De agenda van staatssecretaris Marnix van Rij (Fiscaliteit en Belastingdienst) is tot op heden gevuld met problemen oplossen. Zo manoeuvreerde hij het debacle van box 3 vakkundig naar een oplossing en ook de uit de bocht gevlogen tariefsverlaging van de 1e schijf Vpb wordt soepeltjes teruggedraaid. Hiermee pakt hij twee fiscale regelingen aan, die in de uitwerking het vooraf bedachte doel niet bereiken. Hopelijk volgt wel een positief oordeel over de innovatiebox.
In zijn brief van 31 oktober 2022 schrijft Van Rij over het lopende onderzoeksplan voor de aanpak van fiscale regelingen. Nu loopt het project om fiscale regelingen te versimpelen al sinds 1945, maar tot op heden kiest de politiek er toch steeds weer voor om nieuwe regelingen op te tuigen. Van Rij heeft echter de ambitie om alle negatief geëvalueerde fiscale regelingen af te schaffen, te versoberen of aan te passen. Niets doen staat duidelijk niet in dit rijtje. Als hij erin slaagt om dit voor elkaar te krijgen, is dat zeker de titel “belastingherziening Van Rij” waardig!
Hij erkent wel dat dit moeilijk zal worden: ’Het aanpassen of afschaffen van fiscale regelingen kan leiden tot pijn voor een specifieke subgroep in de samenleving, die gebruikmaakt van een regeling. Hoewel het altijd goed is oog te houden voor té grote effecten bij abrupte wijzigingen, mag dit ons niet weerhouden van het doel om een eenvoudiger belastingstelsel te bereiken.’ Alle hens aan dek dus voor lobbyend Nederland, want het is nu erop of eronder. In de brief geeft Van Rij aan welke criteria hij zal hanteren bij de evaluatie. Deze criteria bespreek ik hierna aan de hand van een fiscale regeling die idealiter niet zou moet sneuvelen. Daarmee is het een pleidooi voor behoud van de innovatiebox voor het Nederlandse MKB.
Evaluatie innovatiebox
Een van de 41 fiscale regelingen op de lijst die onder schot genomen worden is de innovatiebox. Volgens de laatste planning zal de evaluatie hiervan in 2023 plaatsvinden. Belangrijke reden is dat het budgettair belang de afgelopen jaren steeds is toegenomen, van € 750 miljoen in 2012 tot meer dan € 1,5 miljard nu. Van Rij hanteert vier criteria om de fiscale regelingen aan te toetsen:
- Is het beleidsdoel nog actueel?
- Is de regeling doeltreffendheid en/of doelmatig?
- Is de regeling complex in de uitvoering en/of handhaving?
- Is de regeling voor belastingplichtigen te begrijpen?
Criterium 1) Is het beleidsdoel nog actueel?
In 2016 is ook al een keer een evaluatie van de innovatiebox uitgevoerd. Belangrijk vond men toen dat “een land zonder een dergelijk regime zichzelf op achterstand zet ten opzichte van landen met een box”. Over het doel van de regeling werd destijds opgemerkt dat dit het verbeteren van het vestigingsklimaat voor innovatieve bedrijven was én het bevorderen van onderzoeks- en ontwikkelingswerk in Nederland. Of verbetering van het vestigingsklimaat op dit moment nog een politiek haalbaar beleidsdoel is, is op dit moment nog maar de vraag. Zo is de sympathie voor fiscale voordelen voor multinationals substantieel verdampt.
Bij het tweede onderdeel van het beleidsdoel – het bevorderen van innovatie in Naderland – speelt het Nederlandse MKB een belangrijke rol. Dit doel is onverminderd actueel. Een van de sterke punten van het Nederlandse MKB is dat ondernemers niet bij de pakken neerzitten, maar een mentaliteit hebben om problemen op te lossen. Daarmee is de kiem voor innovatie gezaaid. De bijdrage van de overheid zorgt ervoor dat veel meer jonge ideeën van MKB-ondernemers tot wasdom kunnen komen.
Milieu- en energiedoelstellingen
Bij de evaluatie lijkt men alleen te kijken naar de bestaande beleidsdoelen, maar een derde doelstelling zou hier nog aan mogen worden toegevoegd. De innovatiebox kan namelijk ook een bijdrage leveren aan de milieu- en energiedoelstellingen. De omschakeling van fossiel naar duurzaam of het verminderen van de stikstofuitstoot bestaat in de praktijk uit vele kleine stapjes en verbeteringen. Juist dáár speelt het Nederlandse MKB een belangrijke rol. Denk aan innnovaties zoals lichtdoorlatende zonnepanelen voor de tuinbouwkas, elektrische scooters voor maaltijdbezorgers of afvanginstallaties voor stikstof. De innovatiebox geeft ondernemers die de moed hebben om te investeren in een ontwikkeltraject het juiste steuntje in de rug. Bij innovatie gaat niet alleen om enorme kapitaalsintensieve projecten zoals het omschakelen van de Hoogovens in IJmuiden van aardgas naar waterstof of de bouw van 10.000 windmolens op zee. Juist kleine projecten kunnen een hoge impact hebben. Daarvan zijn voorbeelden te over:
- softwarematige inregeling van de gebouwventilatie om energie te besparen;
- raamfolie voor de verbetering van de isolatiewaarde;
- radiatorventilatoren voor efficiënte verwarming;
- slimme filters voor het reinigen van afvalwater;
- hergebruik van snijafval voor het opwekken van bio-energy.
