De kosten voor de jaarrekeningcontrole bij Nederlandse kleine en middelgrote beursfondsen zijn de afgelopen jaren explosief gestegen, meldde de Vereniging MidkapNL vrijdag. De belangenvereniging noemde de uitkomsten ‘schokkend en een overtuigend bewijs van marktfalen in de accountancysector.’ Dat ligt echter behoorlijk anders, betogen Prof. Dr. Jan Bouwens en Tjibbe Bosman (MSc) in een uitgebreide reactie op persoonlijke titel. Beiden zijn verbonden aan de Foundation for Auditing research en de Universiteit van Amsterdam. Zo is de kostenstijging volgens Bouwens en Bosman beperkter dan MidkapNL heeft berekend, zijn er verschillende verklaringen voor de kostenstijging die overblijft en zijn er kanttekeningen te plaatsen bij het door MidkapNL geconstateerde prijsopdrijvende effect van een gebrek aan concurrentie tussen OOB-accountants.
Lagere stijging accountantskosten
MidcapNL constateert een stijging van de accountantskosten voor het controleren van de jaarrekening sinds 2014 van 129,6 procent. Bouwens en Bosman komen echter tot een andere uitkomst, mede omdat er volgens hen door MidcapNL rekenfouten zijn gemaakt: ‘Zo is de stijging van de accountantskosten met betrekking tot de controle van de jaarrekening van Ajax 12% (ipv 107% die wordt geclaimd), ForFarmers 23% (ipv 53%), Roodmicrotec 15% (ipv 204%) en Snowworld 110% (ipv 164%). […] MidcapNL blijkt hun cijfer te baseren op de controlekosten van een selectie van 33 bedrijven, als wij de accountantskosten van niet in de AEX / AMX opgenomen in Amsterdam genoteerde bedrijven tussen 2014 en 2019 vergelijken dan bedraagt de stijging van 37,2 procent over dezelfde periode van 6 jaar. Dit is vergelijkbaar met de 38% verhoging van de toezichtkosten van de AFM over dezelfde periode.’
Oorzaken kostenstijging
Bouwens en Bosman zien een hele reeks aan logische verklaringen voor die kostenstijging. Zo wijzen ze er onder anderen op dat de IFRS-verslaggevingsstandaarden zijn aangepast, wat heeft geleid tot complexere-verantwoordingen en omzettingen die ook door de accountant moeten worden gecontroleerd. MidcapNL vergelijkt bovendien in haar onderzoek bedrijven die in 2014 nog geen beursnotering hadden. ‘Een beursgang trekt een prospectuscontrole en omzetting van de jaarrekening naar IFRS met zich mee, hiermee zijn significant complexere verslaggevingsvraagstukken en risico’s voor de accountant mee gemoeid. Wat ook opvalt is dat de ondernemingen uit 2014 met een daling in de accountantskosten niet door MidcapNL zijn meegenomen.’
Verder valt hen onder anderen op ‘dat in 5 van de 33 door MidcapNL opgevoerde gevallen dat de jaarrekeningen van de door MidcapNL aangehaalde bedrijven na publicatie en accountantscontrole alsnog moest worden teruggeroepen en gecorrigeerd. […] De eerdere accountantscontrole was op deze punten niet goed genoeg en beleggers zijn gebaat bij een strenge accountant die dit soort verslaggevingsongelukken voorkomt. Daarnaast ziet de accountant bij 4 van de 33 organisaties bij de controle van de jaarrekening 2019 een materiele onzekerheid omtrent de continuïteit van het bedrijf. Ook deze inschatting is complex, heeft specialistische inbreng nodig en kost dus tijd en geld.’
Voor een aantal small-cap organisaties uit 2014, waaronder bijzondere gevallen als Imtech, geldt bovendien dat deze in 2019 nog geen door de accountant gecontroleerde data hebben. ‘Deze verklaringen ontbreken omdat er extra tijd nodig is om de data te kunnen verifiëren. Dat de controlekosten dan hoger zijn, is evident.’
In een tijd waarin het toezicht op het werk van de accountant is aangescherpt kan het ook niet als een verrassing komen dat de controlekosten zien stijgen, schrijven Bouwens en Bosman. ‘Accountants moeten op zoek naar meer data dan voorheen om verantwoording af te kunnen leggen over de afgegeven verklaring. […] de rekening van de accountant bedraagt in 2019 0,067 procent van het balanstotaal en 0,128 procent van de omzet. Dit is weliswaar meer dan de respectievelijk 0.032 procent en 0.07 procent in 2014, maar het is aan de lezer om te bepalen of deze kosten hoog of laag zijn om assurance te verkrijgen.’
Gebrek aan concurrentie?
Ook op het door MidcapNL geconstateerde oligopolie met monopolistische karakteristieken hebben beide UvA-wetenschappers een andere visie. Zo laten de door henzelf gebruikte data (die gebaseerd zijn op de database Audit Analytics Europe) zien dat de 33 ondernemingen uit het MidcapNL-rapport in de periode vanaf 2014 maar liefst 30 keer van accountant zijn gewisseld. ’22 van deze wisselingen waren al in 2018 of eerder, dus nog voordat GT, Bakertilly en Accon AVM hun OOB vergunning inleverden. Slechts 5 van de 33 organisaties werden in 2018 door de kantoren die de vergunning in 2019 hebben ingeleverd gecontroleerd. Dus ook toen deze organisaties voor deze accountants konden kiezen deden ze dat niet.’
‘Wetenschappelijk onderzoek laat zien dat marktconcentratie niet noodzakelijk een gebrek aan concurrentie betekent. Een OOB-vergunning kost voor een accountantskantoor veel geld aan verantwoordingskosten, het aannemen van (vaktechnische) specialisten, verzekeringskosten en niet als laatste het duurdere en strengere toezicht. Een accountantskantoor heeft dus een bepaalde schaalgrote nodig om deze kosten terug te verdienen. Het netwerk, de expertise en de schaalgrote van een accountantskantoor zijn erg kostbaar en de economisch efficiënte situatie is dat er slechts een aantal van deze organisaties naast elkaar kunnen bestaan.’
Kosten hoger voorgesteld
‘Concluderend. Het werk van MidcapNL is gebaseerd op een selectie van kleinere beursgenoteerde bedrijven en niet op de volledige sample van kleine beursfondsen. Hierdoor en door de gemaakte data- en rekenfouten werden de kosten van de controle van jaarrekeningen door MidcapNL veel hoger voorgesteld dan door de onderliggende cijfers kan worden waargemaakt. Dan trof juist de door MidcapNL gemaakte selectie van 33 bedrijven grote gebeurtenissen zoals beursgangen, onzekerheid omtrent de continuïteit en fouten in de jaarrekeningen. Gebeurtenissen waar de maatschappij terecht rekent op het werk van de accountant.’
De cijfers van Audit Analytics Europe: Accountantskosten zijn niet meer dan verdubbeld
Geef een reactie