De meeste kantoren komen op de markt door een tekort aan opvolgers en/of personeel. De vergrijzing neemt toe, de kweekvijver van jong talent is dikwijls leeg en het is voor kantoren moeilijker het natuurlijke personeelsverloop op te vangen. Vooral het laatste halfjaar krijgt Full Finance veel telefoontjes van kantooreigenaren die naarstig op zoek zijn naar mbikandidaten, omdat het ze niet lukt kandidaten uit eigen gele deren te vinden. En dat zijn niet alleen de kleine, maar ook de middelgrote kantoren. Afgaande op de resultaten uit het Benchmarkonderzoek Accountancy is meer dan een kwart van de kantoren tot honderd personen naarstig op zoek naar opvolging. En dan zijn er de kantoren die zich nog net staande weten te houden in de “war on talent”, maar waarvan de vennoten er vermoeid door raken. De focus van de vennoten ligt continu op personeel zoeken, vinden en binden, naast alle andere uitdagingen die op hun bordje liggen. “Ik voel me soms meer een brandweerman dan een adviseur”, zeggen ze bijvoorbeeld. Sinds corona lijken de vennoten zich ook meer te realiseren dat werk leuk moet zijn. Dikwijls gaan ze dan voor aansluiting bij een ander kantoor waardoor ze zich weer meer kunnen richten op de klant en het vak van accountant of fiscalist. Dit soort kantoren zijn echt interessant voor de grotere kantoren. Het zijn over het algemeen succesvolle kantoren met prima mensen die de groeidoelstelling van de koper mogelijk kunnen maken. En misschien krijgen ze er wel een partner bij!
Nog meer schaal
Het aanbod neemt dus toe, maar ook de vraag is toegenomen. Grote kantoren willen nog groter worden, kleinere partijen willen vaak ook kopen en private equity heeft zijn intrede gedaan in de accountancy. Top 50kantoren doen overnames om verschillende redenen. Ook bij de grote kan toren is personeels en partnertekort vaak een belangrijk issue. Als je wil groeien of de omzet in stand wil houden, dan moet je continu zoeken naar mogelijkheden. Het is dan een kwestie van alle mogelijkheden benutten: een eigen recruitmentafdeling, inzetten op medewerkerstevredenheid, mensen in het buitenland aannemen én andere kantoren laten aansluiten. Of als je echt stappen wil maken: fuseren met een vergelijkbare partij. Door aansluitingen en fusies te doen, is het bovendien eerder mogelijk een schaalgrootte te bereiken die nodig is om klanten one-stop-shopping te kunnen aanbieden. Het gaat er niet alleen om nieuwe diensten te ontwikkelen, maar ook om businessunits te verstevigen, denk aan M&A en natuurlijk de audit. Maar, wat doen ze met de bestaande partners bij een fusie? De praktijk is dat oudere partners worden uitgekocht, vaak nog een paar jaar meewerken en dat de jongere partners – afhankelijk van hun ambities, kwaliteiten en ervaring – al dan niet partner in de nieuwe organisatie kunnen worden. Als Full Finance kantoren begeleidt die op zoek zijn naar een partij om bij aan te sluiten, dan ontstaan er vaak heel leuke gesprekken, zegt Arjen Schutte. “De grotere partijen beginnen bij een kennismaking altijd met de vraag: wat willen jullie nu persoonlijk? En dat is een verandering ten opzichte van zeg vijf jaar geleden. Ze realiseren zich dat de vennoten op zoek zijn naar comfort en realistische uitdagingen en denken daarin mee.”
Ook kleinere partijen op zoek
De kleinere partijen, zeg tussen de tien en honderd mensen, zijn ook best vaak op zoek naar uitbreidingsmogelijkheden. Ze vallen niet zo op in het accountancylandschap omdat ze geen deel uitmaken van de AVTop 50, maar dit soort partij en sluiten vaak deals met de wat kleinere partijen in de markt. Bij de verkooptrajecten van kantoren tot € 2 miljoen euro omzet zie je dat de kleinere partijen vaker beter passen. Deze partijen hebben dikwijls minder ervaring met overnames doen, maar de slagingskans blijkt niet tegen te vallen. Doordat de schaal niet extreem verandert, zie je dat mensen zich thuis voelen bij de overnemende partij. Dat kleinere partijen vaak flexibeler zijn en iets beter in staat zijn invulling te geven aan de wensen van de verkoper, draagt daaraan bij.
