De accountancy heeft de crisis achter zich gelaten. In 2015 zagen we daarvan de eerste positieve tekenen. Een trend die in 2016 doorzette. De top 30-kantoren groeiden in 2016 met 6,4% aan omzet. De uitdagingen waar kantoren nu voor staan, zijn het zoeken en vinden van goed personeel en het invulling geven aan moderne ICT. Wat opnieuw opvalt, zijn de verschillende groeitempo’s van kantoren. Er zijn (opmerkelijke) stijgers en dalers.
De dalers
Er zijn altijd kantoren die afwijken van de trend. Zo daalde de omzet van Flynth en Countus in 2016 licht, maar de omzet per fte steeg wel. En HLB Van Daal daalde vanwege een afsplitsing. De omzetdaling van Flynth vlakt echter wel duidelijk af. Sinds de fusie Gibo/Flynth in 2011 daalde hun omzet, maar het lijkt er nu op dat dit kantoor zich nu eindelijk kan opmaken voor groei. Ook accon avm is een uitzondering, met een omzet die afgelopen jaar daalde met bijna 8%. Bedroeg de kantooromzet over 2015 nog € 100,7 miljoen, over 2016 is de omzet € 93,7 miljoen.
Stabiele kantoren
Ruitenburg is nieuw in de top 30. Dit fusiekantoor ontstond op 1 januari 2016 uit Ruitenburg (Maassluis & Delft), Kester & Partners (Maasdam) en B & L (Delft). Ter vergelijking zijn de cijfers van 2015 van de individuele fusiekantoren opgenomen. Hun omzet is stabiel gebleven. Gelet op de vele interne aandacht en tijd die een fusie op deze schaal vergt, is dat een nette prestatie. Ten Kate Huizinga zakt door de toetreding van Ruitenburg uit de top 30. Daarnaast zien we een aantal stabiele kantoren die tot 5% groeien, zij het op verschillende manieren. Zo is Alfa actief op de overnamemarkt, maar opent ook fysieke vestigingen in voor haar ‘witte’ regio’s. Ook in de accountancy zien we een hybride model (combinatie tussen digitale diensten en fysieke vestigingen) opkomen, waarbij je fysiek aanwezig moet zijn om nieuwe regio’s te kunnen bedienen.
Stevige groeiers
DRV maakt indruk door 15% groei, onder andere veroorzaakt door de overname van Stolk & Partners (50 medewerkers). Voor het komende jaar verwachten we dat DRV het GT moeilijk maakt en weleens een plaats naar boven kan opschuiven. In 2017 heeft DRV een kantoor uit Roosendaal (Jongenelen & Tholhuijsen), Assen en Capelle aan den IJssel (B&P) laten aansluiten. Visser & Visser is met 12% de grootste autonome groeier. Naast de traditionele werkzaamheden dragen de specialistische diensten van dochterondernemingen Refine IT en Arpentus CP bij aan de omzetgroei. Visser & Visser opent ook bij tijd en wijle een nieuwe fysieke vestiging, die de groei van het kantoor ondersteunt (vestigingen in Goes en De Bilt).
De meeste kantoren groeien. Van Oers groeit met 7% en hun afdeling Corporate Finance neemt daarvan meer dan een kwart voor haar rekening. Voorzitter Martin van Dijke: ‘We zien groei bij Agro, bij Audit en in de algemene A&B-praktijk, over bijna alle vestigingen en branchelijnen.’
Omzet per fte
Bij Bentacera steeg vorig jaar opnieuw de omzet per fte. Dit kantoor staat sinds 2014 in de top 30. Hun omzet per fte steeg in die tijd van € 82.500 naar € 95.200. Bentacera laat nu ABAB achter zich. Daarnaast hebben Countus en Alfa omzetten per fte van minder dan € 100.000. De andere kantoren halen meer dan € 109.000 omzet per fte. Bijna tweederde van de top 30 schurkt tegen de € 120.000 aan of zit daar ruim overheen. Op middellange termijn zal de omzet per fte voor een full service accountantskantoor minimaal € 120.000 tot 125.000 mogen bedragen. Daarbij is de regio van vestiging ook een meebepalende factor. In de Randstad ligt dit kengetal wat hoger.