In al deze met een simpele Google search vindbare gevallen gaat het om een ondernemer die in de praktijk tegen een probleem aanloopt en besluit om er iets aan te doen. Die mentaliteit is in mijn optiek de basis van succesvolle innovatie en verdient daarom blijvende fiscale steun.
Sybren ChristiansCriterium 2) Is de regeling doeltreffendheid en/of doelmatig?
Voor ondernemers is de innovatiebox nagenoeg nooit de primaire reden om met innovatie aan de slag te gaan. Wel is het zo dat de innovatiebox samen met de WBSO (loonbelastingsubsidie) een aanzienlijke verlichting van de liquiditeitspositie teweegbrengt. Bovendien blijven innovatieve ondernemers die na een eerste succesvolle innovatie de smaak te pakken hebben, meestal ook doorinvesteren in volgende innovaties. Op basis daarvan trek ik de conclusie dat deze regeling doeltreffend en doelmatig is. De Belastingdienst ondersteunt deze systematiek in de praktijk ook, omdat de hoogte van het innovatieboxvoordeel sterk afhankelijk is gemaakt van de omvang van de verwachte WBSO-uren.
In de praktijk zie ik overigens regelmatig dat ondernemers heel succesvol zijn in het realiseren van een innovatie op modelmatige schaal. Maar op het moment dat er moet worden opgeschaald, lopen ze vast. Op dat moment levert de innovatiebox een wezenlijke bijdrage. Het verlaagde Vpb-tarief en de bijbehorende positievere kasstromen zorgen ervoor dat externe financiers en investeerders eerder de stap durven te zetten. Daardoor realiseren ondernemers daadwerkelijk meer innovaties.
Criterium 3) Is de regeling complex in de uitvoering en/of handhaving?
Het MKB benutte in 2022 slechts 17% van het budget. Persoonlijk verwacht ik dat uit de evaluatie in 2023 zal blijken dat het MKB de innovatiebox steeds beter weet te vinden. Van groot belang is dat er een efficiënt werkend team gespecialiseerde belastinginspecteurs beschikbaar is voor de innovatiebox. Dat is bij andere belastingen weleens anders. Relevante vragen bespoedigen daarbij het onderhandelingsproces over de reikwijdte van de box. Aandachtspunt is wel dat er behoorlijk wat wachttijd kan zijn voordat de Belastingdienst het traject in behandeling neemt. Dat is echter geen reden om de box als geheel in de ban te doen. In de handhaving is de regeling ook niet bijzonder complex. Een serie voorschriften voor de belastingplichtige voor het vastleggen en overleggen van informatie over de toepaste box maakt onderdeel uit de vaststellingsovereenkomst die er met de Belastingdienst gesloten is over de innovatiebox. Hierdoor is de controle door de Belastingdienst eenvoudig.
Criterium 4) Is de regeling te begrijpen?
Als adviseur innovatiebox voer ik graag persoonlijk het gesprek met de uitvinder van de innovatie. Hij of zij kan tenslotte als geen ander vertellen wat het belang is van de uitvinding en hoe de gebruiker deze kan integreren in het product of de dienst van de onderneming. De vervolgvraag is lastiger: hoeveel winst moet worden toegerekend aan de innovatie? De uitvinder is vaak technisch geschoold en heeft de neiging om precies te willen uitrekenen hoeveel er kan worden toegerekend. In de praktijk kan dat niet, maar moet je aan de hand van feiten, omstandigheden en het verhaal van de ondernemer tot een afspraak met de fiscus komen.
De adviseur moet dus de vertaalslag van de techniek naar de getallen maken. Dat het voor belastingplichtigen moeilijk is om zelf de uitwerking van de innovatiebox volledig te bepalen, maakt de regeling als zodanig nog niet onbegrijpelijk. Hier geldt het adagium dat de kennis van de adviseur aan de belastingplichtige wordt toegerekend. “Samen komen we er wel uit.” Dit wil niet zeggen dat er geen verbetering mogelijk is. De Belastingdienst zou kunnen werken aan meer op het MKB gerichte standaardrekenmodellen, waar ingewikkelde regelingen zoals de nexusberekening of ingroei niet in worden meegenomen, omdat ze niet van toepassing zijn.
Geniet ervan zolang het kan…
Persoonlijk ben ik er een groot voorstander van dat de innovatiebox behouden blijft voor het MKB. De regeling stimuleert Nederlands onderzoek, draagt daarmee bij aan hoogwaardige werkgelegenheid en vormt ondertussen ook een belangrijke schakel in de energietransitie. Mocht de politiek desondanks anders besluiten, dan is het van belang dat staatssecretaris Van Rij ook heeft gezegd dat grote schokken moeten worden voorkomen. Dat is alleen mogelijk door bestaande gevallen te ontzien.
Mr. Sybren Christians is als (agro)fiscalist, trainer en hoofd productontwikkeling verbonden aan Fiscount.
Wil jij snel inzicht in de belangrijkste fiscale actualiteiten voor jouw praktijk? Kom naar een van de 25 Vaktechnische Actualiteiten (6) en laat je in 4 uur volledig bijpraten door de specialisten van Fiscount.
Geef een reactie