Accountantskantoren ervaren de regelgeving in de Wet normering topinkomens (WNT) nog steeds als complex en de WNT-controle als intensief. Vooral het bezoldigingsbegrip is een struikelblok. Dat blijkt uit een evaluatie van de wet die minister Ollongren van Binnenlandse Zaken naar de Tweede Kamer heeft gestuurd.
WNT doeltreffend, maar complex
De WNT heeft als doel het tegengaan van bovenmatige bezoldigingen en ontslagvergoedingen bij instellingen in de (semi)publieke sector. Het tegengaan van bovenmatige bezoldiging en ontslagvergoeding gebeurt door (1) maximering en (2) verplichte openbaarmaking van de bezoldiging en ontslagvergoedingen van leidinggevende topfunctionarissen en toezichthoudende topfunctionarissen van (semi) publieke instellingen.
De belangrijkste conclusie van de minister is dat de WNT bijdraagt aan het tegengaan van bovenmatige beloningen en ontslagvergoedingen bij instellingen in de (semi)publieke sector. De WNT is doeltreffend in het tegengaan van bovenmatige bezoldigingen en ontslagvergoedingen in de publieke en semipublieke sector. Wel is de doelmatigheid vanwege de complexiteit van de wet voor verbetering vatbaar, constateert Ollongren. De minister liet verschillende deelonderzoeken uitvoeren naar de WNT en gaat nog met de Kamer overleggen over de vraag in welke mate de evaluatie aanleiding geeft voor wijziging van wet- en regelgeving.
Accountants controleren streng en actief op naleving
Het aantal gemelde en geconstateerde overtredingen van de geldende bezoldigingsmaxima en/of de maximale ontslagvergoeding is zeer beperkt, schrijft Ollongren in de Kamerbrief. Bij minder dan één procent van de WNT-instellingen is een overtreding van de geldende bezoldigingsmaxima geconstateerd in de onderzoeksperiode van 2016- 2018. In diezelfde periode zijn er (vooralsnog) alleen in 2016 vier overtredingen van de maximale ontslagvergoeding geconstateerd (op een totaal van tussen de circa 100 en 250 ontslagvergoedingen gemiddeld per jaar). In 2017 en 2018 zijn (vooralsnog) geen overtredingen van de maximale ontslagvergoeding geconstateerd. De jaarcijfers over 2019 en 2020 worden medio 2020 respectievelijk 2021 door de accountants gecontroleerd en maakten om deze reden geen deel uit van het onderzoek. Uit de onderzoeken komt het beeld naar voren dat accountants en WNT-toezichthouders streng en actief op naleving van de bezoldigingsmaxima en het maximum van de ontslagvergoeding controleren. Hieruit kan worden geconcludeerd dat de WNT op maximering van de bezoldiging en ontslagvergoeding doeltreffend is, meldt de minister.
Openbaarmaking
Het tweede doel van de WNT, namelijk de openbaarmaking van de bezoldigingen en ontslagvergoedingen van topfunctionarissen van (semi)publieke organisaties bestaat enerzijds uit online publicatie van de WNT-verantwoording en anderzijds de WNT-verantwoording zelf. In het onderzoek naar de doeltreffendheid van de openbaarmaking wordt geconstateerd dat de doeltreffendheid van de online publicatie te wensen over laat. De doeltreffendheid voor wat betreft de volledigheid van de verantwoording is gemiddeld tot goed te noemen. In het onderzoek wordt geconstateerd dat in de periode van 2016-2018 een klein percentage van de WNT-instellingen niet voldaan heeft aan de verantwoordingsplicht in die zin dat zij niet volledig waren in hun verantwoording. In het onderzoek wordt eveneens geconcludeerd dat de lagere doeltreffendheid op het gebied van de online publicatie geen invloed lijkt te hebben op het bereiken van de eerste doelstelling van de WNT, te weten het tegengaan van bezoldigingen en ontslagvergoedingen boven het maximum.
Op basis daarvan mag worden geconcludeerd dat de doeltreffendheid van de WNT hoog is, meldt minister Ollongren.