Personeelsschaarste
In het top 30-artikel van vorig jaar gaven we al aan dat de schaarste op de arbeidsmarkt een belemmering vormt voor verdere groei. Dit horen we over de gehele linie, dus ook bij de top 30 en ook bij full service kantoren met een omzet van minder dan € 16 miljoen en bij de samenstelpraktijken. In ons artikel ‘Keuzes maken, juist nu!’ in AV, afl. 2 van dit jaar, gaven we al aan dat de accountantsopleiding nog steeds populair is. In 2016 zijn er 800 actieve accountants meer in het NBA-register ingeschreven dan in 2010. De groei komt echter alleen ten goede aan de ledengroep ‘accountant in business’. De groep ‘openbaar accountant’ zakt in ledental van 9.030 in 2010 naar 8.721 in 2016. De zoektocht naar personeel heeft de komende jaren een sterke invloed op het groeipotentieel van de branche. De schaarste heeft niet alleen een demografische oorzaak, maar ook een culturele. De cultuur van de branche is voor accountants blijkbaar niet aantrekkelijk genoeg om in het openbaar beroep werkzaam te blijven.
Een deel van de oplossing zal moeten komen uit de inzet en ontwikkeling van meer ICT. Nieuwe toepassingen moeten leiden tot meer efficiency. Aan alle spelers in de branche de gezamenlijke uitdaging om de branche aantrekkelijk te maken en te houden voor jonge medewerkers en afgestudeerde accountants.
Verdeling markt
De Big Four zijn de marktbepalers. Zij zijn goed voor bijna 70% van de € 4,2 miljard omzet. De zes kantoren daarna zijn goed voor ca. 17% van de markt en de volgende twintig voor 15%. Qua aantal fte’s is er sprake van een iets ander beeld. Dat komt doordat de omzetten per fte bij de Big Four hoger zijn dan bij de andere groepen kantoren.
De top 30 van accountantskantoren ziet er niet fundamenteel anders uit dan vorig jaar. Bij de Big Four wisselden de nummers 2 en 3 PwC – nu nr 2 – en EY van plek. KPMG is opnieuw het kleinste Big Four kantoor. Deloitte is nu op afstand het grootste accountantskantoor van Nederland. Met een omzet van € 814 miljoen loopt het kantoor € 70 miljoen voor op nr 2. In percentage uitgedrukt is DRV de grootste groeier. Dit kantoor noteerde een groei van ruim 16%. Dit blijkt uit de cijfers zoals die zijn verzameld door de Full ● Finance onderzoekers Arjen Schutte en Marcel Maassen.
Groei en krimp worden ook dit jaar weer oneerlijk verdeeld. Zowel in percentages als in harde euro’s. In harde euro’s groeien de Big Four het meest. PwC + € 47 miljoen, Deloitte + € 29 miljoen, EY + € 17 miljoen en KPMG + € 16 miljoen. Uitgedrukt in percentages wordt de lijst van groeiers aangevoerd door DRV, 14e in de top 30. Dit kantoor zag haar omzet toenemen met ruim 16% van € 40 naar € 46,5 miljoen. Visser en Visser, nr. 29 in de lijst, steeg in omzet met ruim 12% van € 19 naar € 21,4 miljoen.
Fusies niet altijd succesvol
De totale omzet van de top 30 kantoren steeg van € 4,1 naar € 4,26 miljard. Een sprong van ruim 4%. De dalers van dit jaar zijn opnieuw Accon AVM. Ook dit jaar kreeg dit kantoor een krimp voor de kiezen. Van € 100 miljoen naar € 92,8 miljoen. Fusies en overnames zijn niet altijd succesvol, zo concluderen de onderzoeker Maassen en Schutte.Evenals KPMG, Mazars en Flynth – de laatste dan ook in de oude combinatie GIBO/Flynth – liggen hun omzetten nog steeds onder het niveau van 2009. Bij Flynth/GIBO is deze daling ronduit spectaculair. De combinatie is in de afgelopen jaren bijna 40% van haar omzet kwijtgeraakt. Flynth en Gibo waren in 2009 nog goed voor een gezamenlijke omzet van € 180 miljoen. Nu is dat € 129 miljoen. Accon avm duikelde in de afgelopen 8 jaar van € 115,5 miljoen omzet naar € 92,8 miljoen.
