De verplichte roulatie van accountantskantoor vergroot het risico op fouten in de jaarrekeningcontrole van beursgenoteerde bedrijven. Dat risico speelt zowel in het laatste controlejaar voor de wissel als in het eerste controlejaar na de wissel. Dat zijn de belangrijkste uitkomsten van een onderzoek van de Radboud Universiteit naar de effecten van de verplichte accountantswissel onder Nederlandse beursfondsen.
Het onderzoek is uitgevoerd door prof. mr. J.B.S. Hijink, prof. mr. drs. B.J. de Jong en mr. drs. L. in ‘t Veld van het Onderzoekcentrum Onderneming & Recht , in opdracht van beleggersvereniging VEB. In een door hen uitgevoerde enquête geeft 57% van de ondervraagden aan dat de kans dat een accountant de mist in gaat in het eerste jaar na zijn aantreden hoger ligt dan in andere controlejaren.
De vragenlijst werd ingevuld door 278 beleggers, accountants, toezichthouders en vertegenwoordigers van bedrijven. Meer dan de helft van de geënquêteerden is er niet van overtuigd dat de kwaliteit van de accountantscontrole is gestegen door de roulatie. Opmerkelijk is ook dat de kwaliteit van de controle in het jaar voorafgaand aan roulatie minder goed lijkt te zijn. Mogelijk controleert de accountant dan minder streng, concluderen de onderzoekers.
Nulmeting
Ten behoeve van het onderzoek zijn voorts de jaarverslagen van Nederlandse beursgenoteerde ondernemingen in de periode 2012 tot 2016 geanalyseerd. Bij deze nulmeting is geen kwaliteitsverbetering van de controle geconstateerd na invoering van de verplichte wisseling. Ook is weinig merkbaar van een striktere invulling van werkzaamheden door de accountant. Daarmee zijn voor gebruikers van de jaarrekening geen wezenlijke veranderingen zichtbaar als het gaat om de behandeling van arbitraire posten zoals waardering van goodwill en opbrengstverantwoording.
Big 4 blijven dominant
Daarnaast constateert een meerderheid van de respondenten dat de Big Four-kantoren EY, PwC, Deloitte en KPMG de controlemarkt voor beursfondsen blijven overheersen. De verwachting was dat door de accountantswissel kleinere kantoren als BDO en Mazars er makkelijker tussen zouden komen.
Eerst inwerken
De onderzoekers wijten de grotere foutgevoeligheid in het eerste jaar van controle aan de situatie dat de nieuwe accountant zich nog moet inwerken.De grotere kans op fouten in het eerste controlejaar sluit aan bij de kritiek van tegenstanders van verplichte accountantsroulatie. Zij vrezen een gebrek aan specifieke industrie- en cliëntenkennis in de eerste jaren van een nieuwe controleopdracht. De grotere kans op fouten in het eerste controlejaar is volgens de VEB ‘teleurstellend’, ook al omdat een groot aantal gevallen de eerstejaarscontrole (en dus indirect kantoorroulatie) door de accountant in zijn verklaring is aangemerkt als ‘key audit matter’.
Niet te lang
Maar uit de analyse van de enquête blijkt ook dat een significant aantal respondenten het nut van kantoorroulatie onderschrijft en de tienjaarstermijn voor roulatie niet te lang vindt. Een deel van de respondenten betreurt echter de starre wetgeving en ervaart het gebrek aan uitzonderingsmogelijkheden op de roulatieplicht als een gemis. Een flink deel van de respondenten meent verder dat de maatregelen in de Auditverordening bijdragen aan een onafhankelijke opstelling van de accountant en het ‘versterken’ van zijn professioneel-kritische opstelling
‘Trofeeën’
Opvallend genoeg blijken de kosten voor controle bij AEX-fondsen te dalen in het eerste jaar na roulatie, ondanks de voorbereidingskosten die een accountant moet maken om een nieuwe cliënt te leren kennen. Die
lagere audit fee is over het algemeen niet zichtbaar in jaren voor en na de eerstejaarscontrole. De onderzoekers halen het zogeheten ‘trophy client-effect’ uit eerdere onderzoeken aan. Voor accountantskantoren zijn AEX-ondernemingen belangrijke cliënten (‘trofeeën’), waardoor de accountant bereid zou zijn om – in ieder geval voor het eerste jaar tegen lagere kosten te offreren om de (eerstejaarscontrole)opdracht verleend te krijgen.
Vertrouwen herstellen
Het in opdracht van de VEB uitgevoerde onderzoek door de Radboud Universiteit is het eerste na invoering van verplichting tot roulatie van accountantskantoren in 2016. Deze maatregel is op Europees niveau genomen om te helpen het vertrouwen van beleggers in de accountancysector te herstellen na een reeks van boekhoudschandalen rond beursvennootschappen. In veel debacles bleken controlerend accountants niet kritisch of onafhankelijk genoeg te zijn geweest.
Verhoogd risico
De VEB kondigt aan dat zij bij ondernemingen, accountants en toezichthouders aandacht zal vragen voor mogelijke verhoogd risico op fouten na een accountantswissel.
Iedere dag het accountancynieuws in je mailbox? Neem een gratis abonnement op de digitale dagelijkse nieuwsbrief van Accountancy Vanmorgen.
Geef een reactie