Hoge administratieve lasten
De micro-doelmatigheid van de WNT (de doelmatigheid van de WNT voor de WNT-instellingen), is daarentegen voor verbetering vatbaar, constateert de minister. Het algemene beeld is dat het kennisniveau van de WNT bij met name kleine WNT-instellingen op bepaalde specialistische onderwerpen kan worden verbeterd en dat de administratieve lasten, bestaande uit informatieverplichtingen en inhoudelijke verplichtingen, die voortvloeien uit de WNT door WNT-instellingen en accountants als hoog worden ervaren. De WNT wordt gezien als een complexe wet met veel aandacht voor het voorkomen van wetsontwijking. Dit heeft geresulteerd in lastig te doorgronden wet- en regelgeving, een aanzienlijke verantwoordingsplicht en de daaruit voortvloeiende relatief hoge administratieve lasten voor WNT-instellingen.
Bezoldigingsbegrip
In het onderzoek dat is uitgevoerd door ICTU is geconstateerd dat het algemene kennisniveau over de WNT bij WNT-instellingen sinds de eerste wetsevaluatie sterk is verbeterd en dat het op de kernelementen van de WNT zelfs goed is. Een uitzondering hierop vormt de kennis over het bezoldigingsbegrip. Dit strookt met de uitkomsten van de andere onderzoeken waarin wordt aangegeven dat de WNT en in het bijzonder het bezoldigingsbegrip als complex wordt ervaren. Ook is er een groot verschil in kennisniveau tussen de instellingen. Grote instellingen, met meer dan 500 werknemers, hebben over het algemeen een hoger kennisniveau van de WNT dan kleinere WNT-instellingen. Dit is te verklaren doordat grotere WNT-instellingen vaker specialisten/HR-functionarissen in dienst hebben en/of er meer interactie met accountants plaatsvindt.
Ingewikkelde en complexe wet
Dat de WNT een ingewikkelde en complexe wet om te controleren is, blijkt ook uit het feit dat de Auditdienst Rijk (ADR) constateert dat 3 van de 22 onderzochte accountantscontroles ‘ontoereikend’ zijn. De voornaamste bevinding die ten grondslag ligt aan deze ontoereikendheden was het verkeerd toepassen van het bezoldigingsbegrip. De in de review betrokken accountantskantoren geven aan dat zij de WNT-regelgeving, nog steeds als complex en de WNT-controle als intensief ervaren. Het tweede onderzoek dat uitgevoerd is door de ADR laat een vergelijkbaar resultaat zien.
Geconcludeerd kan worden dat ondanks dat het kennisniveau bij WNT-instellingen op het gebied van de WNT is verbeterd ten opzichte van de eerste wetsevaluatie er op bepaalde onderdelen van de WNT veel specialistische kennis wordt verwacht van WNT-instellingen en hun accountants, die niet in alle gevallen hierop zijn toegerust.
Administratieve lasten en regeldruk
Een aantal van de onderzoeken gaat specifiek in op de administratieve lasten als gevolg van de verplichtingen die de WNT oplegt. Voor WNT-instellingen bestaan de administratieve lasten onder andere uit het verzamelen c.q. bijhouden van de gegevens die conform de WNT openbaar moeten worden gemaakt en de controle daarop door de accountant. Schattingen van de tijdsinzet en de kosten die hiermee gepaard gaan, lopen uiteen. Dit wordt enerzijds verklaard door verschillende methodologische oorzaken in de verschillende onderzoeken, anderzijds door het feit dat er ook grote verschillen zijn tussen de WNTinstellingen in de ervaren administratieve lasten.
Gemiddeld komen de jaarlijkse administratieve lasten voor een WNT-instelling op ca. €4.000 uit. Er zijn bij benadering 6500 WNT-instellingen die kosten maken in het kader van de WNT, waardoor een schatting van de totale jaarlijkse administratieve lasten voortvloeiende uit de WNT op €25 mln. per jaar komt. De maatschappelijke kosten van de WNT zijn nog hoger, doordat bijvoorbeeld ook de inzet van de tweedelijnstoezichthouders en beleids- en wetgevingsinzet daarin moet worden meegenomen.
De doelmatigheid van de WNT voor WNT-instellingen is daarom voor verbetering vatbaar, constateert de minister.
Kamerbrief over Kabinetsstandpunt wetsevaluatie Wet normering topinkomens 2016-2020
Geef een reactie