De Nederlandse overnamemarkt voor mkb bedrijven is al jaren een groeimarkt. Met als uitzondering het jaar 2023 (oorlog, stijgende rente, hoge inflatie) is het aantal fusies en overnames van bedrijven met maximaal 50 werknemers vanaf 2017 continue gegroeid. Ging het in 2017 om 2.660 fusie en overnames in 2022 telde het CBS 4.335 transacties, een groei van ruim 60 procent. Belangrijke aanjagers van de groei van het aantal transacties zijn de vergrijzing en een significant hogere omloopsnelheid van bedrijven. Was een ondernemer vroeger gemiddeld dertig jaar actief met zijn of haar bedrijf, nu is dat misschien nog maar tien tot vijftien jaar. Daardoor is de gemiddelde omloopsnelheid van een bedrijf in de afgelopen 10 jaar verdubbeld en is ook het aantal transacties navenant toegenomen.
Groeimarkt
De absolute gamechanger in de mkb-overnamemarkt is de toetreding van private equity partijen geweest. Aangetrokken door de aantrekkelijke rendementen hebben investeringsfondsen de afgelopen jaren vele honderden miljoenen euro’s geïnvesteerd in mkbbedrijven. Dit leidde en leidt tot vele tientallen transacties, vaak in de vorm van een preexit, groeifinanciering of een honderd procent overname. Uit een analyse van overnameadviseur Marktlink kwam naar voren dat bij de 300 transacties die zij in de afgelopen drie jaar hebben begeleid, pakweg de helft een private equity partij betrokken was. Vooral groothandels, productiebedrijven, IT-bedrijven, installateurs en e-commercebedrijven waren doelwit. En het einde van deze trend is nog lang niet in zicht.
Ook voor de komende tijd zijn nog vele honderden miljoenen euro’s beschikbaar. Het Haagse Main Capital Partners haalde vorige maand met twee nieuwe fondsen zelfs het recordbedrag van €2,4 miljard op voor investeringen in software bedrijven. Main heeft inmiddels €6 miljard onder beheer en behoort daarmee tot de grotere private-equity fondsen in Nederland.
Transactieprijzen
Waar het aantal transacties over de jaren is toegenomen zijn de gemiddelde transactieprijzen de afgelopen vijf jaar redelijk stabiel gebleven. Cijfers van de Brookz Overname Barometer, het halfjaarlijkse onderzoek van overname platform Brookz, geven aan dat er in de periode 2019 – 2023 gemiddeld 4,81 keer EBITDA werd betaald voor een mkb-bedrijf, met een bandbreedte tussen 4,95 en 4,65 keer EBITDA. Belangrijk aspect om bij deze benchmark mee te nemen is de omvang van het bedrijf. Uit wetenschappelijk onderzoek is gebleken dat hoe kleiner een onderneming, hoe groter de kans dat de verwachte vrije kasstromen niet zullen worden gerealiseerd. Denk bijvoorbeeld aan de afhankelijkheid van bepaalde klanten of leveranciers, of de afhankelijkheid van bepaalde technische knowhow die bij vertrek van personeel snel kan afnemen. Dit kan forse impact hebben op de rendementen en dus ook op de waarde van een onderneming. De hogere risicopremie die van toepassing is op kleinere bedrijven (de zogenaamde “Small Firm Premium”) veroorzaakt een waardedrukkend effect. Als gevolg daarvan zijn de betaalde EBITDA-multiples voor grotere bedrijven gemiddeld hoger dan de betaalde multiples voor kleinere bedrijven. Het verschil in de EBITDAmultiple tussen bedrijven met een genormaliseerde EBITDA van € 200.000 en €5 miljoen bedraagt 1,9. Respectievelijk gemiddeld 3,9 x EBITDA bij een klein bedrijf versus 5,8 x EBITDA bij een groot bedrijf).
