De Wet bescherming erfgenamen tegen schulden is per 1 september 2016 in werking getreden. De wet verbetert bescherming van erfgenamen tegen nalatenschapsschulden. Erfgenamen lopen bij een zuivere aanvaarding van een erfenis met hun eigen vermogen risico op het moment dat er onverwacht een schuld uit de erfenis bovendrijft. Sinds 1 september 2016 zijn erfgenamen beter beschermd tegen onverwachte schulden in een erfenis.
Hoe zat het ook al weer?
De erfgenaam heeft voor wat betreft de erfenis drie mogelijkheden:
- De erfenis verwerpen. In dit geval accepteert de erfgenaam de erfenis niet.
- De erfenis zuiver aanvaarden. De erfgenaam aanvaardt alle vermogensbestanddelen waaronder ook de schulden. De erfgenaam is met zijn gehele vermogen aansprakelijk, zelfs als blijkt dat de schulden hoger zijn dan de bezittingen in een nalatenschap.
- De erfenis beneficiair aanvaarden. De erfgenaam aanvaardt de erfenis alleen indien deze na de schulden positief is. Hiermee beschermt de erfgenaam zijn eigen vermogen.
De erfgenaam kan een erfenis zuiver aanvaarden door bepaalde handelingen te verrichten dan wel door middel van een verklaring. Zuivere aanvaarding werd in de praktijk bij bepaalde handelingen redelijk snel aangenomen, zoals bijvoorbeeld het opruimen van de gehele inboedel van de erflater. Dit werd gezien als een gedraging van zuivere aanvaarding.
Voor de beneficiaire aanvaarding van een erfenis dient de erfgenaam een verklaring af te leggen bij de rechtbank. Na de verklaring zijn de erfgenamen verplicht om de nalatenschap te vereffenen (de vereffeningsprocedure). De vereffeningsprocedure is een traject waarin alle bezittingen en schulden van de erflater in kaart worden gebracht. Op het moment dat alle openstaande schulden van de erflater gezuiverd zijn uit de nalatenschap en er sprake is van een positieve nalatenschap ontvangen de erfgenamen hun erfdeel. Blijkt de nalatenschap na zuivering van schulden negatief te zijn, dan dragen de beneficiaire erfgenamen niet de verantwoordelijkheid om de erfenis aan te zuiveren. Hiermee wordt het privévermogen van de erfgenamen beschermd.
Drie wijzigingen vanaf 1 september 2016
De hiervoor benoemde mogelijkheden voor de erfgenamen blijven bestaan. De erfgenaam is voortaan beter beschermd tegen onverwachte schulden.
- Zuiver aanvaarden wordt niet snel meer aangenomen. Het opruimen van de inboedel van de erflater wordt niet gezien als een gedraging van zuivere aanvaarding. Wel wordt zuivere aanvaarding aangenomen als de erfgenaam goederen verkoopt of op een andere manier onttrekt aan schuldeisers.
- De erfgenaam die de erfenis zuiver heeft aanvaard en geconfronteerd wordt met een onverwachte schuld heeft een juridische uitweg. De erfgenaam kan namelijk binnen een termijn van drie maanden (na ontdekking van de schuld) de kantonrechter verzoeken om de erfenis alsnog beneficiair te aanvaarden.
- De nalatenschap die al vereffend of verdeeld is, waarbij na enige tijd een onbekende schuld verschijnt, zal niet leiden tot de aansprakelijkheid van het eigen vermogen van de erfgenaam. De eerder verkregen erfenis moet dan wel terugbetaald worden. Ook hier geldt dat de erfgenaam binnen drie maanden na ontdekking van de schuld een verzoek moet indienen bij de kantonrechter.
Let op! Deze bescherming geldt alleen als er sprake is van een onverwachte schuld. Niet elke schuld, waarvan de erfgenaam niet op de hoogte was, is een onverwachte schuld. De erfgenamen dragen in dit geval een onderzoeksplicht. Denk hierbij bijvoorbeeld aan de eigen woning die voor een lagere verkoopprijs verkocht is dan de uitstaande hypotheek. De erfgenamen krijgen op basis van deze regeling dus geen 100% bescherming.
Praktijkvoorbeeld
Koos overlijdt onverwacht en laat zijn zoon Paul alles na. In de nalatenschap zit onder andere een woonhuis met een bijbehorende schuld. Paul onderhandelt met de makelaar en zet de woning te koop. Met deze handeling heeft Paul zuiver aanvaard. Hij is hierdoor aansprakelijk voor de schulden uit de nalatenschap. Als onverhoopt de woning tegen een fors lager bedrag moet worden verkocht en er sprake is van een restschuld dan is dit geen onverwachte schuld. Er wordt van Paul verwacht dat hij dit risico onderzoekt. Als echter de belastingdienst na een jaar met een forse naheffing komt, omdat blijkt dat Koos zijn administratie niet op orde had, is er wel sprake van een onverwachte schuld. Voor deze schuld kan een verzoek aan de kantonrechter worden gericht.
Tip voor de praktijk
Bij twijfel is het nog steeds aan te raden om beneficiair te aanvaarden. Dit kan ook zonder notaris. Het ‘formulier verklaring nalatenschap meerderjarige erfgenaam’ kan worden gedownload en worden ingeleverd bij de rechtbank. Dan zijn uitsluitend de griffiekosten verschuldigd.
Fatiha Mouhoul is als fiscaal jurist werkzaam bij Dukers & Baelemans en houdt zich onder meer bezig met Estate Planning.
Geef een reactie