Eind maart komt het kabinet met een reactie en misschien ook wel met voorstellen voor nieuwe regels voor het accountantsberoep. Tijd voor een overzicht. Hoe ziet de Nederlandse auditmarkt eruit? Tijd voor de Audit Top 30. De Big Four zijn – zoals verwacht – dominant aanwezig in deze markt. Er zijn ook kleinere spelers en nieuwe specialisten. Marcel Maassen en Arjen Schutte zetten alle cijfers op een rij en inventariseren de Nederlandse auditmarkt.
De Audit Top 30 is een andere dan reguliere top 30 van accountantskantoren. De Audit Top 30 focust expliciet op de door kantoren behaalde omzetten op basis van uitgevoerde assurance-opdrachten. Hoe ziet de auditmarkt er uit? Welke ontwikkelingen doen zich daar voor.
In de reguliere top 30 staan behoorlijk wat kantoren die relatief weinig omzet realiseren in de auditmarkt. Er zijn echter wel kantoren die – weliswaar met hun totale omzet geen plek bereiken in de regulier top 30 – maar die juist wel een plek verdienen in de Audit Top 30. De accountantskantoren Eshuis en Van Ree meldden zichzelf voor de Audit Top 30. Q-concepts en Lansigt realiseren ook een auditomzet die hen een plaats geeft in de Audit Top 30. Gezamenlijk behalen de kantoren in de Audit Top 30 een auditomzet van ruim € 1,5 miljard. In totaal zijn er 273 kantoren met een controlevergunning. De 243 overige kantoren met een controlevergunning behalen gezamenlijk – naar onze schatting – een auditomzet € 65 miljoen.
Dominantie
Van de € 1,5 miljard auditomzet van de Audit Top 30 nemen de ‘Big 6’ (OOB-vergunninghouders) ruim € 1,3 miljard voor hun rekening. Dat is ca. 85% van het totaal. Volgens de AFM voeren de OOB-kantoren ca. 1000 jaarrekeningcontroles uit bij organisaties van openbaar belang (OOB’s zijn beursgenoteerde ondernemingen en financiële instellingen). Dit zijn de dominante kantoren in dit marktsegment. Waren de andere 3 voormalige OOB-ers (Baker Tilly, Grant Thornton en acconavm) er nog bij geweest, dan zou dit een kleine € 60 miljoen aan auditomzet van accountantskantoren in het OOB-segment toevoegen.
Voor de goede orde, we spreken over 273 Wta-vergunningen (vergunningen om wettelijke controles te mogen uitvoeren). We tekenen hierbij aan dat er enkele kantoren zijn die twee vergunningen hebben. Onze Audit Top 30 behaalt zo’n € 1,5 miljard aan auditomzet. Het is het enigszins speculeren hoeveel auditomzet de overige 243 vergunninghouders realiseren. Wij schatten het in op ca. € 65 miljoen, waardoor we een geschatte totaal auditomzet hebben van naar boven afgerond van € 1,56 miljard.
Audit Top 30
| Kantoor | omzet over 2018 (of 2017/18)* | auditomzet in % totale omzet | ranking o.b.v. % omzet | |
| 1 | EY | € 340,0 | 41% | 4 |
| 2 | PwC | € 332,2 | 40% | 5 |
| 3 | KPMG | € 260,0 | 40% | 6 |
| 4 | Deloitte | € 231,3 | 26% | 15 |
| 5 | BDO | € 104,3 | 37% | 9 |
| 6 | Mazars | € 39,2 | 39% | 7 |
| 7 | Baker Tilly | € 37,5 | 37% | 8 |
| 8 | Grant Thornton | € 16,5 | 29% | 11 |
| 9 | Verstegen | € 14,3 | 59% | 1 |
| 10 | RSM Netherlands | € 13,4 | 34% | 10 |
| 11 | De Jong & Laan | € 9,5 | 15% | 24 |
| 12 | Flynth | € 8,9 | 7% | 30 |
| 13 | Witlox Van den Boomen | € 8,8 | 25% | 17 |
| 14 | Crowe Foederer | € 8,6 | 19% | 19 |
| 15 | DRV | € 7,4 | 13% | 26 |
| 16 | CROP | € 7,4 | 28% | 12 |
| 17 | KroeseWevers | € 6,5 | 22% | 18 |
| 18 | PKF Wallast | € 6,5 | 26% | 13 |
| 19 | Van Ree | € 6,2 | 53% | 3 |
| 20 | Q-concepts | € 5,5 | 55% | 2 |
| 21 | Acconavm | € 5,3 | 6% | 31 |
| 22 | MTH | € 5,1 | 13% | 27 |
| 23 | HLB Van Daal & Partners | € 4,8 | 18% | 20 |
| 24 | Van Oers | € 4,2 | 12% | 28 |
| 25 | Visser & Visser | € 4,1 | 15% | 23 |
| 26 | Koenen en Co | € 4,0 | 14% | 25 |
| 27 | Alfa | € 3,8 | 5% | 32 |
| 28 | Lansigt | € 3,4 | 26% | 16 |
| 29 | Eshuis | € 2,9 | 26% | 16 |
| 30 | Bol | € 2,9 | 16% | 22 |
| Totaal omzet Audit Top 30* | € 1.504,5 |
* Bedragen x 1 miljoen
Noot: ABAB en Countus wilden geen specifieke auditomzetcijfers verstrekken en zijn derhalve net meegenomen in de lijst. Top 30 kantoren Schipper en Ruitenburg vallen qua auditomzet net buiten de Audit Top 30.