Legio dwarsverbanden
Wie met een analytische bril naar de overnamemarkt en de markt voor kleinere accountants en administratiediensten kijkt, ziet legio dwars verbanden. Allereerst zijn accountants- en administratiekantoren in essentie zelf ook mkb-bedrijven. En hebben als zodanig met dezelfde uitdagingen te maken als “gewone” bedrijven. Digitalisering, personeelskrapte, stevige kostenstijgingen en daarbovenop ook nog eens vergrijzing met daarmee samenhangende opvolgingsproblematiek. Ten tweede bestaan de meeste klanten van accountants en administratie kantoren zelf ook weer uit kleine zelfstandigen en mkb-bedrijven. Veel mkb-ondernemers hebben een sterke vertrouwensband met hun (externe) boekhouder en de accountant.
En het draait in beide markten om persoonlijke dienstverlening. Daarbij fungeert de boekhouder en accountant vaak als vertrouwenspersoon en adviseur bij belangrijke bedrijfsbeslissingen. Een andere overeenkomst tussen de overnamemarkt en de markt voor accountants en administratiediensten is dat het allebei al jaren groeimarkten zijn. Personeelstekorten en nieuwe regelgeving zorgen ervoor dat ook de komende jaren de tarieven en omzetten van de accountants en administratiekantoren zullen blijven stijgen. Vorig jaar stegen de tarieven nog met circa 5,5%, onder meer door de hogere lonen in een structureel krappe arbeidsmarkt. Na twee uitzonderlijke jaren door de coronapandemie realiseerde de accountancybranche in 2022 een groei van 3,6% in het aantal gefactureerde uren. In 2023 lag het groeitempo iets lager met een volumegroei rond de 2,5%. Ondanks een naar verwachting licht hogere economische groei in 2024, verwacht het CBS en ING Research voor 2024 eveneens een volumegroei van circa 2,5%, waarmee het gematigde groeitempo van 2023 wordt voortgezet.
Private equity
Ook de markt voor accountants- en administratiediensten is inmiddels in het vizier van investeerders gekomen. Het groei en ontwikkelpotentieel van deze markt zorgt ervoor dat in de afgelopen jaren diverse grote private equity partijen zijn toegetreden. Volgens BHB Dullemond, een overnameadvieskantoor dat zich richt op accountants kantoren, zien investeerders de accountancy en administratiemarkt als een aantrekkelijke propositie omdat er ruimte is voor consolidatie, er hoge marges worden behaald en de sector laag cyclisch is. Het kopen van een sterk platformbedrijf, en daarmee het opbouwen van waarde door middel van goed uitgevoerde add-ons, kan binnen deze markt een bovengemiddeld rendement opleveren. Recente voorbeelden van dergelijke investeringen zijn de overname van accountantskantoor De Jong & Laan door private-equity firma Waterland, de aankoop en samenvoeging van HLB Witlox Van den Boomen, Koenen en Co en PKF door Avedon, en de overname van Vanhier en van SVC Accountants & Adviseurs door de Belgische Pia Group. In totaal heeft private equity de afgelopen twee jaar tijd voor ruim €800 miljoen aan Nederlandse accountants en administratiekantoren opgekocht en enkele tientallen deals gesloten. De markt voor mkb-accountants die geen wettelijke controles doen, is anno 2024 nog altijd sterk gefragmenteerd. Eind 2023 waren er in Nederland bijna 1900 kantoren met vijf werknemers of meer. Kortom, een markt die rijp is voor consolidatie en schaalvergroting, vertelde Ewout Brouwers, de bestuursvoorzitter van PIA Group in Nederland, onlangs in het Financieel Dagblad. Naast de toetreding van private equity is de markt voor accountants en administratiediensten opgeschud door een tweede ingrijpende ontwikkeling: de opkomst van online boekhouddiensten. Nieuwe partijen als Kees de Boekhouder, Jortt en Informer zorgen voor druk op het bestaande businessmodel (uur x tarief) van de traditionele kantoren. Het dwingt deze kantoren uit te kijken naar het verschuiven van hun dienstverlening richting hoogwaardige adviesdiensten, bijvoorbeeld rondom financiering, fiscaliteit en bedrijfsovername.