| 2016 | 2015 | Omzetgroei | ||||||
| omzet | fte’s | omzet/fte | omzet | fte’s | omzet/fte | |||
| 1 | Deloitte | 814,0 | 4.808 | 163,3 | 785,0 | 4.795 | 163,7 | 3,7% |
| 2 | PwC | 744,0 | 4.440 | 167,6 | 697,0 | 4.110 | 169,6 | 6,7% |
| 3 | EY | 727,0 | 4.029 | 180,4 | 710,0 | 3.731 | 190,3 | 2,4% |
| 4 | KPMG* | 608,0 | 3.823 | 159,1 | 592,0 | 3.824 | 154,8 | 2,7% |
| 5 | BDO | 249,9 | 2.207 | 113,2 | 232,0 | 1.986 | 116,8 | 7,7% |
| 6 | Flynth | 129,0 | 1.177 | 109,6 | 130,0 | 1.195 | 108,8 | -0,7% |
| 7 | Accon avm | 93,8 | 904 | 103,7 | 100,0 | 978 | 102,2 | -6,2% |
| 8 | Baker Tilly Berk | 90,7 | 656 | 138,3 | 85,0 | 628 | 135,4 | 6,7% |
| 9 | Mazars | 82,0 | 600 | 136,6 | 77,0 | 561 | 137,3 | 6,5% |
| 10 | Alfa | 72,5 | 751 | 96,5 | 69,0 | 696 | 99,1 | 5,1% |
| 11 | De Jong & Laan | 62,7 | 532 | 117,8 | 61,0 | 523 | 116,6 | 2,8% |
| 12 | ABAB | 57,1 | 610 | 93,6 | 56,0 | 586 | 95,6 | 2,0% |
| 13 | Grant Thornton | 48,5 | 365 | 132,9 | 49,0 | 371 | 132,1 | -1,0% |
| 14 | DRV | 46,5 | 406 | 114,5 | 40,0 | 354 | 113,0 | 16,3% |
| 15 | Countus | 43,6 | 447 | 97,5 | 44,0 | 466 | 94,4 | -0,9% |
| 16 | Crowe Horwath Foederer | 41,4 | 327 | 126,6 | 38,0 | 303 | 125,4 | 9,0% |
| 17 | MTH | 37,0 | 337 | 109,8 | 37,0 | 347 | 106,6 | 0% |
| 18 | Witlox Van den Boomen | 34,5 | 277 | 124,5 | 34,0 | 282 | 120,6 | 1,5% |
| 19 | Schipper Groep | 32,0 | 293 | 109,2 | 30,0 | 279 | 107,5 | 6,7% |
| 20 | Van Oers | 29,2 | 250 | 117,0 | 27,0 | 237 | 113,9 | 8,3% |
| 21 | HLB Van Daal & Partners | 26,9 | 222 | 121,0 | 29,0 | 249 | 116,5 | -7,4% |
| 22 | KroeseWevers | 26,7 | 225 | 118,6 | 26,0 | 237 | 109,7 | 2,7% |
| 23 | Koenen en Co | 25,7 | 215 | 119,5 | 25,0 | 212 | 117,9 | 2,8% |
| 24 | RSM Netherlands | 25,6 | 205 | 124,9 | 24,0 | 194 | 123,7 | 6,7% |
| 25 | Crop | 22,8 | 190 | 119,7 | 21,0 | 168 | 125,0 | 8,3% |
| 26 | Visser & Visser | 21,4 | 194 | 110,1 | 19,0 | 181 | 105,0 | 12,4% |
| 27 | PKF Wallast | 21,1 | 140 | 151,3 | 20,0 | 135 | 148,1 | 5,5% |
| 28 | Ruitenburg | 19,5 | 159 | 122,8 | – | – | – | – |
| 29 | Bol Accountants | 16,8 | 125 | 134,7 | 16,0 | 115 | 139,1 | 5,3% |
| 30 | Bentacera | 16,7 | 176 | 95,2 | 17,0 | 178 | 95,5 | -1,5% |
| Totalen en gemiddelden | 4265,6 | 28.986 | 147,2 | 4.090,0 | 27.921 | 146,5 | 4,3% |
Big Four, onderlinge verschillen
Als enig Big Four-kantoor toont KPMG* een dalende omzetlijn. In het boekjaar 2015/16 blijft het kantoor duidelijk achter op de concurrentie. De omzet per fte is bij EY duidelijk het hoogst. In 2015/2016 zijn de verschillen tussen de vier kantoren kleiner dan ooit.
