KPMG heeft gehoor gegeven aan een uitspraak waarin de rechter het accountantskantoor in januari sommeerde om de controledossiers van de in 2015 failliet gegane papiergroothandel Paperlinx aan de curatoren te overhandigen. Dat blijkt uit een nieuw faillissementsverslag van de curatoren. Eerder al draaiden de curatoren een transactie van € 37,6 miljoen terug omdat ze onrechtmatige benadeling van crediteuren vermoeden, blijkt uit het verslag. Dat bedrag maakte Paperlinx in juli 2014 over aan moedervennootschap Paperlinx Holdings. De curatoren kondigen ook aan dat ze nader onderzoek gaan doen naar nieuwe (civiele) procedures tegen KPMG.
door Misha Hofland
Afwikkeling faillissement
De curatoren zijn al jaren bezig met de afwikkeling van het faillissement van de Nederlandse tak van de Australische papiergroothandel Paperlinx, die in 2015 failliet ging. Paperlinx had vestigingen in Zutphen, Diemen, Zwijndrecht en Wormerveer. De curatoren schakelden forensisch experts van Grant Thornton in om de boeken te bekijken, omdat het vermoeden is dat er zich onrechtmatigheden hebben voorgedaan. Daarbij worden ook mogelijke fouten van huisaccountant KPMG onderzocht. Bij boekjaar 2010-2011 uitte KPMG twijfel over de continuïteit van het bedrijf, maar daarna bleef die waarschuwing achterwege.
Kort geding
KPMG wilde echter niet meewerken aan het onderzoek en weigerde aanvankelijk verzoeken van de curatoren om dossiers te laten zien. Het accountantskantoor wees in een kort gedingprocedure daarover in januari op de geheimhoudingsplicht van accountants en stelde dat er geen spoedeisend belang was, aangezien het faillissement al jaren geleden is uitgesproken. Maar dat was volgens de rechter ‘de wereld op zijn kop’: juist de houding van de accountants zorgde voor de vertraging. De rechter was niet te spreken over de weigerachtige houding van KPMG nadat de Accountantskamer in september 2019 al uitspraak had gedaan in een tuchtzaak. Daarin kregen twee RA’s van KPMG een waarschuwing en een berisping opgelegd vanwege tekortkomingen in de controle en weigering om te voldoen aan informatieverzoeken van de Paperlinx-curatoren. Beide partijen hebben hoger beroep aangetekend bij het CBb tegen die uitspraken.
Controledossiers
De rechter bepaalde in de kort geding-zaak dat KPMG op straffe van een dwangsom binnen vier weken alsnog de controledossiers van de laatste vijf boekjaren moest overgedragen, inclusief aanvullende documenten waar de curatoren om hadden gevraagd. KPMG kon kort na de uitspraak in februari nog niet aangeven of het hoger beroep zou aantekenen tegen die uitspraak, maar nu blijkt dat het kantoor dat niet heeft gedaan. De curatoren melden dat op 25 februari volledig en tijdig aan het vonnis is voldaan door de complete controledossiers schriftelijk en digitaal aan te leveren. In vervolg hierop hebben de curatoren de auditdossiers bestudeerd en geanalyseerd en het rapport met alle bevindingen en conclusies naar aanleiding van het onderzoek ter vertrouwelijke kennisneming aan de rechter-commissaris gestuurd. Die documentatie en informatie zal worden betrokken bij het rechtmatigheidsonderzoek en de tuchtprocedure bij het CBb, kondigen de curatoren aan.
€ 37,6 miljoen: ‘benadeling van schuldeisers’
Een belangrijk onderdeel van het rechtmatigheidsonderzoek van de curatoren en Grant Thornton is een bedrag van € 37,6 miljoen dat Paperlinx overmaakte naar de eigen moedervennootschap. Medio 2014 werd een zogeheten cashpool-agreement van Paperlinx met Bank Mendes Gans (BMG) gewijzigd, waarna het formeel aan Paperlinx toebehorende bedrag van € 37,6 miljoen op grond van die wijziging werd overgemaakt naar een cashpoolrekening van moedervennootschap Paperlinx Holdings. In het faillissementsverslag is daarover te lezen: ‘De curatoren hebben zich ten aanzien van alle bij de cashpool-agreement betrokken partijen op het standpunt gesteld dat de nieuwe cashpoolovereenkomst onverplicht is aangegaan en dat zulks benadelend is geweest voor de schuldeisers. Op grond daarvan hebben de curatoren met toestemming van de rechter-commissaris de actio pauliana ingeroepen jegens alle bij de cashpoolovereenkomst betrokken contractspartijen.’
