van NBA/SRA over te nemen? Of is dàt weer het gevolg van een te groot ego…. AFM zou de norm moeten toepassen zonder hier zelf aan te morrelen. Uit toezicht moet verbetering volgen: geen hoge boetes.