Fraudebestrijding dwingt de accountant steeds vaker om zich buiten zijn comfortzone te begeven, constateert forensisch accountant Evert Jan Lammers van EBBEN Partners.
Sommige vormen van fraude worden zo groot dat ze onze maatschappij kunnen ontwrichten. Fenomenen als corruptie, cybercrime, terrorismefinanciering en witwassen hebben dan ook hoge prioriteit bij de Europese lidstaten en organisaties als Europol. Zij stellen vast dat de overheden het niet redden zonder publiek-private samenwerking. Zo benadrukken de Nederlandse overheden, toezichthouders, beleggersverenigingen en beroepsorganisaties van accountants de wenselijkheid van een actievere accountant. De accountancy zit duidelijk in een fraude-stroomversnelling, maar waar mondt de rivier in uit?
Omvang
Eerst kijken we naar de maatschappelijke betekenis van fraude in de komende jaren. Fraude is een containerbegrip met een brede variatie in fraudesoorten. Het gaat zeker niet alleen om de vier fenomenen die zijn opgesomd in de inleiding. Ook bedreigend zijn bijvoorbeeld namaak-producten, sabotage van kritische infrastructuur, douane- en accijnsfraude en BTW-carrousels. Elk goed voor een miljarden-business. Hoewel de individuele cases vaak nog wel overzienbaar zijn, heeft de gemiddelde accountant hiervan echter een beperkte kennis. En dat zal niet snel veranderen.
Variatie
Een van de redenen is dat de variatie in fraudesoorten toeneemt en accountants moeite hebben om deze ontwikkeling bij te benen. De overheid vraagt accountants om niet alleen op witwassen te controleren maar ook op terrorismefinanciering. Niet alleen op jaarrekeningfraude te controleren maar ook op corruptie. Cyberrisico’s evalueren. Enzovoorts. Het is niet meer bij te houden omdat het vaak de accountancy-competenties overstijgt. De accountant is weliswaar een poortwachter maar geen alleskunner.
Samenhang
Verder neemt de samenhang tussen fraudesoorten toe. Zo is cybercrime gelinkt aan sabotage van operationele processen, wat weer is gelinkt aan discontinuïteit van bedrijven. Verder is cybercrime gelinkt aan sabotage van kritische infrastructuur, wat weer is gelinkt aan openbare veiligheid. Als je de fraudefenomenen niet in de vingers hebt, kun je de risico’s ervan niet beoordelen. Ondertussen gaat de accountantsverklaring al lang niet meer alleen over de jaarrekening maar, gezien de continuïteitsveronderstelling, ook over de kansen en gevolgen van een grote fraude of cyberaanval.
Die continuïteitsveronderstelling was aanvankelijk vooral een middel om de keuze van de waarderingsgrondslag te motiveren. Inmiddels is het een doel op zich om de continuïteit te beoordelen, iets waarvoor de accountant zich buiten zijn comfortzone moet begeven. Dat lijkt onhoudbaar maar de samenleving knijpt door: laat de accountant maar met een oplossing komen.
Riviermonding
Inmiddels wordt gesproken over de inzet van forensisch experts voor de beoordeling van de frauderisico’s en ICT-experts voor de beoordeling van de cybercrimerisico’s. Dit is nog niet uitgekristalliseerd, maar het biedt de accountant de mogelijkheid om binnen zijn comfortzone te blijven. Verder komt het tegemoet aan de maatschappelijke verwachtingen inzake controlekwaliteit.
Zolang fraude en cybercrime nog de verantwoordelijkheid van de accountant zijn en hij steun zoekt van forensisch experts en cybercrime experts, moet hij zich wel bijscholen. Maar de rivier lijkt uit te monden in een zee van specialisten, waarvan de accountant er (maar) een is.
Evert Jan Lammers is forensisch accountant bij EBBEN Partners. Hij helpt organisaties en accountants op het gebied van fraudeonderzoek en frauderisicomanagement.
Geef een antwoord