Private equity
In 2023 hebben enkele private-equity-partijen hun positie in de accountancy verstevigd. Dat leidt tot enige reuring in de markt en zet partijen aan het denken. Want, wat heeft private equity de markt te bieden? Private equity kan zorgen voor continuïteit. Een pe-partij kan het belang van de oudere partners overnemen. Als bij een kantoor wel genoeg management aanwezig is, maar er is onvoldoende animo om een maatschaps of aandelenbelang over te nemen, dan hoeft het hele kantoor niet te worden verkocht aan een ander kantoor waar door de impact kleiner kan zijn. Neem bijvoor beeld ESJ dat aan PIA is verkocht. Los van de reden van aansluiting, het merk ESJ blijft gewoon bestaan. Bij de fusie van Alfa en Abab zul je in de praktijk veel meer samensmelting van organisaties zien, waardoor de kans op succes theoretisch gezien afneemt. Ten tweede kan private equity zorgen voor veranderingen binnen de organisatie. Doordat er meerdere kantoren onder één vleugel opereren, kan kruisbestuiving van allerlei oplos singen sneller en makkelijker plaatsvinden. Ook zullen de verschillende kantoren eerder met elkaar moeten of gaan samenwerken. Bijvoor beeld op het vlak van ict, audit en hr.
Verschillen tussen de PE-partijen
In de praktijk zien we verschillen in hoe partijen opereren. Er zijn partijen die een buy-build-sell strategie hebben, maar er zijn er ook die voor de lange termijn gaan. En bepaalde partijen nemen meerderheidsbelangen en andere niet. Verder kan de wijze waarop ze kopen implicaties hebben voor de zeggenschap c.q. vrijheid in ondernemer schap. Tot slot is de mate van centralisatie van bestuur verschillend. Het hangt echt af van wat je belangrijk vindt met welke partij je eventueel in zee gaat.
Alternatieven voor verkoop
Hoewel Full Finance kantoren graag begeleidt bij de verkoop of fusie is het altijd goed de alternatieven in beeld te hebben. Volgens Tonny Dirkx van Full Finance, zij begeleidt kantooreigenaren bij het maken van strategische keuzes, blijkt dat kantoor eigenaren de alternatieven niet altijd in beeld te hebben: “Soms zijn er mogelijkheden waaraan je nog niet hebt gedacht.” Hoewel er geen blauwdruk is omdat elk kantoor en elke kantooreigenaar verschilt, noemt ze enkele alternatieven: outsourcing, zzp’ers inzetten, samenwerking, medewerkersparticipatie en in uitzonderlijke gevallen is zelfs krimp van het kantoor een optie. En natuurlijk zijn er ook nog steeds kantoren die het wel lukt om autonoom te groeien. Tonny Dirkx: “Breng altijd goed de verschillende alternatieven in beeld en bespreek deze als kantooreigenaren, zodat je met een heldere strategie een eventueel fusie of verkooptraject ingaat.” Tot slot een advies. Denk eens na over alternatieven en (financierings)voorwaarden, zoals medewerkersparticipatie of deeltijdpartnerschap. Of: probeer het goodwillvraagstuk eens anders te bekijken. Als de nieuwe generatie niet bereid is goodwill te betalen of het niet kan financieren, kijk dan eens of je daarin wat moet vernieuwen.
Prijsniveau stabiel
De prijzen die worden betaald, zijn redelijk stabiel. Waar de gemiddelde goodwill in 2022 uitkwam op 88% van de omzet, komt deze in 2023 uit op 85%. Als we kijken naar wat de goodwill beïnvloedt, dan hebben we het over vraag, aanbod, sentiment en rendement.
Arjen Schutte MSc. en Tonny Dirkx zijn werkzaam bij Full Finance en adviseren bij fusies en overnames in de accountancy.
Overzicht fusies en overnames
2023
- Van de Ven uit SintOedenrode sloot zich per 1 januari 2023 aan bij Vermetten | accountants en adviseurs.
- Wim Wijdeven Administratiekantoor in Langenboom is per 1 januari 2023 overgenomen door OOvB.
- Sai Accountants is per 1 januari 2023 aangesloten bij Bentacera.
- Administratie en Adviescentrum A.C.N. Utrecht B.V. is per 1 januari 2023 overgenomen door dbadviseurs te Nieuwegein.
- Aarnink Accountants + Adviseurs (Raalte en Wolvega) is per 1 januari 2023 door Maatman Accountants overgenomen.
- Smid Accountants (Hardenberg) is per 1 januari 2023 aangesloten bij Bilanx Accountants.
- Alex Verhoeven nam Korteland Accountants kantoor uit de Alblasserwaard over.
- In januari 2023 is Baas + Vlaanderen Accountants (Huizen) samengegaan met Omega Accountancy (Renswoude);
- Accountantskantoor Frenzel & Weijers (Maastricht) is per 1 januari 2023 overgenomen door Accountantskantoor Limpens (Kerkrade).
- Van den Broek Accountants (Leiden) is sinds 1 januari 2023 onderdeel van Abin accountants.
- Administratiekantoor D&P Administratie (Kerkrade) is per 1 januari 2023 door Haagmans Seelen Accountancy (Heerlen) overgenomen.