Abab meldt in haar transparantieverslag dat zij in 2018 182 jaarrekeningen controleerden, tegen 193 in 2017. Tegelijkertijd stelt het kantoor ook dat de auditomzet in 2018 met 10% toenam, de samenstelpraktijk moest 2% inleveren, de adviespraktijk van ABAB groeide naar eigen zeggen met 13%.
Specialisatie
Kijken we naar specialisatie en laten we de OOB-kantoren buiten beschouwing, dan springt het Dordtse kantoor Verstegen eruit. Bijna 60% van hun totale omzet behaalt Verstegen met auditwerk. Hiermee staan zijn boven aan in de lijst percentage van de omzet behaald met auditwerkzaamheden. Q-concepts (55%) en Van Ree (53%) behalen eveneens bovengemiddelde auditomzetpercentages. Ter vergelijking, acconavm en Alfa staan met 6% respectievelijk 5% aan de onderkant van deze percentagelijst.
Casus Van Ree Accountants
Van Ree Accountants (6 vestigingen: Alphen a.d Rijn, Barneveld, Leersum, Geldermalsen, Nieuwegein en Zwolle, circa 135 medewerkers) scoort een hoog percentage auditomzet. Van de ca. € 11,5 miljoen totaalomzet komt 53% uit auditwerk. Focus op specifieke branches draagt daar volgens de directieleden Wim van Vliet (fiscalist) en Arwin Kraaij (accountant) ruim aan bij. Het kantoor richt zich vooral op de marktsegmenten ‘onderwijs’ en ‘non-profit’. Dit draagt in hoge mate bij aan het verwerven van kennis en kunde in en over die branches. De ervaring en kennis die het kantoor op doet in de controletrajecten kunnen vervolgens ook weer resulteren in verbeteradviezen ten behoeve van de cliënt. Specialisatie biedt Van Ree een positieve hefboom in de ontwikkeling van hun auditpraktijk.
Focus of geen focus
Alfa en accon avm staan in de reguliere top 30 stevig in de top 10 (met € 81 miljoen en respectievelijk € 88 miljoen omzet, cijfers over 2018). In de Audit Top 30 staan ze daarentegen op plek 27 en 21. Van Ree zet qua auditomzet beide kantoren ruim op afstand. Focus op audit of andere dingen belangrijker vinden lijkt ook hier op te gaan. Alfa profileert zich als ‘duurzame accountant’, met de ondersteuning die daar bij hoort. Daarnaast geeft Alfa aan dat zij zich breed voor de lokale ondernemer in willen zetten. Dat zijn toch andere doelgroepen dan het je als kantoor richten op controleplichtige bedrijven/organisaties in zorgvuldig benoemde branches c.q. niches.
Regionalisme
Een wat apart woord, echter regio speelt in de reguliere top 30 een grote rol evenals in de Audit Top 30. In de reguliere top 30 zien we kantoren als Schipper, Koenen & Co, KroeseWevers, de Jong & Laan met een sterk regiogebonden insteek. Het mooiste voorbeeld is de Jong & Laan. Voor dit kantoor stopt de kaart van Nederland bij Utrecht en bij Elst, even boven Nijmegen. Nieuw in de Audit Top 30 (en wellicht voor velen een nieuwe naam) is Eshuis Accountants – hoofdkantoor in Almelo, nevenvestigingen in respectievelijk Enschede en Nijkerk – sterk regio georiënteerd.
Casus Eshuis Accountants
Eshuis Accountants en Adviseur (3 vestigingen, ca. 130 medewerkers) is een van oorsprong Twents kantoor dat in 2006/07 bij de invoering van de Wta een focus heeft gelegd op audit. Toentertijd bestond de auditafdeling uit 3 medewerkers. Nu telt het AFM-register 9 ingeschreven accountants bij de controlepraktijk van Eshuis. De auditomzet van het kantoor bedraagt 26% oftewel € 2,9 miljoen op een de totaal van ca. € 11,5 miljoen (2018). Eshuis koos voor een beperkt aantal vestigingen om zo kennis te bundelen en cultuur zo eenduidig mogelijk te houden. De focus op audit zorgt voor groei van het kantoor. Michel Roelofs AA en drs. Michel Schaepers RA (het dagelijks bestuur) geven aan dat bemensing van de groei, ook in deze krappe arbeidsmarkt, goed gaat. Het lukt het kantoor prima om gekwalificeerde medewerkers aan te trekken.
