
De Nederlandse zorginstellingen hebben hun rendement vorig jaar verbeterd, constateert EY. Toch is het accountants- en adviesbedrijf somber over de toekomst. Dat komt met name door hoge verloop- en verzuimcijfers in combinatie met externe factoren zoals de hoge inflatie en oplopende rente.
EY heeft de jaarlijkse Barometer Nederlandse Gezondheidszorg gepresenteerd. Die analyseert de financiële positie van 764 zorginstellingen op basis van hun jaarverslagen. Samen zijn ze goed voor € 76,7 miljard bedrijfsopbrengsten. Het rendement is verbeterd van 1,6% naar 1,9%, maar de belangrijkste indicatoren staan in het rood, ziet EY. ‘De EBITDA-marge blijft dalen en is voor het eerst onder de 7% gedoken. Daarnaast is sprake van recordhoogtes op kengetallen als verzuim (6,8% naar 7,3%), verloop (12,7% naar 14,6%), inzet externen (7,6% naar 7,7%) en aantal vacatures (3,2% naar 3,9%).’ En dat zorgt voor inktzwarte wolken als daar de recordinflatie, de verdrievoudiging van de rentetarieven en de aangekondigde korting op de normatieve huisvestingscomponent (NHC) in 2024 bij worden geteld.
Verschillen in rendement
Tussen de subsectoren zijn grote verschillen in rendement, zegt Rob Leensen, partner bij EY en samen met Ralph Poulssen initiatiefnemer van het onderzoek. ‘Zo zijn er vier subsectoren die een rendement behalen van meer dan 2%: ouderenzorg, geestelijke gezondheidszorg en RIBW’s (begeleid wonen, 2,3%) en gehandicaptenzorg (2,2%). Vooral opvallend zijn de RIBW’s die over 2019 en 2020 nog rode cijfers schreven. Mogelijk dat de overgang van de financiering naar de Wlz hun weer wat ruimte heeft gegeven.’
Daar tegenover staan de UMC’s (0,9%), revalidatiecentra (0,6%) en zelfstandige behandelcentra (0,0%). ‘De revalidatiecentra hebben vooral last gehad van het feit dat de compensatieregelingen het boekjaar 2019 als uitgangspunt hebben genomen. Dat was het jaar waarin de revalidatiecentra nog geen voordeel hadden van de tariefherijkingen. Het nulresultaat van de zelfstandige behandelcentra wordt veroorzaakt door de opstartverliezen van een startup op gebied van protonentherapie.’
Kapitaallasten gaan stijgen
De compensatieregelingen voor coronakosten hebben hun werk gedaan, aldus EY, getuige de positieve rendementscijfers in verschillende subsectoren. ‘Net als over 2020 is de toename van het rendement ook over 2021 volledig toe te schrijven aan verdere dalende kapitaallasten. Dit laatste effect zal nog slechts van korte duur zijn door oplopende rentetarieven en hogere bouwkosten. Ook de aangekondigde NHC-korting in 2024 maakt dat de positieve vastgoedexploitaties zullen verdwijnen en opgevangen moeten worden door positieve zorgexploitaties.’
Rating op niveau
De gemiddelde rating voor de Nederlandse gezondheidszorg is bbb, aldus EY. ‘Dat betekent dat de Nederlandse gezondheidszorg kan blijven rekenen op de bereidheid van banken om te financieren. Alle subsectoren scoren gemiddeld minimaal bbb- (investment grade). Dat betekent niet dat elke individuele instelling hieraan voldoet en tegen acceptabele voorwaarden gemakkelijk geld kan aantrekken. Bij een rating die lager ligt dan bbb- zullen minder investeerders geïnteresseerd zijn. Zij zullen de hogere risico’s vertalen in hogere tarieven en minder gunstige voorwaarden, oplopend tot speculatieve niveaus.’ De centraal gelegen provincies halen de laagste ratings: daar de dichtheid van het aantal instellingen en de inzet van externen het hoogst.
Vastgoedstrategie herijken
De langdurige intramurale zorg maakt een relatief hoog rendement, maar dat is vooral dankzij rendement op vastgoed. Dat gaat veranderen vanwege forse noodzakelijke investeringen in digitalisering en technologie, terwijl de bouwkosten en rentetarieven stijgen en in 2024 naar verwachting een korting van 8% zal worden toegepast op de NHC. ‘Ons advies is om de vastgoedstrategie zo snel mogelijk te herijken, investeringen in beeld te brengen en tijdig financiering uit de markt te halen om nog te kunnen profiteren van de lage rente.’
De EBITDA-marge daalt al voor het vierde jaar op rij: van 8,2% in 2017 naar 6,98% in 2021. Dat komt door druk op de tarieven en hogere personeelskosten. Als de kapitaallasten gaan toenemen, raakt de daling van de EBITDA ‘ook keihard het rendement van de Nederlandse gezondheidszorg’.
Omikron zorgt voor rode cijfers
In de personele sfeer zijn de cijfers evenmin gunstig door het tweede coronajaar: het verzuim kwam voor het eerst uit boven de 7% en het verloop staat op bijna 15%. Eén op de 25 zorgbanen is vacant. ‘Zorgwekkender zijn echter de signalen dat het in 2022 nog erger wordt door de uiterst besmettelijk omikronvariant. Bijna elke zorginstelling heeft in het eerste kwartaal van 2022 te maken gehad met verzuimcijfers die varieerden tussen de 10% en 15%. In combinatie met opdrogende compensatieregelingen had dat veelal rode cijfers tot gevolg’, aldus Poulssen.
Geef een reactie