- Van Elst en Oosterbaan AccountantsAdviseurs is per 1 januari 2023 overgenomen door Van der Veen & Kromhout Accountants en Adviseurs.
- Wijs Accountants (Eindhoven) is per 1 januari 2023 door Crowe Foederer overgenomen.
- A&L Adviseurs & Accountants (Hengelo) is per 1 januari 2023 aan Eshuis Accountants en Adviseurs verkocht.
- UNP accountants adviseurs (Assen) is per 1 januari 2023 overgenomen door KroeseWevers.
- BW&S (Twello), onderdeel van ETL, heeft per 1 januari 2023 Kubus Zutphen overgenomen.
- Van Oers Accountancy & Advies sloot zich per 1 februari 2023 aan bij het Green By Blue platform.
- Lakerveld Administraties en Belastingen (Landsmeer) is per februari 2023 aangesloten bij Groep XTRA.
- Accountantskantoor G. Jansen (Loerbeek) is in februari 2023 bij ETL Nederland aangesloten.
- Van Eert Accountants & Adviseurs (Eindhoven) is in maart 2023 bij ETL Nederland aangesloten.
- Lindenhof Accountants en Belastingadviseurs (Eersel) is in maart 2023 bij ETL Nederland aangesloten.
- Marshoek (administratie en belasting advieskantoor) is in maart 2023 door De Jong & Laan overgenomen.
- Coney Minds heeft zich aangesloten bij het duurzaamheidsplatform Green by Blue.
- Verder Accountants | Fiscalisten (Utrecht) fuseerde in het voorjaar van 2023 met het grotere HLB Blömer.
- Otwee Accountants (Dordrecht, Culemborg en Ede) is in het voorjaar van 2023 door Alfa Accountants en Adviseurs overgenomen.
- Trivent accountants & belastingadviseurs (Waalwijk, Den Bosch en Nuenen) sloot zich per 1 april 2023 aan bij Moore DRV.
- Duidelijk Accountants (Krommenie) is per 1 april 2023 aangesloten bij Kop of Munt. Het kantoor gaat verder als Kop of Munt ZaanstreekWaterland.
- Wolfsbergen Van Haarlem (Capelle aan den IJssel) is in april 2023 bij ETL Nederland aangesloten.
- RHM Accountancy (Veghel) is per 23 april 2023 overgenomen door Bol Adviseurs.
- HLB WVDB is in juni 2023 gefuseerd met Koenen en Co, en gaan beide in zee met privateequitypartij Avedon.
- Harrier accountancy bedrijfsadvies (Groningen) is per 1 juni onderdeel van BentAcera.
- Grant Thornton heeft het eigen team voor dienstverlening op het gebied van fusies en overnames (M&A) verzelfstandigd. Dat gaat nu apart verder als Crown Deal Partners.
- HLB Den Hartog heeft zich in mei 2023 aangesloten bij Green by Blue.
- Avedon kondigt in juni 2023 aan dat het een meerderheidsbelang in HLB WVDB wil gaan innemen.
- Accountantskantoor DUROI (Heerlen en Rosmalen) is per 1 juli gefuseerd met MK Accountants & Adviseurs (Swalmen, Echt en Nuth). De kantoren zijn verdergegaan onder de naam Juyst.
- Schooten Advies heeft zich per 1 juli 2023 bij Vermetten | accountants en adviseurs aangesloten.
- 5BAR Assurance is per 1 juli 2023 door De Jong & Laan overgenomen.
- CNBB Equity Partners neemt per 1 juli 2023 een meerderheidsbelang in oamkb.
- De Friese kantoren Baukema Accountants,
- De Vries & Partners en Onze Fiscalist zijn vanaf 1 juli 2023 samengegaan en opereren vanaf nu onder de naam DCHTBJ! MKB Accountants & Adviseurs.
- Pulsum Accountants is per 1 augustus 2023 aangesloten bij Kop of Munt.
- PKF Wallast voegde zich in september 2023 bij HLB WVDB en Koenen en Co. De fusie partners gaan verder onder de naam Newtone.
- Horlings (Amsterdam) heeft zich per 1 september bij De Jong & Laan aangesloten.
- ESJ heeft zich per 1 september 2023 aangesloten bij de PIA Group.
- Cooster heeft zich per 1 september 2023 aangesloten bij de PIA Group.
- SVC Accountants & Adviseurs (Amersfoort) heeft zich bij de PIA Group aangesloten.
- Advocatenkantoor Siekman & Stassen (NieuwVennep) integreert zijn fiscale praktijk vanaf het najaar 2023 geleidelijk aan met CROP accountants & adviseurs.
- J.B. Accountants en Adviseurs B.V. (Geldermalsen) is in het najaar van 2023 bij BANVO aangesloten. Het kantoor gaat verder onder de naam JB Advies & Belastingadviseurs B.V.