Fuseren, overnemen of verkopen
Ondanks een kleine dip in 2023 is het nog altijd druk op het gebied van fusies en overnames. Omdat er bij private equity investeerders nog genoeg geld beschikbaar is, zullen ze ook de komende jaren een belangrijke rol blijven spelen als aanjager van nieuwe transacties. De accountancy en administratiemarkt wordt als een stabiele en rendabele investering gezien, de verwachting is dat de consolidatie zich daarom onverminderd zal voorzetten. Daarbij zal door de vergrijzing het aanbod van kleinere accountants en administratiekantoren de komende jaren flink toenemen. Gedwongen door uitdagingen als het personeelstekort, digitalisering en de steeds hogere vaktechnische kwaliteitseisen staan veel kantoren voor de keuze: verkopen, zelf groeien en overnemen of verkopen?
Net als bij reguliere mkb-bedrijven zijn er in toenemende mate eigenaren van kantoren die al op relatief jonge leeftijd overwegen hun kantoor te verkopen en/of overwegen zich aan te sluiten bij een platformorganisatie. Dit kan bijvoorbeeld door middel van een pre-exit; eigenaren verkopen een deel van hun aandelen aan een investeerder of strategische partij waarbij de verkoper nog met een belang betrokken blijft bij het bedrijf. Dit biedt verkopers de mogelijkheid een deel van de waarde van hun kantoor te verzilveren, nog een aantal jaren te blijven werken en daarna het resterende belang uit te laten kopen. Als de waarde van het kantoor dan wordt vergroot, is het mogelijk daar nog voor een deel van mee te profiteren.
Waardering
Voor de DGA en of partner die overweegt zijn of haar kantoor geheel of gedeeltelijk te verkopen is het uiteraard van belang om daar ook een goede prijs voor te krijgen. Een veel gehanteerde vuistregel om tot een waardering te komen is het gebruik van een omzetmultiple, dat is een factor maal de jaaromzet van een kantoor. Bij een accountantskantoor schommelt deze multiple meestal tussen de 0,7 en 1,1 keer de omzet. Een andere benchmark is EBITDA multiple van de Brookz Overname Barometer. Volgens de meest recente Barometer is de multiple van een bedrijf actief in de sector Zakelijk dienstverlening 4,8 x EBITDA, met een bandbreedte die zich beweegt tussen 4,5 en 5,5 x EBITDA. Daarbij is het goed om te beseffen dat het hier om een gemiddelde gaat dat op zijn best leidt tot een indicatieve waardering. Maar het gemiddelde bedrijf bestaat niet.
Elk bedrijf is uniek waarbij zoals eerder gemeld omvang ook een belangrijke rol speelt. Om de waardering te finetunen wordt er daarnaast ook vaak gekeken naar de kwaliteit van de omzet (spreiding, aandeel recurring), de kwaliteit en leeftijdsopbouw van het personeel en de afhankelijkheid van de eigenaar en de verschillende partners. Tot slot is het nog belangrijk te weten dat waardering en prijs twee verschillende grootheden zijn. Een goed onderbouwde waarde ring is op zijn best een belangrijk uitgangspunt, maar de uiteindelijk verkoopprijs wordt nog altijd in de onderhandelingen bepaald.
SPREIDING EBITDA MULTIPLES PER SECTOR*
(Bron: Brookz Overname Barometer Februari 2023)
Deze bijdrage komt uit de eerste editie van het AV-magazine met als thema Fusies en overnames. Dit magazine is verschenen in mei 2024. Zie: https://www.accountancyvanmorgen.nl/kennisdoc/av-1-2024-fusies-en-overnames. Beluister ook onze podcast AV on Air over dit onderwerp.
Geef een reactie