Nog geen definitief standpunt
De experts van Grant Thornton die forensisch feiten- en oorzakenonderzoek naar het faillissement doen hebben hun eindrapport bijna af, melden de curatoren. Ook de curatoren zelf hebben al veel tijd in onderzoek gestopt en geven aan op dit moment nog geen definitieve standpunten in te kunnen nemen over de rechtmatigheidsvraagstukken. ‘Deze materie is zowel in financieel als juridisch opzicht zeer complex. Het betreffende onderzoek is arbeidsintensief en tijdrovend, maar voor de diverse rechtmatigheidsvraagstukken zeer relevant. Het onderzoek en oordeelsvorming over alle relevante financiële aspecten en juridische merites van de ingeroepen actio pauliana zijn nog niet afgerond.’
Aanknopingspunten nieuwe procedures
Tom TeggelaarDe curatoren lijken in elk geval aanknopingspunten te zien voor mogelijke nog te voeren procedures. In het faillissementsverslag kondigen ze aan de komende tijd nog een groot aantal zaken nader te onderzoeken rond het Paperlinx-faillissement, waaronder alternatieve (civiele) procedures tegen KPMG en de aansprakelijkheidspositie van het accountantskantoor. “Het is niet ondenkbaar dat schuldeisers schade hebben geleden omdat zij geen goederen of diensten zouden hebben geleverd aan PaperlinX in het geval zij zouden hebben geweten van continuïteitsproblemen”, schat Tom Teggelaar van Poelmann van den Broek Advocaten in. “Kennelijk wordt de accountants verweten goedkeurende verklaringen te hebben gegeven voor de jaarrekeningen zonder een continuïteitsparagraaf op te nemen, terwijl daar mogelijk wel aanleiding voor was. Bovendien zou een banksaldo ten aanzien van een bepaald securisatieprogramma ten onrechte in de jaarrekening van PaperlinX zijn opgenomen, terwijl dat banksaldo een andere rechtspersoon zou toebehoren. Het komt vervolgens aan op de vraag of de accountant heeft gehandeld als ‘redelijk handelende en vakbekwame accountant’, de maatstaf die in de jurisprudentie is ontwikkeld voor accountants en andere vrije beroepsbeoefenaren.”
Aansprakelijkheid
De eerdere procedure tegen KPMG over de controledossiers is van belang bij eventuele toekomstige aansprakelijkstelling van het accountantskantoor, legt Teggelaar uit. “Het belang voor de curatoren zal er in gelegen zijn op basis van het controledossier aan te kunnen tonen dat de accountant wel degelijk aanleiding had om een continuïteitsparagraaf op te nemen, en door dit na te laten aansprakelijk te zijn ten opzichte van schuldeisers die voor het faillissement PaperlinX goederen of diensten hebben geleverd die zij niet hadden geleverd, of onder andere condities, als zij hadden geweten van de continuïteitsproblemen bij PaperlinX.”
Rechtmatig belang bij verstrekken controledossiers
De rechtbank Amsterdam oordeelde in januari dat de curatoren een rechtmatig belang hebben bij verstrekking door KPMG van de controledossiers. Teggelaar: “De curatoren moeten, aldus de rechtbank, nu eenmaal onderzoek doen naar de oorzaken van het faillissement, en een mogelijke fout wat betreft het achterwege laten van een continuïteitsparagraaf kan aanleiding zijn voor de curatoren om namens de gezamenlijke schuldeisers een vordering uit hoofde van onrechtmatige daad in te stellen tegen de accountant. Het rechtmatige belang is dus gegeven. De controleopdracht is bovendien voldoende voor de vereiste rechtsbetrekking. Interessant is dat de controlerend accountant door de rechtbank wordt verplicht een afschrift te verstrekken van het volledige controledossier, terwijl de wettelijke regeling toch lijkt uit te gaan van bepaalde (specifieke) stukken uit het dossier. De strekking van die regeling is dat in de praktijk moet worden voorkomen dat er een zogenaamde fishing expedition plaatsvindt. In dit geval dringt zich toch de vraag op of dat die risico hier niet aanwezig is.”
KPMG moet na kort geding dossiers failliete papierhandel overdragen
RA werkt niet mee aan informatieverzoek curatoren: berisping
MH
Curatoren en accountants zijn van nature geen vriendjesvan elkaar.
Maar dat er een Kort geding en uitspraken in tuchtprocedures voor nodig zijn om de curatoren van informatie te voorzien moet de NBA toch tot nadenken stemmen. Misschien moet er een Handreiking voor contacten met curatoren worden geschreven.