- Rijkse Accountants (Zeeland) is in het najaar van 2023 door Moore DRV overgenomen.
2024
- Veltkamp & Pol Accountants & Belasting adviseurs (Hattemerbroek) sloot zich per
- 1 januari 2024 aan bij Harke administratie & fiscaal advies (Staphorst) en gaat verder onder de naam Veltkamp & Pol administratie & fiscaal advies.
- Best Practice uit Eindhoven heeft zich per 1 januari 2024 aangesloten bij BGH Accountants & Adviseurs (dat onderdeel is van ETL).
- Rademaker Advies & Accountancy uit ‘sHertogenbosch heeft zich per 1 januari 2024 aangesloten bij BGH Accountants & Adviseurs (dat onderdeel is van ETL).
- MB Accountants en Adviseurs (Middenbeemster) maakt per 1 januari 2024 deel uit van Phidra Accountants & Adviseurs.
- Green Accountants (Groningen) heeft zich per 1 januari 2024 bij Alfa Accountants en Adviseurs aangesloten.
- Stolwijk Kennis Netwerk nam per 1 januari 2024 de aandelen van Stolwijk Philipsen accountants en adviseurs over na een samenwerking van vier jaar.
- Moore MTH en KroeseWevers zijn gefuseerd (1 januari 2024);
- Bastiaan Accountants (Groningen) heeft zich per 1 januari 2024 bij AKSOS Accountants aangesloten.
- Tenzing Accountants uit Oss sluit zich per 1 januari 2024 aan bij Brabant Accountants en Belastingadviseurs.
- Alfa Accountants en Adviseurs en ABAB Accountants en Adviseurs overwegen medio 2024 te gaan fuseren en verder te gaan onder de naam aaff.
- Een groot kantoor dat actief is in heel Nederland heeft een kantoor in de regio Utrecht laten aansluiten. Bovenliggende partij wenst geen ruchtbaarheid te geven aan de overname/aansluiting.
- AVB Accountants en Berdano Salarisverwerking sloten zich in april aan bij Westerveld en Vossers.
- Per 1 januari 2024 zijn HKG Accured (Rosmalen) en Nolsen Accountancy (Rosmalen) gefuseerd.
- Verhoeven & Ruesink Belastingadviseurs (Enschede) is aangesloten bij Eshuis Accountants en Adviseurs.
- One Accountants BV en AHC Accountants & Adviseurs (beide Zoetermeer) zijn vanaf 1 januari 2024 verdergegaan onder de naam One Accountants & Bedrijfsadviseurs.
- Alan Accountants en Adviseurs (Leek) is per 1 januari 2024 overgenomen door Countus.
- Vanhier Accountants heeft zich in januari 2024 bij de PIA Group aangesloten.
- Zuijdervliet & Turkenburg (Alphen aan den Rijn) is per 1 januari 2024 door Slof & Wildenburg accountants en belastingadviseurs overgenomen.
- Per 5 januari 2024 zijn Spaarne De Hooge Waerder Accountants – Belastingadviseurs – Juristen en Spaarne Accountants en Belastingadviseurs gefuseerd.
- Innovencio (subsidieadvies) en Alfa Accountants en Adviseurs zijn per 1 februari 2024 strategisch gaan samenwerken.
- Graafland accountants & belastingadviseurs (Lekkerkerk) heeft zich aangesloten bij FlanQ Accountants & Adviseurs (Dordrecht).
- Van Benthem, De Koning en Verbrugge Belastingadviseurs (Barendrecht) heeft zich in maart 2024 bij ETL aangesloten.
- CloseContact (marketingbureau) is per 1 maart 2024 door Deloitte overgenomen.
- Flantúa Accountants en Adviseurs heeft zich in maart 2024 bij Vallei Accountants aangesloten.
- Schoonebeek en Kieskamp Accountants & Adviseurs (Epe en Almelo) zijn vanaf maart 2024 gaan samenwerken met vhm | accountants & belastingadviseurs (Epe en Veenendaal).
- BLM Accountants en Belastingadviseurs uit Veldhoven heeft zich in maart 2024 bij ETL aangesloten.
- Amstellanden B.V. (Amsterdam) heeft zich in april 2024 aangesloten bij Local2Global.
- P&L Office uit Nieuwleusen heeft zich per 1 april 2024 aangesloten bij Brouwers Adviseurs.
2025 (aankondiging):
- WEA Rivierenland sluit zich per 1 januari 2025 aan bij WEA Deltaland.
Deze bijdrage komt uit de eerste editie van het AV-magazine met als thema Fusies en overnames. Dit magazine is verschenen in mei 2024. Zie: https://www.accountancyvanmorgen.nl/kennisdoc/av-1-2024-fusies-en-overnames. Beluister ook onze podcast AV on Air over dit onderwerp.
Geef een reactie