Het moet haast wel een voorbedachte exercitie zijn. Minister van Financiën Wopke Hoekstra en AFM-bestuurder Merel van Vroonhoven die op een en dezelfde dag een frontale aanval op de accountants uitvoeren. Of ligt het anders?
Hoekstra wil een onafhankelijke commissie instellen die voorstellen moet doen om de accountancybranche nu eens daadwerkelijk anders en beter in te richten. De AFM die in haar rapport stelt dat de het partnermodel – en sowieso – het business model in accountancy misschien wel op de kop moet. Het is een lijvig rapport met niet veel nieuwe dingen in. Het marktfalen wordt opnieuw geconstateerd door het noemen van schandalen in met name Zuid Afrika en de UK.
AFM steekt toch (een beetje) hand in eigen boezem
Gelukkig steekt de AFM wel een klein beetje de hand in eigen boezem. Zo stelt het rapport ‘Tegelijkertijd kan niet worden uitgesloten dat van het toezicht mogelijk ook negatieve prikkels voor de kwaliteit uitgaan. Zo kan de sector het toezicht ervaren als een prikkel voor een meer compliance gerichte benadering, waardoor intrinsieke motivatie (‘we willen dit zelf’) verandert in extrinsieke motivatie (‘het moet van de toezichthouder’) en binnen beschikbare capaciteit minder ruimte zou kunnen zijn voor zelfreflectie en professionele oordeelsvorming.’
AFM krijgt tikken op de neus van rechter
De Big Four krijgen er opnieuw van langs. Het gaat te langzaam en de kwaliteit is niet goed. Getuige de eerder opgelegde boetes van de AFM aan de dezelfde Big Four. Misschien toch nog goed om even te refereren aan de juridische procedures die PwC en EY tegen die boetes hebben aangespannen. In de uitspraak die volgde – nu bijna een jaar geleden – krijgen de toezichthouders toch een fikse tik op de neus: ‘De rechtbank herroept de door de AFM aan PwC opgelegde boete, omdat de AFM niet buiten redelijke twijfel heeft aangetoond dat PwC haar wettelijke zorgplicht (artikel 14 van de Wet toezicht accountantsorganisaties) heeft overtreden.’ Dezelfde formulering staat in de uitspraak over EY. Dus, heeft een toezichthouder altijd gelijk? De AFM legt 4 kantoren een boete op. Twee kantoren gaan in beroep en krijgen gelijk. Is dat een indicatie over de kwaliteit van de AFM? Die vraag is te chagrijnig. Maar er gaat wel wat fout.
Politiek sentiment
Hoekstra wil een onafhankelijke commissie – zonder accountants – die nu eens echt met oplossingen moet komen. En politiek Den Haag loopt in enthousiasme met hem mee. Hij krijgt bijna kamerbreed steun, van Christen Unie, D66, CDA tot en met PvdA, GL en SP. Weinig kritische kanttekening. Ja, van één partij. VVD-woordvoerder Roald van der Linde waarschuwt indirect toch nog wel een beetje tegen te weinig nuance. Hij wijst er in FD toch nog wel even op ‘Maatregelen zoals “audit only” lossen het probleem niet op. Er moet iets gedaan worden aan de verwachtingskloof tussen accountants en maatschappij.’ En fijntjes constateert hij – m.i. terecht – dat zo’n commissie toch ook eens zou moeten kijken naar de kwaliteit bij kleinere kantoren.
Accountants gaan debat nooit winnen
Wat de uitkomsten ook zijn: accountants gaan het debat in de politiek en in de maatschappij niet winnen. Ondanks de beste bedoelingen en maatregelen staat de beroepsgroep altijd op 1-0 achterstand. Oplossingen zijn lastig, audit only, loskoppelen audit en opdrachtgever, accountant in dienst van het rijk? Ik moet het allemaal nog zien. We zien in ieder geval dat het aantal kantoren met een controlevergunning ieder jaar terugloopt. We zien dat het enthousiasme voor het accountantsberoep onder jonge mensen niet echt toeneemt. We zien dat het publieke wantrouwen blijft en dat gebeurtenissen– her en der – dit wantrouwen voeden. Wat deed Deloitte in Zuid Afrika, waar was EY in de periode dat er bij de ING op redelijke schaal werd witgewassen? Woningcorporatieschandalen – toch al weer een paar jaar geleden – staan in het collectieve geheugen.
NBA: kies nu eens een onafhankelijke voorzitter
Waar ligt dan wel een begin? In ieder geval bij de NBA. Begin eens met een onafhankelijke voorzitter, geen accountant. NBA-leden zouden zich ervan doordrongen moeten voelen dat de NBA niet van hen is maar van ons Nederlanders, van mijn buurman/vrouw, zwager, collega, allemaal geen accountants. Een goed functionerende accountant houdt onze banken, waar geld en hypotheek staat goed in de gaten. Let erop dat pensioenfondsen goed met ons geld omgaan. En wanneer ik een lokaal bouwbedrijf vraag om een serre aan mijn huis te bouwen zou het best wel prettig zijn wanneer deze lokale ondernemer een accountant heeft die hem financieel bij de les houdt.
Frans Heitling
Geef een antwoord