De opluchting dat slechts één Nederlands pensioenfonds hoeft te korten heeft in de eerste dagen van het nieuwe jaar plaatsgemaakt voor sombere vooruitzichten. Volgens financieel dienstverlener AON zijn pensioenkortingen per 2021 ‘realistisch’.
Alleen SPV moet korten
Er ging een zucht van verlichting door de polder. In 2019 werden de geesten rijp gemaakt voor een, naar het leek, onvermijdelijke pensioenkorting. Maar uiteindelijk heeft slechts één fonds per 1 januari 2020 de uitkering verlaagd. Stichting Pensioenfonds voor Verloskundigen (SPV) kort met 1,8 procent. De grootste pensioenfondsen – ABP, PFZW, PMT en PME – ontspringen de dans. Maar voor hoelang? Dat is de vraag.
Dekkingsgraad 103%
De gemiddelde dekkingsgraad van de Nederlandse pensioenfondsen is in 2019 teruggelopen van 104% naar 103%, meldde AON op 3 januari. Die teruggang heeft veel te maken met de lage rentestand, die in augustus een dieptepunt bereikte. Ondanks het feit dat de rente daarna licht opkrabbelde, was dit niet voldoende om de dekkingsgraad op het vereiste niveau te brengen. Minister Koolmees bracht redding met een jaar uitstel: geen korting in 2020 zolang de dekkingsgraad minimaal 90% is.
Beste beursjaar sinds 2008
Pensioenfondsen beleefden aan twee kanten een extreem jaar. Per saldo stegen de wereldwijde aandelenbeurzen van ontwikkelde landen met ongeveer 30%. Voor pensioenfondsen die de valuta’s hadden afgedekt, is dit rendement lager aangezien de euro daalde ten opzichte van alle belangrijke valuta. Vooral de Amerikaanse aandelenmarkten, die met ongeveer 33% stegen, presteerden sterk ondanks de handelsperikelen met China. Door het opleggen van steeds hogere tarieven op steeds meer exportproducten liep de Chinese economische groei een flinke deuk op en bleef ook de aandelenbeurs achter. Dit was ook bepalend voor het resultaat op emerging markets aandelen. Dat bleef met een stijging van ongeveer 20% achter bij de ontwikkeling van de ontwikkelde beurzen.
Rente negatief
Aan de andere kant bereikte de rente een historisch dieptepunt. Dit kwam door de onzekerheid rond de handelsoorlog tussen de VS en China, de brexit en de dreiging van een recessie. Dit heeft wereldwijd centrale banken ertoe aangezet de rente verder te verlagen. Half augustus werd de gehele euro swaprentecurve kortstondig negatief. Daarna steeg de rentecurve en krabbelde de swaprente in december verder op met gemiddeld ongeveer veertien basispunten. De Ultimate Forward Rate (UFR) is 2,1%. Door de rentestijging nam de waarde van de verplichtingen per saldo in december met ongeveer 2,7% af.
Uitstel
Desondanks bleef de dekkingsgraad van Nederlandse pensioenfondsen in 2019 veel te laag. De beleidsdekkingsgraad, gebaseerd op de gemiddelde dekkingsgraad van de afgelopen twaalf maanden, daalde in 2019 van 108% naar 103%. Dat is 1 procentpunt onder de minimaal vereiste dekkingsgraad. Bij een aantal grotere fondsen ligt de dekkingsgraad onder de 100%, blijkt uit de Pensioenthermometer van Aon. Minister Koolmees bracht in november redding met een jaar uitstel: geen korting in 2020 zolang de dekkingsgraad minimaal 90% is.
‘Hele toer’
Van uitstel naar afstel? Experts zijn somber. De rente blijft waarschijnlijk laag en aandelenbeleggingen zijn onzeker. Als een pensioenfonds nu een dekkingsgraad van 90 procent heeft, wordt het een hele uitdaging om naar 100 procent te komen. ‘Het blijft opmerkelijk dat er op de valreep aanpassingen worden gedaan, terwijl het mechanisme van wanneer en hoeveel kortingen gegeven worden al jaren bekend is,’ zegt Frank Driessen, Chief Executive Officer van Aon Retirement & Investment. ‘Het is ook de vraag hoe er dit jaar geacteerd wordt als de fondsen er nog steeds slecht voor staan. Zeker met het oog op de verkiezingen in 2021 kan het zomaar gebeuren dat ook eind 2020 de kortingen niet toegepast worden.’
Vooruitblik 2020
Premies zijn momenteel veelal niet kostendekkend, omdat zij vaak gebaseerd worden op het verwacht rendement. Daardoor gaat de pensioenopbouw van werknemers ten koste van het vermogen van het fonds als het rendement niet behaald wordt. Dat is moeilijk te verkopen als de rechten gekort moeten worden. Ondertussen klagen pensioenverzekeraars dat bedrijftakpensioenfondsen met hun niet-kostendekkende premies oneerlijke concurrentie bedrijven. Minister Koolmees zal zijn handen vol hebben aan de uitwerking van het pensioenakkoord. Er zijn nog veel open einden die ingevuld moeten worden. Driessen: ‘Wij verwachten dat de discussie omtrent de rekenrente dan weer zal oplaaien. Het is namelijk de vraag of bij een zachter en risicovoller contract een andere rekenrente meer passend is en of die recht doet aan het risico in het pensioencontract.’
Geef een antwoord