*KPMG kwam pas in december 2017 met haar jaarcijfers. Bij KPMG kwam een einde aan de omzetdaling. De omzet over het boekjaar 2016/2017 bedroeg € 622 miljoen tegenover € 608 miljoen over 2015/2016. Hun omzet per fte in audit lag het afgelopen jaar op € 174.000, advisory-omzet per fte bedroeg € 168.000.
De totale omzet van de de Big Four is al jaren stabiel en stijgt vanaf het jaar 2015/2016. Bij de kleinere kantoren is het verloop ook stabiel, zij het dat de totaalomzet in 2016 licht lager is dan een jaar eerder. Over de gehele linie stijgt bij de kantoren uit de top 30 de omzet per fte. De productiviteit en efficiency in de branche nemen toe.
De nabije toekomst
De accountancy groeit weer, ook in aantallen fte’s. Bij de Big Four zijn meer mensen aan het werk dan vorig jaar en voor de andere 26 top 30-kantoren is dat deels zo. De komende jaren neemt dankzij de positieve ontwikkeling van de economie de vraag naar accountantsdiensten toe. Bij kantoren is het sentiment voor het doen van investeren nog steeds goed. Diverse kantoren geven aan ook voor 2017 al groei te zien. Die groei schrijven ze deels toe aan het doen van investeringen in nieuwe diensten zoals organisatieadvies, financieringsadvies, IT-advisering, HRM-advisering enz.
DRV gaat – mede door overnames – de komende jaren verder groeien. In 2017 zal de omzet met € 4 tot € 5 miljoen stijgen als gevolg van de overname van Stolk (ca. 50 medewerkers). Wellicht streeft DRV daardoor Countus voorbij.
Op de middellange termijn kunnen we verrast worden door nieuwkomers die vanwege een fusies of overnames de ondergrens van circa € 14 miljoen kunnen bereiken. We verwachten een focus op een ontwikkeling van de adviesomzet. Kantoren (tot 100 medewerkers) blijken vaak ‘te groot voor het servet, maar te klein voor het tafellaken’. Met 100 medewerkers kun je moeilijk een professionele corporate-finance-afdeling opzetten. Fusies of gerichte overnames kunnen deze adviesbehoefte bij klanten invullen. Een stimulans die hierbij kan helpen is het opvolgingsvraagstuk dat bij de nodige kantoren speelt.
Een rem op omzetgroei is de krapte op de arbeidsmarkt. De vraag naar accountants neemt toe (evenals andere functies in de branche op HBO+-niveau) en het aanbod blijft achter. Een positief punt is dat de instroom bij de accountancyopleidingen – en ook bij andere relevante (advies)opleidingen – toeneemt.
Drs. Marcel Maassen en drs. Arjen Schutte RAB zijn verbonden aan Full Finance in Apeldoorn.
Neem nu een abonnement op het kwartaal printmagazine van Accountancy Vanmorgen met 50% korting in het eerste jaar. U betaalt het eerste jaar slechts € 24,75 i.p.v. € 49,50
NB: de volledige tabellen (inclusief aanvullende informatie) met omzetcijfers en fte’s van de top 30 zijn terug te vinden in het magazine.
Geef een reactie