Eshuis heeft één speerpunt: publieke sector. Mede hierdoor groeit hun auditomzet. Eshuis controleert o.a. de boeken van de gemeentes Dinkelland, Oldenzaal en Tubbergen. Michel Schaepers geeft aan dat bij een aantal van hun gemeentelijke klanten waar voorheen een Big 4 kantoor de boeken controleerde, deze kantoren soms vanuit Brabant hun mensen op pad stuurden. Eshuis werkt met mensen uit de regio, die de cultuur begrijpen en tevens weten wat er in de regio gebeurt.
Vlieguren
In de accountancysector staat professionalisering hoog op de agenda. Kwaliteit bieden is dan weliswaar een containerbegrip. Noodzakelijke kennis en ervaring opdoen door kantoren en individuele accountants voert steeds meer de boventoon. In de MKB-samenstelpraktijk zien we daardoor een trend van het uitbesteden, c.q. niet meer zelf uitvoeren van assurance-opdrachten. Denk hierbij aan het afgeven van subsidieverklaringen of het controleren van jaarrekeningen van ondernemingen die zijn doorgegroeid en vervolgens controleplichtig zijn geworden. Het sporadisch voorkomen van dergelijke opdrachten betekent dat deze– in verhouding tot de opbrengsten – veel tijd kosten. In zo’n situatie kan een specialist (lees: Auditkantoor) op dat deelgebied dit beter oppakken. Vlieguren heeft dus zijn voordelen, niet alleen voor de snelheid, maar ook voor de kwaliteit van de uit te voeren werkzaamheden.
Toekomst
Meer en meer – zo is onze verwachting – zal audit worden ondergebracht bij kantoren die daar een focus op hebben en daarmee voldoende omzet genereren om een solide en voldoende bemenste auditpraktijk te kunnen dragen. Een volwassen auditpraktijk zou ons inziens een minimumomzet van € 1,5 miljoen moeten hebben. Ons vermoeden is dat de gemiddelde omzet in het overige auditsegment kantoren – kantoren die dus onvoldoende omzet halen om een plek in de Audit Top 30 te kunnen bereiken – rond de € 300.000 bedraagt. Een kantoor dat in Auditomzetlijst op plekken tussen de 30 en 40 – bubling under de Top 30 – schatten we op een auditomzet van rond de € 2,6 miljoen. Hekkensluiters komen naar wij inschatten zeker niet boven de € 50.000 auditomzet uit.
Wanneer we de bedragen dan optellen dan komen we op de volgende kengetallen:
Omzet Audit Top 30 € 1.504,5 miljoen
Audit omzet overige 243 kantoren € 65,- miljoen (1)
Totaal audit omzet Nederland € 1.569,5 miljoen
(1).Zie hiervoor ook het rekenvoorbeeld aan het einde van dit artikel.
Verdergaande specialisatie op audit en daardoor minder Wta-vergunningen zal dan zeer waarschijnlijk het gevolg zijn. Zo komt de ooit in de toelichting van de Wta genoemde ‘180’ toch in beeld.
Drs. Marcel Maassen & Arjen Schutte Msc. zijn beiden werkzaam bij Full.Finance Consultants.
- Deze schatting van € 65 miljoen is gebaseerd op onderstaande aannames. Bedragen zijn door ons naar boven toe afgerond. Misschien dat toezichthouder AFM t.z.t. een compleet overzicht kan leveren.
| plekken op ranglijst* | Geschatte gemiddelde audit omzet* | kantoren | Totalen* | ||
| groep | 31 | 40 | € 2.600.000 | 10 | € 26.000.000,00 |
| groep | 41 | 50 | € 1.600.000 | 10 | € 16.000.000,00 |
| groep | 51 | 60 | € 850.000 | 10 | € 8.500.000,00 |
| groep | 61 | 70 | € 400.000 | 10 | € 4.000.000,00 |
| groep | 71 | 80 | € 200.000 | 10 | € 2.000.000,00 |
| groep | 81 | 90 | € 100.000 | 10 | € 1.000.000,00 |
| groep | 91 | 100 | € 50.000 | 10 | € 500.000,00 |
| groep | 101 | 243 | € 30.000 | 143 | € 4.290.000,00 |
| totaal omzet overige WTA-kantoren | 213 | € 62.290.000,00 | |||
| Afgerond* | € 65.000.000,00 | ||||
| Gemiddelde audit omzet in deze lijst* | € 292.441,31 | ||||
| Afgerond* | € 305.164,32 | ||||
* bedragen zijn schattingen
Geef een antwoord